“THE VIRTUOUS SERVANT OF GOD” - QUEEN KETEVAN

Yıl 2019, Sayı: 42, 84 - 97, 30.06.2019

Dali Betkhoshvili

https://doi.org/10.17498/kdeniz.540634

Öz

The work analyzes
one of the problems from the poem “The Torture of Queen Ketevan”, which takes
the special place in the original work of King-Poet Teimuraz I. His artistic
heritage includes not only the original works, but also translated and adapted
ones from Persian literature which includes not only the secular, but spiritual
ones as well.  Each problem is fed from
Christian and Biblical prospective, it is understood from the spiritual
prospective. It connects secular and spiritual issues very closely and clearly
demonstrates that every creature is one whole and inseparable part of the
world.   

The poem “The
Torture of Queen Ketevan” is the work of secular genre, it belongs to the Part
I of the century XVII, but it is written according to the Hagiography and it
has theoretical purpose, and the title “”Torture” indicates it, which reflects
the spiritual deed of a Queen, her martyr way of life mirroring her mission
full of national pain, protection of native land and belief, which she burdened
bravely on herself as a heavy cross, like Jesus Christ and executed it.

Queen Ketevan
became “The Virtuous Servant of God”- Queen Ketevan”, as Teimuraz I, refers in
the poem “The Torture of Queen Ketevan” “She became a “Virtuous Servant of God”
(line. 23, 1) Teimuraz I, 1934: 128), Where her intensive work, started even
from her own land and then continued on the way which she, Queen, future martyr
and saint, had gone from Georgia, from the patronage of St. Virgin to Persia,
to the captivity of Shiraz, where she implements her mission more intensively,
with characterized courage she opposed to her enemy by implementing the
Christian kindness: pray, fasting, regretion, crying, faith to belief and
part-taking.

For a believer
the way of regretting is the way of deeper understanding in spiritual world,
pray is the steps made on this way, kindness bringing a person closer to God, a
tear is the means for spiritual purification, which determines its being of a
believer.  

Teimuraz I
demonstrated the work and torture of Queen Ketevan in the poem “The torture of
Queen Ketevan” and showed the way for better life of the nation in future.  

Anahtar Kelimeler

Teimuraz I, Queen Ketevan, torture, regret, pray, Captivity of Shiraz, “Virtuous Servant of God”, deed

“СЛУЖИТЕЛЬНИЦА ДОБРОДЕТЕЛИ” - ЦАРИЦА КЕТЕВАН

Öz

В работе анализируется одна из проблем поэмы «Мученичество царицы Кетеван», которая занимает особое место в оригинальном творчестве
царя-поэта Теймураза Первого. В его художественном наследии насчитываются  как оригинальные произведения, так и
переводы, переделки персидских произведений, в которых отражены, как светские,
так  и вопросы духовного порядка. Каждая
проблема пронизана христианским, библейским мировоззрением, их осмысление ведется
с духовной точки зрения; автор непрерывным кольцом соединяет мирское и
духовное  и ясно показывает, что в мире
все сущее является единым и неделимым целым.

Поэма «Мученичество царицы
Кетеван» - произведение светского жанра, относящееся к первой половине XVII века, но созданное сообразно агиографическим
произведениям и, следовательно, имеющее богословское назначение, на что, в первую очередь, указывает заглавие
«Мученичество», отображающее духовный вклад царицы, ее мученический путь, в котором нашли отражение национальное самосознание царицы, ее
боль за родину и самоотверженность царицы, вставшей на защиту своей веры. Она
смело взяла на себя эту миссию, подобно Иисусу Христу, несшему тяжелый крест, и
выполнила ее. 

Царица
Кетеван стала «служительницей добродетели», как ее называет Теймураз Первый в
поэме «Мученичество царицы Кетеван»: «Когда она стала  непорочной служительницей добродетели» (Стр.
23, 1) (Теймураз Первый, 1934: 128). В поэме отражены ее неутомимые заслуги  
-  сперва на родной земле, а затем по тому пути, которая привела царицу, будущую
мученицу и святую, из покровительствуемой Богородицей Грузии в
Персию, где она становится Ширазской пленницей и где выполнит возложенную на себя миссию: с привычной непреклонностью она будет противостоять
противнику, исполняя христианские добродетели: молитву, пост, раскаяние,
проливая слезы, сохраняя верность вере и единство с Господом.

Для верующего человека раскаяние
– это наилучший путь углубления в духовный мир, молитва - становление на этот
путь, приближающая к Богу добродетель, а слезы - средство очищения. Эти
добродетели берут начало в любви к Богу, которые для человека являются
определяющим фактором своего бытия.

