DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ GEÇ DEMİR ÇAĞI KÜLTÜRÜNE AİT YENİ ARKEOLOJİK BULGULAR VE KARADİKMEN KALESİ

Yıl 2020, Sayı: 46, 135 - 152, 10.06.2020

Salih Kaymakçı

https://doi.org/10.17498/kdeniz.685504

Öz

2015 yılında başladığımız ve bugüne kadar sürdürdüğümüz Doğu Karadeniz Bölgesi yüzey araştırmalarımızda Giresun İli ve ilçelerinde Geç Demir Çağı çanak-çömleği görülen az sayıda yerleşme yeri tespit ettik. Giresun ilinin dağlık kesimindeki Çamoluk ilçesinde 2017 yılı araştırmalarımızda tespit ettiğimiz Karadikmen Kale Yerleşimi (Giresun ili dağlık kesim) üzerinde gördüğümüz bir grup çanak çömlek kırmızı boya bezemeli, teknik ve form bakımından, tanıdığımız Geç Demir Çağı keramik özelliklerini taşımaktaydı. Geç Demir Çağı’na tarihlediğimiz Anadolu Demir Çağ Keramiği özelliği taşıyan açkılı astar üzerine yapılan bitkisel, band ve geometrik bezemelerden oluşan bu keramik grubunun bölgenin Demir Çağ sınırlarını yeniden belirlemeye yönelik çalışmalar açısından önemli olacağı düşüncesindeyiz. Bölgede Tunç Çağları’nın ne zaman bittiği, Demir Çağı’nın ne zaman ve hangi şartlarda başladığı belirgin değildir. Çalışma sahamızın Demir Çağı kültürlerini bölgenin yakınında daha önce Çoruh ve Kelkit Havzası’nda yapılan çalışmalar ile karşılaştırdık. Bölgede yapılan araştırmalar sonucunda Doğu Karadeniz Bölgesi’nin güney hinterlandını oluşturan Kelkit Havzası’nın doğu bölümünde Demir Çağı’na ait yerleşmelerin olduğu, fakat bölge ile ilgili yazılı belgelerin hala yetersiz kaldığını söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz Bölgesi, Giresun, , Çamoluk, Geç Demir Çağ, , Karadikmen Kalesi, Çanak-Çömlek

FINDINGS BELONGING TO THE CULTURE OF LATE IRON AGE EASTERN BLACKSEA REGION AND KARADİKMEN CASTLE

Öz

In the surveys that we started in 2015 and continued until today in the Eastern Black Sea Region, we detected a small number of settlements with Late Iron Age pottery in Giresun Province and its districts. A group of sherds on the Karadikmen Castle Settlement (a mountainous area in Giresun) that we identified in our surveys in Çamoluk district in the mountainous area of Giresun province had the characteristics of the Late Iron Age ceramics that we know in terms of technique and form. We believe that this pottery group consisting of floral, band and geometric decorations on burnished slip and dating to the Late Iron Age show characteristics of Anatolian Iron Age Pottery, and will be important for re-determining the boundaries of the region in the Iron Age. It is not clear when the Bronze Age ended in the region and when the Iron Age began. In our study, we compared the cultures of Iron Age with previous studies in the Çoruh and Kelkit Basin near the region. As a result of the researches in the region, we can say that there are settlements belonging to the Iron Age in the eastern part of the Kelkit Basin, which constitutes the southern hinterland of the Eastern Black Sea Region, but the written evidence related to the region is still insufficient.

