SİNOPE BATI NEKROPOLÜNDEN YENİ BİR GÖMÜ ALANI - ORD 2016

Yıl 2020, Sayı: 46, 235 - 256, 10.06.2020

Eray Aksoy

https://doi.org/10.17498/kdeniz.684398

Öz

Arkeolojik sondaj çalışmaları, antik Karadeniz’in önemli liman kentlerinden biri olan Sinop’un (antik Sinope) arkeolojik potasiyelinin anlaşılması adın büyük önem arz etmektedir. Bu kazılardan biri olan “ORD 2016” kente ulaşımı sağlayan boğazın güney kısmında olacak şekilde Gelincik Mahallesi olarak bilinen bölgede gerçekleştirilmiştir. Bir inşat yapılması düşünülen tek bir parselde gerçekleştirilen kazıda birden fazla sayıda açma açılmış ve bu açmalar dâhilinde arkeolojik buluntulara, mimari unsurlara ve bazı mezarlara ulaşılmıştır.
Bu çalışma ORD 2016 kapsamında açığa çıkarılan arkeolojik buluntuların, mimari unsurların ama en çok da mezarların irdelenmesi üzerine odaklanacaktır. Çalışma kapsamında ilk olarak kazının gerçekleştirildiği alanın antik kent ve çevresi bağlamındaki konumu ve önemi aktarılmıştır. Buluntu konumları ve sıralamalarının daha iyi anlaşılabilmesi adına kazı süreci de kısa ancak yeterli derecede detay verecek şekilde paylaşılmıştır. Hem bu aşamada hem de mezarların değerlendirmesi esnasında özellikle eserler üzerinde durularak gömü alanı ile mezarların tarihlemesi de gerçekleştirilmiştir.
Çalışmalar sonucunda ORD 2016 kapsamında kazısı gerçekleştirilen alanın Sinope’nin Güney Nekropolü’nün küçük bir bölümünü teşkil ettiği anlaşılmıştır. Mezarlar ve sundukları buluntu repertuvarları ise tüm gömülerin sıradan kişilere ait olduğunu göstermektedir. Mezarlar civarında açığa çıkarılmış olan Dor sütunu biçimli ve yazıtlı bir mezar belirteci ise bölgedeki mezarlarda bu tipte yer belirticilerin tercih edilmiş olabileceğine işaret etmektedir. Mezarlar ışığında Erken Hellenistik – Erken Roma arasına tarihlenebilen bu gömü alanının kullanımını kazılarda ele geçen başka buluntular ışığında Klasik Dönem’e kadar çekmek mümkün olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sinope, nekropol, Hellenistik, Roma, bodur lekythos

НОВЫЙ МОГИЛЬНИК ИЗ ЗАПАДНОГО НЕКРОПОЛЯ В СИНОПЕ – ORD 2016

Öz

Археологические исследования играют важную роль для определения археологического потенциала города Синопа (древней Синопы), который был одним из наиболее важных древних портовых центров на побережье Черного моря. Одни из таких раскопок, получившие название «ORD 2016», проводились в городском районе Гелинчик, который расположен в южной части перешейка. Раскопки, проведенные на нескольких объектах на участке, который был выбран для строительства здания, выявили различные археологические артефакты, архитектурные элементы и несколько погребений.
В данной статье, наряду с изучением других археологических артефактов и архитектурных элементов, основное внимание будет уделено анализу погребений, обнаруженных во время проведения ORD 2016. Во-первых, будет изучено общее расположение и значение местности, где проводились раскопки. Затем, для лучшего понимания места находок и их расположения будет дано краткое, но содержательное описание процесса раскопок. Особое внимание будет уделено находкам, поскольку они станут основанием для датировки погребений и всего этого участка в целом.
Анализ показал, что участок, изученный в рамках ORD 2016, должен принадлежать могильнику из Южного некрополя в Синопе. Конструкция погребений вместе с находками в них дают возможность сделать вывод, что этот могильник предназначался только для захоронения простых людей. Находка миниатюрного надгробия в форме дорической капители с надписью позволила нам выяснить, что некоторые погребения были отмечены такими указателями. Прежде всего погребения помогают нам датировать этот могильник между ранним эллинистическим и ранним римским периодами, тогда как некоторые фрагменты керамики, найденные на исследованном участке, указывают также на более раннюю жизнедеятельность, которая может восходить к классическому периоду.