Теймураз Первый в поэме
«Мученичество царицы Кетеван» представил добродетельные заслуги и мученичество
царицы Кетеван, благодаря которым предначертал, как цель, лучший жизненный
путь  нации в будущем

Anahtar Kelimeler

Теймураз Первый, царица Кетеван, мученичество, раскаяние, молитва, Ширазский плен, служительница добродетели, заслуги

“ERDEMİN HİZMETKARI” KRALİÇE KETEVAN

Öz

Makalede “Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiirden
alınan bir konu üzerine durulmuştur. Bu konu kral ve şair I. Teimuraz’ın
orijinal eserlerinde özel bir yer tutmuştur. Kraldan miras kalan çalışmaların
bir kısmı orijinal, bir kısmı çevrilmiş, bir kısmı da Farsça’dan alınıp şeklini
değiştirilerek yazdığı eserlerdir. Bu çalışmalarda gerek liyakat, gerekse dini
konular kendine yer bulmuştur. Tüm meseleler Hıristiyanlık ve İncil
görüşleriyle desteklenmiş ve açıklamaları da manevi esas üzerine inşa
edilmiştir. Yazar bahsedilen din ve liyakat meselelerini birbirinden ayrılmaz
halkalarla bağlamış ve alemde her şeyin bir bütün olduğunu belirtmiştir.   

“Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiir liyakat izleği
üzerine odaklanmıştır. Bu eser XVII. yüzyılın I. yarısında var olan dini
edebiyata uygun olarak yazılmıştır. Bu yüzden ilahiyat yazısı tarzında bir
işlev görür ve tüm anlamını da başlığındaki “Çilekeşlik” kelimesinde taşır. Bu
kelimede kraliçenin maneviyat yönü, çilekeşlik hayatı belirtilmiş ve içinde
ulusal acılar, İsa’nın ağır haçına benzer biçimde betimlenmiştir. Ketevan’ın
cesurca üstlendiği vatan ve din için ithaf meselesi yansıtılmış ve kraliçe
bütün bunları yaşadıktan sonra dünyasını değiştirmiştir. 

I.Teimuraz’ın şiirinde bahsedildiği gibi Kraliçe Ketevan
“Erdemin Hizmetkarı” olmuştur. “O zaman erdemliliğin masum bir hizmetkarına
dönüştü” (23. dörtlük,1)(I. Teimuraz, 1934:128). Eserde kraliçenin kendi
vatanında yani Meryem Ana’nın koruyucu kucağında iken başladığı ve daha sonra
İran’a ve Şiraz’da esirliğe kadar uzanan hayatı anlatılmıştır. Kraliçe Şiraz’da
Hıristiyanlık dinine göre dua ederek, oruç tutarak, pişmanlık içinde yaşayarak,
gözyaşı dökerek, dine sadakat göstererek ve Rab'bin kulluğu gibi erdemli
faaliyetlerini yerine getirerek kendine has bir direniş göstererek düşmana
karşı çıkmıştır.

Dindar bir insan için pişmanlık duygusu manevi hayatın
derinliklerini iyice öğrenmek için bir yoldur, ibadet ise bu yol üzerinde
yürümekle birlikte Rab’bini ziyaretin erdemidir, gözyaşı ise arınmanın
aracıdır. Bütün bu erdemler Rab’bin’den gelir ve dindar insana varlığını
gösterir.

I. Teimuraz “Kraliçe Ketevan’ın Çilekeşliği” adlı şiirinde
Ketevan’ın erdemli çilekeşliğini ve faaliyetlerini anlatarak milletin geleceği
için daha nitelikli bir yolun seçilmesini amaçlamıştı.

