ŞANLIURFA’DA YENİ BULUNAN KAYA MEZARLARI TABAN MOZAİKLERİ

Yıl 2019, Sayı: 41, 213 - 224, 31.03.2019

Yusuf Albayrak

https://doi.org/10.17498/kdeniz.526470

Cited By: 1

Öz

Mimari yapıların süslenmesinde kullanılan
mozaikler antik dönemden günümüze değin sürekli kullanılan vazgeçilmez mimari
bir eleman olmuştur. Gerek sağlamlığı gerekse görsel açıdan güzelliği ile ön
planda olan mozaikler özellikle Roma döneminde Şanlıurfa’da oldukça fazla
yapılmıştır. Ancak buradaki mozaikler gerek sivil gerek resmi binalarda değil
mezarları süslemede tercih edilmiştir. Mozaiklerde daha çok ölen kişi ve ailesi
tasvir edilmiştir. Bunun yanında dini konuların ve mitolojik konuların da
resmedildiği mozaikler vardır. Şanlıurfa son yıllardaki Nekropol alanındaki
kazılarda,  üç kaya mezarının odalarının
tabanında mozaikler ele geçmiştir. Bu mozaikler, daha önce Şanlıurfa’da ele
geçen 30 a yakın mozaik ile yakın benzerlik göstermektedir. Aile mozaiği
yanında geometrik desenlerin de yer aldığı bu mozaikler, yapıldıkları dönemin
sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtmaktadırlar. Mozaikler üzerindeki
yazıtlarda hem kişi isimleri hem de tarihler yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mozaik, Nekropol, Kaya Mezarı, Şanlıurfa, Edessa

Kaynakça

• ALBAYRAK, Y. (2017). Şanlıurfa Kale Eteği Nekropolü Kaya Mezarları, Karadeniz 36, 279-289. BELİS, A. (2016). Roman Mosaics, İn the J. Paul Getty Museum.BALTY, J. (1995). “La mosaique antique au Proche-Orient, I. Des origines a la Tetrarchie, ANRW, 347-429.BOSSERT, H. T. (1951). Altsyrien, Tubingen.CAMPBELL, S. D. (1988). The Mosaics of Antioch, E.J. Brill, Toronto.COLLEDGE, M. A. R. (1994). “Some Remarks on the Edessa Funerary Mosaics”, La Mosaïque GrécoRomaine V, Association Internationale pour l’Étude de la Mosaïque Antique, Paris, 1994 (Edessa Funerary Mosaics), 189-197.ÇELGİN, A. V. (1990). Termessos Kenti Nekropolleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.DUNBAİN K. M. (1999). Mosaics of the Greek and Roman World, Cabridge University Press, Cambridge.DRİJVERS, H. J. W. (1981). Ein neuentdecktes edessenisches Grabmosaik, Antike Welt, Vol. 12, No. 3 1981, 17-20.DRİJVERS, H. J. W. (1982). “Sancturies and Social Safety. The İconography of Divine Peace in Hellenistic Syriaa”, Visible Religion 1, 65-75.DRİJVERS, H. J. W. (1993). “New Syriac İnscriptions” Aram 5: 147-161.DRİJVERS, H. J. W. – HEALEY, J. F. (1982). The old Syriac İnscriptions of Edessa and Osrhoene. Leiden, Boston, Köln.ERGEÇ, R. (2000). “Belkıs/Zeugma 1997–1998 Kurtarma Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı XXI, Cilt: 2, 259-270GÜLER, S. E.–ÇELİK, B. (2002). “Edessa Mozaikleri”, Şanlıurfa Uygarlığın Doğduğu Şehir, Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı (Şurkav) Yayınları, No. 27, 182-189.HEALEY, J. F. (2006). “A New Syriac Mosaic Inscription”, Journal of Semitic Studies, Vol. 51/2, 313–327.JOYCE, H. (1979). “Form, Function and Technique in the Pavements of Delos and Pompei”, American Journal of Archaeology, Vol 83/3, 253–263LEADER, R. (1998). Name Labels on Late Antique Mosaics, Research Awards.LEİTHNER, M. M. (1999). Mosaik Sehen und Gestalten. Geschichte, Materialien, Projekte, Bern, Stutgart, Wien.LEROY, J. (1957). “Mosaiques Funéraires D’Édesse”, Syria, Vol. 34, 306–342.LİNFORTH, İ. M. (1931). Linforth, Two Notes on the Legend of Orpheus, American Philogogical Association.LİNG, R. (1998). Ancient Mosaics, British Museum Press, London.LUTHER, A. (1999). Das Datum des Orpheus-Mosaiks aus Urfa, Die Welt des Orients, Bd. 30, 129-137.ORTHMANN, W. (1979). “Burial Customs of the III rd Millenium B.C. in Euphrates Valley” Le Moyen Euphrate, Strasbourg.ÖNAL, M. (2011). İpek Yolu Mozaik Müzeleri, Şurkav, Şanlıurfa Kültür Sanat tarihi ve Turizm Dergisi, Sayı 11, Şanlıurfa, 3-10.ÖNAL, M. (2007). Urfa-Edessa Mozaikleri, Zonguldak.ÖZGÜNEL, C. (1987). “Selçuk Arkeoloji Müzesinde Saklanan Bir Myken Pyxis’i ve Düşündürdükleri”, Belleten LI sa. 200, 530-540.SALMAN, B. (2007). Orta Euphtrates Mozaikleri Işığında Edessa ve Samosata Mozaikleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.SEGAL, J. B. (1954). Some Syriac İnscriptions of the 2nd-3rd Century A. D. Oxford.SEGAL, J. B. (1959). “New Mosics from Edessa”, Archeology, Vol. 12, (New Mosaics), 151-159.SEGAL, J. B. (1970). Edessa. “The Blessed City” Oxford.TUR, S. (2009). Sami Diller Üzerine Bir İnceleme, Şarkiyat Mecmuası, Sayı 14, 129-164.TÜLEK, F. (2009). Efsuncu Orpheus, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.UĞUR, T. (2011). Perge Antik Kentine Ait Mozaik Harçlarının Karakterizasyonu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.ÜNGÖR, İ. (2105). "Amanos Dağları Eteklerinde Bir Roma Yerleşmesi Ve Tepeobası Nekropol Alanları", KARADENİZ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ, vol. 7, no.12, 1-31.VELİOĞLU, E.-CHECHİ, A.- RENOLD, M. A. (2013). Case Orpheus Mosaic–Turkey and Dallas Musaum of Art, Artemis Art-Law Centre University of Genova, 1-6.ZOROĞLU, L. (1994) Kelenderis I, Ankara.