ПРОЦЕСС ФОРМИРОВАНИЯ ЯЗЫКОВОЙ СИТУАЦИИ В ДЖАВАХЕТИ И ФАКТОРЫ ВЛИЯЮЩИЕ НА НЕЕ

Yıl 2020, Sayı: 47, 16 - 28, 20.09.2020

Maka Beridze

https://doi.org/10.17498/kdeniz.768051

Öz

Грузинские исторические источники сохранили важнейшие данные, по которым можно установливать, как изменялся Джавахети
с языковой или этнической точки зрения. Языковая ситуация Джавахети проходила
различные фазы и формы двуязычия и многоязычия. И сейчас в Джавахети одной из
основных характеристик языковой ситуации является билингвизм, существование
которого наряду с внутренними языковыми факторами значительно обусловлено
языковыми компонентами, демографической сменой населения, особенностями
социально-политической обстановки.

В языковой ситуации Джавахети необходимо обратить внимание на
билингвизм, так как мы считаем, что прямо перед нашими глазами происходят
изменения в сферах использования составных
языковых компонентов существующей там 
языковой ситуации. Меняются факторы, обусловленные двуязычием. В
Джавахети начался процесс, который с языковой точки зрения требует нового
перераспределения сфер использования билингвизма языков, что прямо сказывается на функциях отдельного языка. Всё
вышесказанное увеличивает актуальность рассматриваемого вопроса.

 Основываясь на исторических источниках, в
статье описывается как можно более последовательно процессы, которые в разные
времена привели к изменениям составляющих компонентов языковой ситуации в Джавахети.
Были определены грузинские, русские, армянские и турецкие языковые зоны,
используемые в Кавахетии. Обобщены перспективы языковой политики и особенности
функционирования государственного языка. Намечены
перспективы языковой политики и особенности функционирования государственного языка.
Исторические события анализируются с учётом текущей ситуации и выявляются
основные факторы, влияющие на языковую ситуацию в Джавахети.

Исследование
производится на основе методов социолингвистики, как их называют учёные, методы
полевых исследований (анкетирование, интервью, непосредственное наблюдение…),
также методы анализа (групповая работа, математическая статистика…). Используются
описательные и сравнительно-сопоставительные методы. 

Anahtar Kelimeler

Грузия, Джавахети, этническое меньшинство, языковая ситуация, языковая политика, билингвизм

GÜRCİSTAN, CAVAKHETİ'DE DİL DURUMUNUN OLUŞUM SÜRECİ VE ONU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Öz

Gürcü tarihi
kaynaklarında Gürcistan’ın serhat bölgesi olan Cavakheti’de meydana gelen dil
ve etnik açıdan birçok değişiklik mevcuttur.

Günümüzde
Cavakheti Bölgesi’nde yan yana din ve kültür açısından birbirinden farklı olan
Gürcüler, Ermeniler ve Ruslar yaşamaktadır. Bu insanlar birbirini etkiler ve
halka açık yerlerde birbirleriyle özgürce iletişim kurarlar. Aynı kanunlara
uyarlar ve genellikle aynı tür devlet okullarında eğitim alırlar. Bununla
birlikte, aralarındaki sık ve düzenli etkileşimler en önemli ve kültürel
farklılıkları ortadan kaldırmaz. Her grup, farklı özelliklerde ortaya çıkan
özel geleneklerini, değerlerini, isteklerini korur.

Cavakheti'deki dil durumuna gelince, özellikle iki dilliliğe
odaklanmayı uygun gördük.
Çünkü buradaki dil durumunu göz önünde bulundurduğumuzda dillerin kullanımında
değişikliklere tanık oluyoruz. Bununla birlikte, iki dilli faktörlerde de
değişiklikler izlenmektedir. Cavakheti'de, dilbilimsel açıdan iki dillilik
bileşeninin dil kullanım alanlarını yeniden dağıtılmasına neden olacak bir
süreç başlamış ve bu durum her dilin işlevselliğini doğrudan etkilemiştir.
Bahsedilen mesele konu üzerindeki ilgiyi daha da ilginç hale getirmiştir.

Makalede, tarihi kaynaklara dayalı Cavakheti Bölgesi’nde
kullanılan dillerin farklı zamanlarda değişkenliğe yol açan süreçler mümkün olduğu kadar değerlendirilmiştir. Bugün Cavakheti'de
kullanılan Gürcüce, Rusça, Ermenice ve Türkçe dil alanları tespit edilmiştir. Dil politikasının bakış açıları ve devlet
dilinin işleyişinin özellikleri özetlenmiştir. Tarihi olaylar günümüz duruma
göre değerlendirilmiş ve Cavakheti'deki dilsel
durumu etkileyen ana faktörler tanımlanmıştır.

