ANALYSIS OF TRADE INTENSITY: THE CASE OF TURKEY AND TURKIC REPUBLICS

Yıl 2020, Sayı: 47, 291 - 308, 20.09.2020

Mehmet Ali Demir

https://doi.org/10.17498/kdeniz.757346

Öz

Turkish Republics, which declared their independence upon the collapse of the Soviet Union without war and bloodshed, have gained an important position due to their rich underground resources. Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan and Uzbekistan, called the Turkic Republics, have implemented many reforms in order to gain a place in international trade since 1992, get rid of the socialist market structure inherited from Soviet Union period and switch to a liberal market economy. Turkey, which has strong cultural and historical ties with these countries, have made great materialistic and spiritual contributions to them and continues to do so. Turkey is the first country that politically recognized the independence of these countries, and it exerts efforts to develop political relations, and it aims to increase its trade relations with them. It is observed that Turkey started its commercial relations with the Turkic Republics in 1992 and has continued until today. In this study, Turkey's how to determine if a higher trend of bilateral trade is carried out with the Turkish Republics, the trade intensity index using trade data from 2010-2019 year, export intensity index has been consulted and import intensity index method. The subject of Turkey between the years of foreign trade with the Turkish Republic of intensive bilateral trade structure has been generally realized and concluded that displays a structure in favor of Turkey. In this study, in order to determine the route of the bilateral commercial relations between Turkey and Turkic Republics, commercial intensity index, export intensity index and import intensity index have been applied using data about foreign trade between 2010-2019. It has been concluded that during this period, trade relations between Turkey and Turkic Republics were carried out very intensely and the structure of bilateral commercial activities was in favour of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Turkic Republics, Commercial Intensity Index, Export Intensity Index, Import Intensity Index

АНАЛИЗ ИНТЕНСИВНОСТИ ТОРГОВЛИ: ТУРЦИЯ И ТЮРКСКИЕ РЕСПУБЛИКИ

Öz

Основной целью этого исследования является выяснить в пользу какой стороны склонилаь тяжесть центра в потенциальных двусторонных торговых отношениях 21-ом веке между Турцией и Тюркскими госудаствами, такими как Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Туркменистан и Узбекистан, страны, которые являются этнически и культурно близкими государствами для Турции. В этом контексте, в период 2010-2019 гг. Турция для выявления степени интенсивности торговых отношений между Турецкими республиками использовала удачно расположенную коммерческую плотность, прибегая к методу интенсивности экспорта и индекса интенсивности импорта. По результатам исследования были сделаны выводы, что индексы интенсивности торговли с Турецкой Республикой были увеличены в указанном периоде ежегодно. Аналогичным образом, полученные значения плотности экспорта и индекса плотности импорта были выше 1-го. При анализе за указанный выше период и учете средней интенсивности экспорта, а также средних значений индекса интенсивности импорта, за исключением Узбекистана динамика склонна в пользу Турции. Принимая во внимание быстро усиливающиеся в мире глобализационные движения в последние годы и возможности этих стран, имеющие общие исторические и культурные ценности, ожидается, что они будут в большей степени развивать коммерческое сотрудничество и приложат усилия для интенсификации двусторонних торговых отношений.

Anahtar Kelimeler

Турция, Тюркские республики, индекс плотности торговли, индекс интенсивности экспорта, индекс плотности импорта

