ORHAN KEMAL’İN “BABA EVİ” ROMANINA SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN YAKLAŞIM

Yıl 2018, Sayı: 40, 81 - 91, 20.12.2018

Erhan Akın , Rezan Karakaş , Hasan Tarhan

https://doi.org/10.17498/kdeniz.414361

Cited By: 3

Öz

Türkçeyi
verimli ve etkili kullanmanın önemli bir yolu, eserlerde söz varlığından
olabildiğince yararlanmaktan geçer. Bir
toplumun dil kıvraklığını, hazır cevaplılığını anlatan önemli kelime ve kelime
grupları olan söz varlığı; halkın yaşayışını, kültürel, maddi ve manevi
değerlerini içinde barındırır.Buradan hareketle toplumlar hakkında bilgi edinmenin bir yolu da
kullandıkları dilin söz varlığını incelemekten geçer; çünkü bireyler, kullandıkları
sözcüklerde kültürleri ve hayata bakış açıları hakkında önemli ipuçları verirler.Bir
yazarın eserinde kullandığı dil, hem yazarı hem de toplumu temsil eder. Yazar,
eserinde bir taraftan düşünce dünyasını oluşturur ve oradan okuyuculara
kesitler sunarken bir taraftan da hem okuyucuya hem de yazara tanıdık gelen dil
dünyasının ortak paydalarından beslenir. Kullanılan dilin söz veya yazı
aracılığıyla geçmişten günümüze taşıyarak biriktirdiği söz varlıkları adeta bir
kaynak olarak addedilebilir. Bu kaynak, aynı zamanda okuyucu ile yazarı aynı
potada buluşturan ortak noktalardan biri olarak dikkati çeker.Bu çalışmanın
amacı, Orhan Kemal’in “Baba Evi”
romanını söz varlığı açısından incelemektir. Yazarın incelenen romanında söz
varlığı unsurları tespit edilip bu unsurların kitaptaki kullanım sıklığı
belirlenmeye çalışılmıştır. Toplumcu gerçekçilik akımından etkilenen Orhan Kemal’in
eserlerinde söz varlığına dair unsurların çoğunu sıkça kullandığı tespit
edilmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman incelemesi
tekniği ile yürütülmüştür.Çalışma sonunda eserin ikilemeler, deyimler, kalıp
sözler, halk ağzında bulunan sözcükler, Osmanlı Türkçesine ait sözcükler
bakımından zengin olduğu; atasözleri, argo ve terimler bakımından ise çok
zengin olmadığı tespit edilmiştir. Yazarın; eserde kalıp sözler başlığı altında
dinî unsurlardan yararlandığı da görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, zenginlik, Orhan Kemal, Baba Evi, roman

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2002). Anadilimizin Söz Denizinde, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• AKSAN, Doğan (2009). Her Yönüyle Dil ve Ana Çizgileriyle Dilbilim, (5. bsk.) Ankara: TDK Yayınları.
• AKSAN, Doğan (2015). Türkçenin Sözvarlığı, (1. basım)Ankara:Bilgi Yayınevi.
• AKSOY, Ömer Asım (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• BÖREKÇİ, Muhsine (2009). Türkiye Türkçesinde Yapı ve İşlev Bakımından Sözcükler. Erzurum: Eser Ofset Matbaacılık.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1990). Türk Argosu İnceleme-Sözlük, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• KARAKAŞ, Rezan (2017). Kemal Tahir’in Romanlarında Halk Bilimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• KEMAL, Orhan (2011), Baba Evi, (27. baskı)İstanbul: Everest Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. (1. Basım). TDK Yayınevi, Ankara.KORKMAZ, Zeynep (2007). Türk Dili ve Kompozisyon, (2. baskı) Ankara: Ekin Yayınları.
• PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali (2004). Türkçe Sözlük, Ankara: Arkadaş Yayınları.
• TAVŞANCIL, Ezel ve ASLAN, Esra (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri,Epsilon Yayınları, İstanbul.
• TÜRKÇE SÖZLÜK(2011) (11. baskı). Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.