Makaledeki araştırmada dilbilimsel bir disiplin olarak sosyolengüistik, saha araştırmaları (anket, röportaj, doğrudan
gözlem) ile analiz (gruplama, matematiksel istatistikler), tanım ve
karşılaştırma-açıklama yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gürcistan, Cavakheti, etnik azınlık, dil durumu, dil politikası, iki dillilik

THE LINGUISTIC FORMATION PROCESS AND INFLUENCING FACTORS IN JAVAKHETI, GEORGIA

Öz

The Georgian historical sources preserve important information
which enables us to restore the process of changes taking place in one of the
frontier districts of Georgia, Javakheti, from the linguistic and ethnical
viewpoint. 

In Javakheti region the ethnical Georgians, Armenians and Russians
live together in a close vicinity. They have usual inter-influences and interrelations in their daily lives, they have ties, relationships and are obedient to the same
government and are the citizens of one country. They often study at the same schools, though the
regular interinfluence does not eliminate their cultural peculiarities and
differences which are important. Each group maintains own peculiarities and
characteristic features, traditions, values, aspirations which reveal
themselves in different circumstances.

Based on historical sources, to the extent possible, the processes
which in the different times were conditioning alteration of the spheres of
usage of the different linguistic components, are described in the present work in a sequential
manner. The spheres which nowadays are divided in Javakheti region as spheres
of Georgian, Russian, Armenian
or Turkish languages and their linguistic variations are identified; The
perspectives of the language policy and the peculiarities of using the State
language are clearly shown. The historical
events are analyzed basing on the modern days situation and the main factors
influencing the language situation in the region are shown. 

The research article
is based on the methods of social linguistics as well as on Linguistics as a
discipline. Those methods can be for the purpose of discussion divided in three
parts. The scientists use the methods of gathering the language material to the
first group; the second group involves the methods of the material processing
and the third group involves the methods of evaluation and interpretation of
the received data.  

Anahtar Kelimeler

Georgia (Country), Javakheti, ethnic minority, linguistic situation, language policy, bilingualism

Kaynakça

• Tavzishvili G, (1948). Saxalxo ganatlebisa da pedagogiuri azrovnebis istoria saqartveloshi 1801-1870. Tbilisi:
• Tamarashvili M. (1995). Qartuli eklesia dasabamidan dgemde. Tbilisi.
• Ingorokva P. (1990). Saqartvelos istoriis sazgvrebis Shesaxeb. Tbilisi.
• Lomsadze S. (1975). Samtskhe-Javakheti (XVIII saukunis Sua wlebidan XIX saukunis Sua wlebamde). Tbilisi.
• Lortkipanidze V. (1994). Samtskhxe-javakhxeti XIX-XX saukuneebshi. Tbilisi.
• Lomsadze S. (1975). Meskhebi da Meskheti, Tbilisi.
• Nicolski L. B. (1976) Sinkhronnaia sotsiolingvistika (teoria I problemi), Moskva.
• Tabidze M. (2005). Enobrivi situatsia saqartveloshi da qartuli enis funqcionirebis sakitkhebi. Tbilisi:.
• Schweitzer A.D. (1977) Sovremenneia sociolingvistika. Teoria, problemi I metodi, Moskva.
• Barnet V. (1988). Diferenciacia nacionalnogo iazika I socialnaia komunikacia. Hovoe v zarubejnoi lingvistike, XX. Мoskva.
• Desheriev U. D. (1981). Teoria iazika I rechevaia praktika, Teoreticheskie problemi socialnoi lingvistiki, Мoskva.
• Tumanian E. G. (1981). Tipologia iazikovikh situacii, Kompleqsnie modeli form sushestvovania iazika. Тeoritechnie problemi socialnoi lingvistiki, Мoskva.
• Kobaidze M. (2008). Vinaobisa da enis politikis dagegmvis istoriidan saqartveloshi. http://www.ice.ge/GAMOCEMEBI/ICE/pdf/15%20.kobaidze.pdf.
• Sikharulidze T. (2008). Enobrivi situacia saqartveloSi. Gulani. 1. Akhaltsikhe.