TİCARET YOĞUNLUĞUNUN ANALİZİ: TÜRKİYE VE TÜRK CUMHURİYETLERİ ÖRNEĞİ

Öz

Sovyetler Birliği’nin savaşılmadan ve kan dökülmeden çökmesinin ardından bağımsızlıklarını ilan eden Türk Cumhuriyetleri, sahip oldukları zengin yer altı kaynakları sebebiyle önemli bir konumda bulunmaktadırlar. Türk Cumhuriyetleri olarak adlandırılan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan 1992 yılından itibaren uluslararası ticarette kendilerine yer edinebilmek için, Sovyetler Birliği’nin sosyalist piyasa yapısından kurtulup, liberal piyasa ekonomisine geçebilmek için birçok reform gerçekleştirmiştir. Bu ülkelerin gelişip kalkınması için de en önemli katkıyı hem tarihsel hem de kültürel bağlara sahip olan Türkiye, hem maddi hem de manevi yönden katkıda bulunmuştur ve hala da bulunmaya devam etmektedir. Ülkelerin bağımsızlıklarını ilk kabul eden ülke konumunda bulunan Türkiye, bir yandan bu ülkeler ile siyasi ilişkilerini geliştirme çabasında bulunmakta diğer yandan da Türk Cumhuriyetleri ile ticari ilişkilerinin her zaman üst seviyelere gelmesini amaçlamaktadır. Türkiye’nin, Türk Cumhuriyetleri ile ticari ilişkilerine 1992 yılından itibaren başladığı ve günümüze kadar da devam ettiği görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin, Türk Cumhuriyetleri ile gerçekleştirmiş olduğu ikili ticaretinin nasıl bir seyir izlediğini saptayabilmek için, 2010-2019 yılları arasındaki dış ticaret verileri kullanılarak ticaret yoğunluk endeksi, ihracat yoğunluk endeksi ve ithalat yoğunluk endeksi yöntemine başvurulmuştur. Bahse konu yıllar arasında Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri ile dış ticaretinin yoğun bir şekilde gerçekleştiği ve ikili ticaret yapısının genellikle Türkiye lehine bir yapı gösterdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Türk Cumhuriyetleri, Ticaret Yoğunluk Endeksi, İhracat Yoğunluk Endeksi, İthalat yoğunluk endeksi

Kaynakça

• Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi, 2020. (https://www.stat.gov.az) (Erişim Tarihi: 25.03.2020).
• Baghırova, A., Oğuzhan, A., ve Yıldız, E. (2017). Türkiye-Azerbaycan Dış Ticaretini Etkileyen Faktörler (1998-2014 Dönemi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 301-314.
• Balıkçıoğlu, N. (2019). Türkiye ile Diğer Türk Cumhuriyetleri Arasında Dış Ticaretin Gelişimi: 2000-2017 Dönemi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(1), 225-245.
• Brown, A. J. (1949).Applied economics: Aspects of world economy in war and peace. London: George Allen and Unwin.
• Bulut, R. (2015). Türkiye Kazakistan Ekonomik İlişkileri. Ayrıntı Dergisi, 3(33), 55-59.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), (2012).Türkmenistan Ülke Bülteni. https://www.deik.org.tr/uploads/turkmenistan-ulke-bulteni.pdf. (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), (2018). Kazakistan Ekonomisindeki Gelişmeler Ve Türkiye –Kazakistan Ticari Ve Ekonomik İlişkileri, https://www.deik.org.tr/uploads/kazakistan-bilgi-notu-ekim-2018.pdf. (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), (2018).Kırgızistan Bilgi Notu. https://www.deik.org.tr/uploads/bilgi-notu-kir-agustos-2018.pdf. (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Drysdale, P. (1969), Japan, Australia, New Zealand: The Prospect for Western Pacific Economic Integration. Economic Record, 45(111),321-342.
• Ersungur, Ş.M., Kızıltan, A., ve Karabulut, K.(2007). Türkiye ile Diğer Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik İlişkilerinin Analizi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 35, 285-310.
• International Monetary Fund (IMF), 2020. https://www.imf.org/en/countries. (Erişim Tarihi:26.04.2020).
• Kayalı, H., ve Mengi, S. (2017). Türkiye - Kazakistan Ticari İlişkileri (1992-2014).Marmara Coğrafya Dergisi, 35,166-184.
• Keleş, B. (2016). Türkiye Cumhuriyeti ile Türk Cumhuriyetleri Arasındaki İlişkiler ve 2023 Hedefleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 222,131-152.
• Kojima, K. (1964). The pattern of international trade among advanced countries.Hitotsubashi Journal of Economics, 5(1),16–36.
• Solak, F. (2003).Türkiye-Orta Asya Cumhuriyetleri Dış Ticaret İlişkilerinin Gelişimi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 18(1), 69-96.
• Somuncuoğlu, A. (2001). Özbekistan’ın Gelişme Stratejisi. Avrasya Dosyası Özbekistan Özel, 7(3), 19-20.
• Ticaret Bakanlığı, 2020. Azerbaycan Ülke Profili. https://ticaret.gov.tr/data/5eb6749913b8767e5c4b1fcd/Azerbaycan.pdf. (Erişim Tarihi:30.04.2020).
• TradeMap ITC, 2020. https://www.trademap.org/. (Erişim Tarihi: 20.04.2020).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), 2020. http://www.tuik.gov.tr/Start.do. (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• World Bank World Development Indıcator (WDI), 2020. https://data.worldbank.org/. (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• https://tradingeconomics.com/, 2020. (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• https://www.worldometers.info/population/ , 2020. (Erişim Tarihi:26.04.2020).