Anahtar Kelimeler

Синоп, некрополь, Эллинизм, Римское время, приземистый лекиф, миниатюрное надгробие в форме дорической капители с надписью

A NEW BURIAL GROUND FROM THE WESTERN NECROPOLIS OF SINOPE – ORD 2016

Öz

Archaeological Test Excavations play an important role for the understanding of the archaeological potential of Sinop (ancient Sinope) which was one of the most important port cities of ancient Black Sea. One of these excavations, named as “ORD 2016”, took place within the Gelincik District of the city which is situated at the southern portion of the isthmus. The excavations conducted in multiple openings within a parcel that was chosen for a building construction yielded a varia of archaeological artefacts, architectural elements and some tombs.
This paper will focus mainly on the evaluation of the tombs revealed within ORD 2016 together with other archaeological artefacts and architectural elements. First, the overall location and the importance of the locality where the excavation took place will be revealed. Then, a short but descriptive telling of the excavation process will be shared for a better understanding of the find locations and their arrangements. A special attention will be paid to the finds as they will be mediums of dating for the tombs and the whole area as well.
The evaluations have shown that the parcel excavated within the scope of ORD 2016 must have belonged to a burial ground from the Southern Necropolis of Sinope. The tombs together with their finds abled us to state that this burial ground only received tombs of ordinary people. An inscribed miniature grave marker in the form of a Doric capital able us to realise that some tombs were marked with such indicators. Especially the tombs help us to date this burial ground between the Early Hellenistic and Early Roman periods whereas other fragmentary ceramics indicate to a use that can be pulled back until the Classical Period.

Anahtar Kelimeler

Sinope, necropolis, Hellenistic, Roman, squat lekythos, miniature Doric capital shaped grave marker