Anahtar Kelimeler

I. Teimuraz, Kraliçe Ketevan, Çilekeşlik, Pişmanlık, Dua, Şiraz, Erdemin Hizmetkarı, Faaliyet

Kaynakça

• akhali aghtkumaჲ, uplisa chuenisa iesu krist'esi (2009). tb.: sakartvelos sap'at'riarko. gam. alilo.
• mtskheturi khelnats'eri (moses khutts'igneuli, iso nave, msajulta, ruti), (1981). t'ekst'i gamosatsemad moamzada da gamok'vleva daurto el. dochanashvilma. tb.: gam. metsniereba.
• bibliis leksik'oni (masalebi), (2000). t'. I. shemdgenlebi: elguja giunashvili, zurab k'alandadze, redakt'ori: zurab sarjveladze. Printed in the Netherlands.
• bibliis leksik'oni (masalebi), (2000). t'. II. shemdgenlebi: elguja giunashvili, zurab k'alandadze, redakt'ori: zurab sarjveladze: Printed in the Netherlands.
• teimuraz p'irveli, (1934). tkhzulebata sruli k'rebuli, t'ekst'i, gamok'vleva, leksik'oni al. baramidzis da g. jak'obias redaktsiit. t'p.: pederatsia.
• bagrat'ioni ant'on, (1980). sheskhma da motkhroba ghuats'lta da vnebata ts'midisa didisa mots'amisa dedoplisa ketavanista, ts'ignshi: dzveli kartuli agiograpiuli lit'erat'uris dzeglebi. t'. VI. t'ekst'i gamosatsemad moamzades, gamok'vleva, leksik'oni da sadzieblebi daurtes enrik'o gabidzashvilma da mikheil kavtariam. tbilisi: gam. metsniereba.
• betkhoshvili d., (2012). sik'vdil-sitsotskhlis p'roblema dzvel kartul mts'erlobashi (iak'ob khutsesis „ts'mida shushanik'is ts'ameba“, teimuraz p'irvelis „ts'ameba ketevan dedoplisa“). t'. II. tbilisi: gam. universali.
• betkhoshvili d., (2010). sik'vdil-sitsotskhlis p'roblema dzvel kartul mts'erlobashi (iak'ob khutsesis „ts'mida shushanik'is ts'ameba“, teimuraz p'irvelis „ts'ameba ketevan dedoplisa“). t'. I. tbilisi: gam. universali.
• tsaishvili s., (1975). leksik'oni, ts'ignshi: „kartuli p'oezia“. t'. III. tb.: gam. nak'aduli.orbeliani sulkhan-saba, (1993). „leksik'oni kartuli“. II. avt'ograpuli nuskhebis mikhedvit moamzada, gamok'vleva da ganmart'ebata leksik'is sadziebeli daurto ilia abuladzem. tb.: gam. merani.
• orbeliani sulkhan-saba, (1963). „sts'avlani“. tkhzulebani. t'. III. tb.: gam. metsniereba.
• gamsakhurdia z., (1991). „vepkhist'qaosnis sakhismet'qveleba“. tb.: gam. metsniereba.ts'mida mghvdelmtavari egnat'e (brianchaninovi), (2003). martlmadidebeli ek'lesiis sts'avlebis gadmotsema ghvtismshoblis shesakheb: tbilisi.
• ts'mida ioane okrop'iri, (1990). „okros ts'qaro“, ts'ignshi: „sakartvelos ek'lesiis k'alendari“. tb.: gam. sakartvelos metsnierebata ak'ademia.
• ts'mida ioane okrop'iri, (1996). targmanebaჲ mates sakharebisaჲ. t'. II: tbilisi.k'ik'nadze z., (1985). „akhalis“ gagebisatvis „kebaჲshi“. zhurn. k'rit'ik'a: tbilisi.
• mamata sts'avlani, (1955). X da XI sauk'uneta khelnats'erebis mikhedvit gamostsa ilia abuladzem, a. shanidzis redaktsiit: tbilisi.
• nozadze v., (2004). vepkhist'qaosnis pertamet'qveleba. t'. I. guram sharadzis ts'inasit'qvit, gamok'vlevita da redaktsiit. tbilisi: gam. metsniereba.
• vakht'ang VI (1947). leksebi da p'oemebi, al. baramidzis redaktsiit: tbilisi.
• t'abaghua i., (1987). sakartvelo evrop'is arkivebsa da ts'ignsatsavebshi (XIII-XX ss. I meotkhedi). t'. III. tbilisi: gam. metsniereba.
• pridrikh vilhelm grapi, (2001). krist'ianoba da ist'oria. targmna irak'li k'ench'oshvilma. k'reb. k'rit'eriumi. tbilisi: sakartvelos metsnierebata ak'ademiis shota rustavelis sakhelobis kartuli lit'erat'uris inst'it'ut'is gamotsema.
• kartlis tskhovreba, (1955). I. t'ekst'i dadgenili qvela dziritadi khelnats'eris mikhedvit s. qaukhchishvilis mier. tbilisi: gam. sakhelgami.
• dzveli kartuli lit'erat'uris krest'omatia, (1946). I. shedgenili sol. qubaneishvilis mier. tb.: st'alinis sakhelobis tbilisis sakhelmts'ipo universit'et'is gamomtsemloba.
• shota rustveli, (1966). „vepkhist'qaosani“. t'ekst'i dziritadi variant'ebit, k'oment'arebita da leksik'oniturt, or t'omad, a. shanidzisa da al. baramidzis redaktsiit. tb.: gam „metsniereba“.
• Топоров В., (1983). Пространство и текст. Текст семантика и структура. М.: Наука.