Anahtar Kelimeler

Eastern Black Sea Region, Giresun, Çamoluk, Late Iron Age, Karadikmen Castle, Pottery

НАХОДКИ, ПРИНАДЛЕЖАЩИЕ К КУЛЬТУРЕ ПОЗДНЕГО ЖЕЛЕЗНОГО ВЕКА ИЗ РЕГИОНА ВОСТОЧНО-ЧЕРНОМОРСКОГО ПОБЕРЕЖИЯ И КАРАДИКМЕНСКИЙ ЗАМОК

Öz

В поверхностных исследованиях Восточно-Черноморского региона, которые мы начали в 2015 году и продолжаем до настоящего времени, было выявилено небольшое количество поселений, где была обнаружена керамика позднего железного века. В горной части провинции Гиресун была выявлена группа керамики в районе поселении замка Карадикмен (горная часть провинции Гиресун). По повду этого мы писали в нашем исследовании ещё в 2017 году. С точки зрения техники и формы, с красно-коричневой отделкой краской, керамика имела элементы позднего железного века. Эта керамическая группа, которую мы датировали поздним железным веком и которая носит характер анатолийсской керамики, такой как растительные, ленточные и геометрические украшений, сделанные на полированной подкладке, сводит нас к тому, что даётся возможность на пересмотр датирования границы культуры железного века. Непонятно, когда в регионе заканчивается бронзовый век и когда и при каких условиях начался железный век. Но керамика, которую мы определили в поселении, доказывает, что от раннего бронзового века до позднего железного века происходил непрерывный процесс. Важное значение имеют оборонительные поселения и крепости, построенные на высоких скалах в конце железного века в Чамолукском районе. Мы сравнили культуры железного века в нашем районе с предыдущими исследованиями проводимыми в бассейне реки Чорух и Келкит вблизи исследуемого нами региона. В результате исследований можно сказать, что в восточной части бассейна Келкит, которая образует южную глубинку Восточно-Черноморского региона, есть поселения, относящиеся к железному веку, но письменных документов по поводу истории этого региона все еще недостаточно.

Anahtar Kelimeler

Восточно-Черноморский регион, Гиресун, Чамолук, поздний железный век, замок Карадикмен, гончарное дело

