İSMAİL GASPIRALI ANLATILARINDA ŞAHIS KADROSU

Yıl 2017, Sayı: 36, 104 - 118, 28.12.2017

Ferhat Uzunkaya Ferhat Uzunkaya Ferhat Uzunkaya

https://doi.org/10.17498/kdeniz.363208

Cited By: 2

Öz

İsmail Gaspıralı, bir düşünce ikliminin insanıdır. Yaşadığı
dönem itibariyle düşüncelerini anlatılar üzerinden sentezleyerek yansıtan yazar;
aynı zamanda da bir yazar nüvesi ile çağının toplumdaki cehalet ve bilgisizlik
sorunsalını metinler aracılığıyla okuyucusuna açmıştır. Bu yüzden İsmail
Gaspıralı, roman karakterlerini oluştururken değişim ve gelişim çizgisi temelli
ele alır.

Fikir ve karakter sentezleyici anlatılar olması nedeniyle,
kişiler, özellikle başkişinin, gelişim ve değişim evresi anlatılara ana rengini
verir. Bu yönüyle anlatılarında eyleyenler dizgesini kişi bazında temsil eden karakterler
büyük önem arz eder. Öylesine seçilmiş ve işlenmiş karakterlerden ziyade,
başkişi merkezli bir olgunluk dönemi yaşayan karakterler, anlatıların temel
hareket ve motivasyon noktasını oluşturur. Molla Abbas merkezli bir okuma
İsmail Gaspıralı anlatılarının da kapılarını açması bakımından son derece
önemlidir.

Yazar ve eser bağlamında karakter teşkilinin oluşumunun
hedeflendiği bu çalışmada, İsmail Gaspıralı’nın Frengistan Mektupları, Darürrahat
Müslümanları, Sudan Mektupları, Kadınlar Ülkesi ve Molla Abbas Fransevî’ye
Tesadüf: Gül Baba Ziyareti isimli anlatılarındaki kişiler dünyası karakter
yapılarına göre incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: İsmail Gaspıralı, Karakter Teşkili, Başkişi, Molla Abbas

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. (1991). Roman Sanatı ve İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Forster, E. M. (2001). Roman Sanatı. Çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayınları.
• Girard, Rene. (2007). Romantik Yalan Romansal Hakikat / Edebi Yapıda Ben ve Öteki. Çev. Arzu Etensel İldem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2008). “Réne Girard’ın Üçgen Arzu Modeli Bağlamında Osmancık Romanı”. Tarık Buğra. (Editörler: Mehmet Tekin, Ebru Burcu Yılmaz), s. 177-189, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan. (1997). “Kemal Tahir’in Sağırdere ve Körduman İkilemesi Üzerine Bir Çözümleme Denemesi”. Adam Sanat 145, 42-58.
• Korkmaz, Ramazan. (1997). Sabahattin Ali - İnsan ve Eser. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan. (2002). “Romanda Dramatik Aksiyonu Sağlayan Değerlerin Görüntü Seviyeleri Üzerine Bazı Öneriler” 20. Yüzyılda Türk Romanı Sempozyumu (19-21 Nisan 200). Düzenleyen; Marmara Üniversitesi. Türkiyat Araştırma Merkezi. Yayım Yeri: A Festschrift to Lars Johanson/ Lars Johanson Armağanı. Ankara: Grafiker Yayınları, s. 271 - 282.
• Korkmaz, Ramazan. (2009). “Metaforik Dönüştürme Biçimleri ve Edendi-Köle Diyalektiği Bakımından Beyaz Kale”. Bilig 50, 119-130.
• Pearson, Carol S. (2003). İçimizdeki Kahraman. Çev. Semra Ayanbaşı. İstanbul: Akaşa Yayın.
• Reich, Wilhelm. (2010). Kişilik Çözümlemesi. Çev. Bertan Onaran. İstanbul: Payel Yayınları.
• Stevick, Philip. (1983). Roman Teorisi. Çev. Sevim Kantarcıoğlu. Ankara: Akçağ Yayınları.