ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ’NDE SALÂHADDÎN EYYÛBÎ’YE AİT NADİR BİR BAKIR SİKKE

Yıl 2018, Sayı: 37, 112 - 124, 22.03.2018

Ramazan Uykur

https://doi.org/10.17498/kdeniz.389386

Öz

Bu
makalede Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, envanterinde kayıtlı bulunan ve
Salâhaddîn Eyyûbî tarafından Nesîbin (Nusaybin)’de 578 (1183) yılında basılmış
bakır bir sikke incelenmiştir. Sikkenin ön yüzünde cepheden verilmiş Bizans
kıyafetli ve Sasani tarzı üç uçlu kral tacı takmış büst bulunmaktadır. Büstün yüz özellikleri ise ay yüzlü, çekik badem
gözlü Selçuklu üslubundadır. Sikkenin arka yüzünde özellikle bir yazıt dikkat
çekmektedir. Salâhaddîn bu yazıtta “Yûsuf bin Eyyûb Muhyî devlete
Emîrü’l-Mü’minîn” gibi iddialı bir unvan kullanmıştır. İslam devletini
yaşatan anlamlarına gelen ifade 566 (1170) yılında son Fatımi halifesi
el-Azad’ı tahttan indirdiğinde, Salâhaddîn’e bizzat Abbasi halifesi el-Müstedî
tarafından verilmiştir. Araştırma sonucunda Sasani ve Bizans kralları tarzında
sikke kullanımının Salâhaddîn Eyyûbî ile başlamadığı, Arapların ve Artuklu
Türkmenlerinin özellikle Roma ve Bizans üslubunda sikkeleri uzun yıllar
kullandıkları görülmüştür. Bütün bulgular ortaya
konduğunda ise araştırmanın sonunda söz konusu sikkenin nadir bir örnek olduğu
anlaşılmış ve sikkenin değeri daha da artmıştır.

Anahtar Kelimeler

Salâhaddîn, Eyyûbîler, Sasani, sikke

Kaynakça

• KAYNAKÇAAlaaddin Ata Melik Cüveynî (2013), Tarih-i Cihan Güşa, Çeviren M. Öztürk, TTK, Ankara. ALTAN Ebru (2003), İkinci Haçlı Seferi, TTK, Ankara.Artuk İbrahim (1979), “Sikke, Sikka”, İA, C. 10, MEB, Ankara, s. 621-640.Artuk İ. & Artuk C. (1970), İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslami Sikkeler Katalogu, Cilt I, MEB, İstanbul.Artuk İbrahim ve C. Artuk (1993), Artukoğulları Sikkeleri, Sümer Kitabevi, İstanbul.Baer Eva (1999), “The Human Figure in Early Islamic Art: Some Preliminary Remarks”, Muqarnas, Vol. 16, pp. 32-41.Bruume Michael (1985), Islamic Coins, Seaby, London.Butak Behzad (1947), XI. XII. ve XIII. Yüzyıllarda Resimli Türk Paraları, Pulhan Matbaası, İstanbul.Demirkent Işın (2002), “Kudüs (Haçlılar Dönemi”, DİA, C. 26, s. 329-332.Makrizi (1946), Eski ve İslâmî Paralar, Çev. İ. Hakkı Konyalı, Gavsi Ozansoy Basımevi, İstanbul.Erdmann Kurt (1957), “Bemerkungen zu Einigen Neueren Arbeiten über die Sāsānidische Numismatik, Ars Orientalis, Vol. 2, pp. 488-493.Gunter Ann C. ve Paul Jett (1992), Ancient Iranian Metalwork, MainzGökalp Demirel Zeliha (2007), Yalvaç ve Isparta Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Bizans Sikkeleri, Anadolu Üniversitesi Sos. Bil. Ens. (Doktora Tezi), Eskişehir.Grabar Oleg (1964), “Islamic Art and Byzantium”, DOP, Vol. 18, s. 80-81.Herzfeld Ernst, Kushano-Sasanian Coins, Calcutta, 1930.I. Ghalib Edhem (1894), Catalogue des Monnaies Turcomanes, Beni Ortok, Beni Zengui, Frou Atabeqyéh Et Meliks Eyoubites de Meiyafarikin, Constantinople.İbnu’l-Ezrak (1992), Meyyâfârikîn ve Âmid Târihi, Çeviren A. Savran, Erzurum.İbnü’l-Esir (1987), El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, 12, Türkiyat Matbaacılık İstanbul. İbnü’l-Esir (1991), El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, 11, Bahar Yayınları, İstanbul.İsmâil Galib (1311), Müze-i Hümayun, Meskûkât-ı İslamiyye Kısmından Meskûkât-ı Türkmaniye Katalogu, Benî Artuk, Benî Zengi, Füruu Atabekiye, Mülûk-i Eyûbiye Meyafârikin, Mihran Matbaası, Kostantiniye.Lavoix Henri (1896), Catalogue des Monnaies Musulmanes, Egypte Et Syrie, III, Paris.Miles C. George (1967), “The earliest Arab Gold Coinage”, The American Numismatic Society Museums Notes, 13, s. 205-229, pl. 45-47.Pietraszewski Ignatius (1843), Numi Mohammedani, I, Berolini.Poole Stanley Lane (1879), Catalogue of Oriental Coins in the Biritish Museum, The Coinage of Egypt: The Fatimee Khaleefehs The Ayyoobees, and The Memlook Sultans Vol. IV, Classes XIV-XVI, Printed by Order of the Trustees, Forni Editore, London. Poole Stanley Lane (1897), Catalogue of Collection of Arabic Coins Preserved in the Khedivial Library at Cairo, London. Poole Stanley Lane (1898), Saladin and The Fall of The Kingdom of Jerusalem, London.Şeşen Ramazan (1983), Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul.Şeşen Ramazan (1987), Salâhaddîn Eyyûbî ve Devlet, İstanbul.Şeşen Ramazan (1995), “Eyyûbîler”, DİA, C. 12, s. 20-31.Tayeb el-Hibri (1993), “Coinage Reform under the ʿAbbâsid Caliph al-Ma’mûn”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 36, No. 1, s. 59.Tekin Oğuz (2009), “Sikke” DİA, , Cilt: 37, s. 179-184.Uykur Ramazan (2017), Madenden Yansıyan Tarih Artuklu Sikkeleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.Valentine William H. (1921), Sasanian Coins, Spink and Son Lmtd, London.