Kaynakça

• Akarca, A.; “Yerli Pontos Seramiği”, V. Türk Tarih Kongresi, Ankara 1960, s. 142-146.
• Alkım, U. B.; “Kırşehir Höyüğü ve Topraküstü Buluntuları”, Belleten XX/77, Ankara 1956, s. 61-77.
• Balkan, K. – O. Sümer; “1967 Yılı Hacı Bektaş (Suluca Karahöyük) Kazısı Ön raporu”, Türk Arkeoloji Dergisi XVI-2, Ankara 1968, s. 15-19.
• Bayburtluoğlu, C.; “Eskiyapar Phryg Çağı”, VIII. Türk Tarih Kongresi, cilt I, Ankara 1979, s. 293-303.
• Bilgi, Ö.; İkiztepe in The Late Iron Age, Anatolian Studies 49, Ankara 1999, 167-190.
• Bilgi, Ö.; Samsun İkiztepe Arkeolojik Kazıları Tepe III Çalışmaları (1993-199 Dönemi Sonuçları), Anadolu Araştırmaları, sayı 15, İstanbul 1999, 137-165.
• Boehmer, R.M.; “Havuzköy in Ostkappadokien”, Archaologischer Anzeiger 1967/2, Berlin 1967, s. 132-141.
• Bossert, E. M.; “Funde nachhethitischer Zeit”, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft 89, Bonn 1957, s. 58-67.
• Çiğdem, S.; Eskiçağ’dan Ortaçağ’a Gümüşhane, Gümüşhane Valiliği, İl Kültür Müdürlüğü, Gümüşhane 2012
• Dönmez, Ş.; Amasya Müzesi’nden Boya Bezekli İki Çanak Işığında Kızılırmak Kavsi Geç Demir ve Hellenistik Çağları Çanak-Çömleğine Yeni Bir Bakış, TÜBA-AR IV, İstanbul 2001, s. 89-99.
• Dönmez, Ş.; Yeni Arkeolojik Gelişmeler Işığında Orta Karadeniz Bölgesi Demir Çağı Kültürüne Genel Bir Bakış, Anadolu Araştırmaları, sayı 19, İstanbul 2010, 137-196.
• Dönmez, Ş.; Amasya-Oluz Höyük Kuzey-Orta Anadolu’da Bir Akhaimenid (Pers) Yerleşmesi, 2009-2013 Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Önsonuçlar, Amasya 2017.
• Koşay, H.Z.; Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Pazarlı Hafriyatı, TTK, Ankara 1941.
• Koşay, H.Z- M. Akok; Alacahöyük Kazısı 1940-1948’deki Çalışmalara Ait Rapor, TTK, Ankara 1966.
• Kökten, İ. K. “Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu’da Yapılan Tarih Öncesi Araştırmalar”, Belleten, 8/32, Ankara 1944; s. 659-680.
• Makridy, T.;“Une citadelle Archaique du Pont”, Mitteilungen der Vorderasiatischeb Gessellschaft 12/4, Berlin 1907, s. 167-175.
• Mikami, T. – S. Omura; “1986 Kırşehir İli Sınırları İçinde Yapılan Yüzey Araştırmaları”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II, Ankara 1988, s. 123-156.
• Mori, M. – S. Omura; “1988 Kaman-Kalehöyük Kazıları”, XI. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara 1990, s. 335-355.
• Omura, S.; “1989 Yılı Kaman-Kalehöyük Kazıları”, X. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara 1991, s. 353-368.
• Osten Von Der; The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32, Part III, (OIP XXX), Chicago 1937.
• Ökse, A. T.; “Sivas İli 1995 Yüzey Araştırması” XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, 1995, s. 375-400.
• Özsait, M.; “1990 Yılında Ordu-Mesudiye Çevresinde Yapılan Yüzey Araştırmaları, IX. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1992, s. 357-376.
• Özsait, M.; “1991 Yılı Ordu-Mesudiye Yüzey Araştırmaları, X. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1993, s. 311-330.
• Özsait, M.; “1993 Yılı Ordu-Mesudiye ve Sivas-Koyulhisar Yüzey Araştırmaları”, XII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1994, s. 459-482.
• Özsait, M. – N. Özsait; “Amasya-Merzifon Araştırmaları”, Anadolu Araştırmaları 16, 2002, s. 527-552.
• Özgüç T.; Maşat Höyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi, TTK, Ankara 1982.
• Sagona, A. vd.; Sagona, A.-E. Pemberton-I. Mcphee, “Excavations at Büyüktepe Höyük, Third preliminary report” AS 41, 1993, s. 145-158.
• Sagona, A.-Sagona, C. Sagona, A.-Sagona, C.; Archaeology at The North-East Anatolian Frontier, I An Historical Geography and a Field Survey of the Bayburt Province, Louvian-Paris-Dudley 2004.
• Sevin, V.; “M.Ö. I. Binyılı Demirçağı”, Kapadokya (Ed. M. Sözen), İstanbul 1998, s. 171-193.
• Summers, M.E.F.; “The Identification of the Iron Age on Kerkenes Dağ in Central Anatolia” Journal of Near Eastern Studies, 56/2, Chicago 1997, s. 81-94.
• Summers, G.-D. Summers; “The Kerkenes Dağ Project”, Ancient Anatolia, Oxford 1998, s. 179-194.
• Tüfekçi Sivas, T.; Eskişehir-Afyonkarahisar-Kütahya İl Sınırları içindeki Phryg Kaya Anıtları, Eskişehir 1999.
• Zahn, R.; “Die Bei den Ausgrabungen in Boghaz-Köi gefundenen Tonscherben”, Woochenschrift für klassiche Philogie 24, Berlin 1907, s. 638-642.
• Zoroğlu, L.“Eskiyapar’da Bulunan Kızılırmak Havzası (Galat Denilen) Boyalı Seramikleri”, VIII. Türk Tarih Kongresi, 1. Cilt, Ankara 1979, s. 239-252.
• Zoroğlu, L.; “Kızılırmak Havzası Kaplarının Biçim ve Süs Gelişimine Örnekler”, IX. Türk Tarih Kongresi, I. Cilt, Ankara 1986, s. 459-472.