Kaynakça

• Angermeier, H.E. (1936). Das alabastron. Giessen: Buchdruckerei Richard Glasgow.
• Arslan, M. (2013). The Museum of Anatolian Civilizations: A guide to Ankara throughout the ages. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Atakan, N. (2002). Anadolu’da tıp aletleri ve araç gereçleri. N. Atakan ve Z. Kızıltan (Yay. haz.). İstanbul Arkeoloji Müzeleri geçmişten günümüze tıp sergisi içinde (1-17). İstanbul: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
• Besuden, Y., Biller, F., Christeleit, K., Dretschak, C., van Endert, T., Fischer, E., Hamelmann, J., Hasenjager, S., Kenzler, H., Muller, M., Panhans, T., Schafer, S., Schafranitz, M. (1998-1999). Katalog romischer gefasse und lampen aus den Nordwest-Provinzen. Boreas, 21-22, s. 333-383.
• Bliquez, L. (2003) Roman surgical spoon-probes and their ancient names. The Journal of Roman Studies, 16, s. 322-330.
• Boulter, C. G. (1963). Graves in Lenormant Street, Athens. Hesperia, 32.2, s. 113 – 137.
• Budde, L. (1956). Kurzer vorläufiger bericht über die grabungen in Sinope der kampagnen 1951-1953. Türk Arkeoloji Dergisi 6.2, s. 5-10.
• Burnett, A., Amandry, M. ve Ripollès, P.P. (1992). Roman provincial coinage. Vol. I: From the death of Caesar to the death of Vitellius (44 BC - AD 69). London: British Museum Press.
• Coldstream, J.N., Eiring, L.J. ve Forster, G. (2001). Knossos pottery handbook – greek and roman. London: British School at Athens.
• Baykan, D. (2009). Allianoi tıp aletleri (Yayımlanmamış DoktoraTezi). İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Arkeoloji Ana Bilim Dalı. Klasik Arkeoloji Bilim Dalı. İstanbul.
• Dusenbery, E.B. (1998). The nekropoleis - The nekropolies and catalogues of burials. Samothrace Vol. II. New Jersey: Princeton University Press.
• French, D. (2004). The inscriptions of Sinope I. Bonn: Dr. Rudolf Habelt GMBH.
• Goldman, H. (1950). Excavations at Gözlü Kule, Tarsus I - The hellenistic and roman period. Priceton: Princeton University Press.
• Gürler, B. (2004). Tire Müzesi bronz eserleri. İstanbul: Ege Yayınları.
• Hayes, J.W. (1997). Handbook of Mediterranean roman pottery. Oklahoma: University of Oklahoma Press.
• Henninger, F. J. ve Kossatz, A. U. (1979). Zwei hellenistische gräber der Milesischen nekropole. Istanbuler Mitteilungen, 29, s. 174–186.
• Hürmüzlü, B. (2008). Eski Yunan’da ölü gömme gelenekleri. İstanbul: TEBE Yayınları.
• Kaba, H. (2019). Rethinking the plakettenvasen from Sinope: New perspectives on the dating, meaning and use of an extraordinary ceramic ware. H. Kaba, G. Kan Şahin, B.M. Akarsu ve O. Bozoğlan (Yay. haz.). Proceedings of the international symposium on Sinope and the Black Sea, 13-15 October 2017, Sinop içinde (s. 177-193). Sinop: Şimal Ajans.
• Kaba, H. ve Vural, H. (2018). Arkeoloji ile geçen yetmiş yıl – Kazılar ışığında Sinop arkeolojisi. Ö. Kıran (Yay. haz.). Sosyal bilimciler gözüyle Sinop içinde (s. 439-464). Ankara: Berikan Yayıncılık.
• Kanowski, C.C.G. (1983). Containers of classical greece. New York: University of Queensland Press.
• Karageorghis, V. (1973). Excavations in the necropolis of Salamis III. Nicosia: Department of Antiquities, Cyprus.
• Kasapoğlu, H. (2007). Parion nekropolü mezar tipleri. B. Can ve M. Işıklı (Yay. haz.). Doğudan yükselen ışık – arkeoloji yazıları içinde (s. 481-520). İstanbul: Ege Yayınları.
• Kasapoğlu, H. (2015). VII. Necropolis. C. Başaran (Yay. haz.). The flourishing city of ancient Troad: Parion - surveys, excavation and restoration works carried out between 1997-2009 içinde (s. 107-134). İstanbul: Ege Yayınları.
• Kızıl, A. (2009). 1990–2005 yılları arasında Mylasa’da kurtarma kazıları yapılan mezarlar ve buluntuları üzerine genel bir değerlendirme. Die Karer und die Anderen, Internationales Kolloquium an der Freien Universität Berlin 13. Bis 15. Oktober 2005 (s. 397–461) içinde. Bonn: Rudolf Habelt Verlag.
• Kotitsa, Z. (2012). Tombes d’enfants du IVe s. av. J.-C. à Pydna. A. Hermary ve C. Dubois (Yay. haz.). L’Enfant et la mort dans l’antiquité III: Le matériel associé aux tombes d’enfants. Actes de la table ronde internationale organisée à la Maison Méditerranéenne des Sciences de l’Homme (MMSH) d’Aix-en-Provence, 20.-22. Janvier 2011 içinde (s. 77-95). Arles: Ed. Errance.
• Körpe, R. (1997). 1996 Lapseki kurtarma kazısı. VIII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, s. 171-194.
• Kurtz, D.C. ve Boardman, J. (1971). Greek burial customs. London: Thames and Hudson.
• Künzl, E. (1999). Arzte in Ephesos: graber und instrumante. Fiesinger, H., Krinzinger, F., Brandt, B. ve Krierer, K.R. (Yay. haz.). 100 jahre österrichische forshungen in Ephesos: aktes des symposions Wien 1995 içinde (s. 205-209). Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Künzl, E. (2002). Medizin in der antike: Aus einer welt ohne narkose und aspirin. Stuttgart: Wbg Theiss.
• Mattingly, H. (1923). Coins of the Roman Empire in the British Museum. Vol. 1: Augustus to Vitellius. London: Longmans and Co. McLean, B.H. (2002). An introduction to greek epigraphy of the hellenistic and roman periods from Alexander the Great down to the reign of Constantine (323 BC – AD 337). Ann Arbour: The University of Michigan Press.
• Moore, M.B. (1997). Attic red-figured and white-ground pottery. The Athenian Agora Vol. 30. New Jersey: Princeton Academic Press.
• Özkan, T. ve Atukeren, S. (1999). Cevizcioğlu Çiftliği Nekropolü kazıları. T. Özkan ve H. Erkanal (Yay. haz.). Tahtalı Barajı kurtarma kazısı projesi/Tahtalı Dam area salvage project içinde (s. 43-54). İzmir: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Polat, B. A. (2005). Troia’nın hellenistik ve roma dönemi nekropolleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Py, M. (1993). Ceramique a pate claire recente. M. Py (Yay. haz.). DICOCER – Dictionaire des ceramiques antiques Mediterranee nord-occidentale. Lattara 6 içinde (222-243). Lattes: l'Unité Propre de Recherche 290 du C.N.R.S.
• Robinson, D.M. (1933). Mosaics, vases and lamps of Olynthus. Excavations at Olynthus V. Baltimore: The Johns Hopkins Press.
• Rotroff, S. (2006). Hellenistic pottery – The plain wares. The Athenian agora vol. XXXIII. Michigan: Edwards Brothers.
• Serdaroğlu, Ü. (2005). Behramkale-Assos. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sevinç, N. (1994). Tenedos kurtarma kazısı. V. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, s. 113-127.
• Smetana-Scherrer, R. (1982) Spätklassische und hellenistische keramik. H. Walter (Yay. haz.) Alt–Ägina II.1 içinde (s. 56-91). Mainz am Rhein: Philipp von Zabern.
• Stupperich, R. (1996). Vierter vorbericht über die grabung in der westtor-nekropole non Assos im sommer 1992. Ü. Serdaroğlu ve R. Stupperich (Yay. haz.). Ausgrabungen in Assos 1992. Asia Minor Studien 21 içinde (s. 1-31). Bonn: Dr. Rudolf Habelt GMBH.
• Sutherland, C. (1984). The roman imperial coinage. Vol. I: From 39 BC to AD 69. London: Spink and Son.
• Şahin, F. (2010). Patara metal buluntuları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Arkeoloji Anabilim Dalı. Antalya.
• Şahin, M. (2018). Apollonia nekropolü kurtarma kazıları 2016-2017 mezar tipleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), s. 2788-2812.
• Θέμελης, Π. Γ. ve Τουράτσογλου Γ. (1997). Οι τάφοι του Δερβενίου. Athens: Υπουργείο Πολιτισμού.
• Tolun, V. (2006). Assos nekropolünden klasik dönem atlı heykelcikleri. T. Takaoğlu (Yay. haz.). Anadolu arkeolojisine katkılar - 65. yaşında Abdullah Yaylalı’ya sunulan yazılar içinde (s. 201-206). İstanbul: Hitit Colour.
• Ünan, S. (2013). Tunç çağı’ndan roma dönemi’ne, Amisos ve çevresinde yer alan mezar tipleri ve ölü gömme adetleri üzerine genel bir değerlendirme. Ş. Dönmez (Yay. haz.). Güneş Karadeniz’den doğar – Sümer Atasoy’a armağan yazılar içinde (s. 385-412). Ankara: Hel Yayınları.
• Ürkmez, Ö. (2014). Aiolis Kymesi’nden Samurlu 877 nekropolisi. Colloquium Anatolicum, XIII, s. 337-381.
• Yağız, K. (2003). Antandros Melis Nekropolü ölü gömme adetleri (Yayınlanmamış Lisans Tezi). Ege Üniversitesi. Edebiyat Fakültesi. Arkeoloji Bölümü.
• Yılmazer, H. (1995). Anadolu’da alabstronlar (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Konya Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zampieri, G. (1997). “Gioielli” del Museo Archeologico di Padova: vetri, bronzi, metalli preziosi, ambre e geme. Padova.
• Zampieri, G. ve Lavarone, B. (2000). Bronzi antichi del Museo Archeologico di Padova. Roma: L'Erma di Bretschneider.