TÜRKİYE’DE ASKERLİK HİZMETİ VE SOSYAL ZAMAN

Yıl 2020, Sayı: 48, 445 - 468, 15.12.2020

Burak Şahin

https://doi.org/10.17498/kdeniz.769331

Öz

Zaman sadece nicel hesaplamalardan ibaret değildir. Zamana nitel açıdan baktığımızda çeşitli katmanlarla çoğaldığı görülmektedir. Algılama, sosyal etkileşim ve tarih açısından zaman fiziğin ve astronominin zaman anlayışının dışında bir sosyal zaman hüviyeti kazanmaktadır. Zamanın hiç geçmediğini ya da çok hızlı geçtiğini söyleriz. Diğer bireylerle gerçekleşen her karşılaşmada farklı bir zaman kategorisi işlemektedir. Satıcı, aile, patron veya otobüs yolcuları ile kurulan etkileşimler sosyal zamanı da biçimlendirmektedir. Zaman her aşamada ve toplumda hem ölçülürken hem de kavranırken çeşitlilik arz etmiştir. Tarım ve sanayi toplumlarının zamanı nasıl yorumladıklarını analiz etmek bu çeşitliliğin net görülmesini sağlamaktadır. Ayrıca siyasal sistemler de zamanın içeriğini belirlemektedir. Zorunlu askerlik katı bir disiplinin uygulanması nedeniyle sosyal zaman unsurlarını görmemiz açısından özel bir kurumlaşmadır. Bu çalışmada, Türkiye'deki zorunlu askerlik ve sosyal zaman arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Böylece sosyal zamanın kapsamının genişletilmesi amaçlanmıştır. Kategoriler oluşturulurken askerliğini tamamlamış katılımcılarla yapılan mülakatlardan yararlanılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı her erkek zorunlu askerlikle yükümlüdür. Askere sosyal çevresi tarafından en sık verilen tavsiyelerden biri kışlaya ne zaman teslim olacağıyla ilgilidir. Askerlikteki günlerin her anı zaman tarafından denetlenmektedir. Disiplin kurallarına uymak emredilen görevi zamanında yapmaktır. Kuralların uygulanmaması zamanın iyi yönetilmemesinden kaynaklanmaktadır. Görev ve sorumlulukların çok yoğun olduğu bir kurumda askerlerin geçmek bilmeyen zaman ile mücadele ettikleri görülmektedir. Zamanın geçmesi için birtakım ritüeller gelişmiştir. Bu ritüeller zamanı hareket ettirmeyi hedeflemektedir. Zamanın geçmesi bu ritüeller ile kutlanmaktadır. Askerlik süreleri arasındaki farklılıklar zaman algısını belirlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal zaman, askerlik, askeri sosyoloji, disiplin, otorite

ВОЕННАЯ СЛУЖБА И СОЦИАЛЬНОЕ ВРЕМЯ В ТУРЦИИ

Öz

Время, как определение имеет не только конкретный, но и абстрактный характер. Время, кроме своего астрономического и физического понятия, имеет ещё социальный характер. Время каждый раз и в любом обществе имеет своё разнообразное понятие, как в прошлом, так и в настоящем. Очевидно, как анализируются результаты времени развитым обществом, имеющее развитое промышленность и сельское хозяйство. Политические системы так же определяют содержание времени. Обязательная военная служба - это особый институт, в котором мы можем видеть элементы социального времени благодаря строгой дисциплине. Это исследование было сосредоточено на взаимосвязи между социальным временем и обязательной военной службой в Турции. Таким образом, это было направлено на расширение сферы социального времени. В нижеследующей статье были использованы методы т.н. качественного исследования, были опрошены 30 человек, прошедших военную службу и были заданы вопросы об их военном опыте.
С целю выявления различных аспектов военной службы, были опрошены 15 краткосрочные и 15 долгосрочные военнослужащие. Каждый момент воинской службы контролируется временем. Соблюдать дисциплинарные правила, значит вовремя исполнять обязанности. Невыполнение правил происходит из-за плохого управления временем. В военных частях, где обязанности и ответственность высоки, солдаты борются с трудно проходимым временем. Определенные ритуалы были разработаны с целю быстрого прохождения времени. Различия в продолжительности военной службы определяют восприятие времени.

Anahtar Kelimeler

социальное время, военная служба, военная социология, дисциплина, авторитет

MILITARY SERVICE AND SOCIAL TIME IN TURKEY

Öz

Time doesn't just consist of quantitative calculations. When we examine time qualitatively, it can be seen that it multiplies with various layers. In terms of perception, social interaction, and history, time assumes a social identity except for its understanding in physics and astronomy. The perception of time has varied in both measurements and comprehension at every stage of history and society. Analyzing how agricultural and industrial societies interpret time will make it possible to see this diversity clearly. Besides, political systems determine the content of time. Compulsory military service is a special institution, where we can observe social time elements due to application of a strict discipline. This study focuses on the relationship between social time and compulsory military service in Turkey. Thus, expanding the scope of social time is aimed. In the study, in which qualitative research was used, 30 people who completed their military service were interviewed and questions were asked about their military service experiences. In order to examine various aspects of military service, the sample group was formed as 15 short-term and 15 long-term soldiers. Every moment of the days in military service is examined in terms of time perception. Participants revelaed that to comply with the disciplinary rules is to do the duty on time. Failure to enforce rules is due to poor management of time. In an institution where duties and responsibilities are very intense, it is seen that soldiers struggle with time, which seems longer than the measurable time. Certain rituals are developed for spending time. These rituals aim to accelerate the passage of time. Spending of time is made possible with these rituals. The differences between the duration of military service determine the perception of time by the soldiers.

Anahtar Kelimeler

Social Time, Military Service, Military Sociology, Discipline, Authority

Kaynakça

• Adam, B. (1990). Time and social theory. Cambridge, UK: Polity.
• Akyaz, D. (2009). Askerî müdahalelerin orduya etkisi. İstanbul: İletişim.
• Akyürek, S. (2010). Zorunlu askerlik ve profesyonel ordu. Ankara: Bilgesam.
• Altınay, A. ve Bora. T. (2002). Ordu, militarizm ve milliyetçilik. T. Bora (Yay. Haz.). Milliyetçilik: modern Türkiye’de siyasi düşünce (s. 140-154) içinde. İstanbul: İletişim.
• Askeralma Kanunu (2019, 25 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 30813). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/06/20190626-1.htm
• Askerlik Kanunu (1927, 17 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 631-635). Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.1111.pdf
• Aydın, S. (2008). Toplumun militarizasyonu: zorunlu askerlik sisteminin ve ulusal orduların yurttaş yaratma sürecindeki rolü. Ö. H. Çınar ve C. Üsterci (Yay. Haz.). Çarklardaki kum: Vicdani Red (s. 25-49) içinde. İstanbul: İletişim.
• Bergmann, W. (1992). The problem of time in sociology: an overview of the literature on the state of theory and research on the "sociology of time," 1900-82, Time & Society 1(1), 81-134.
• Bora, T. (2004). Ordu ve milliyetçilik. A. İnsel ve A.Bayramoğlu (Yay. Haz.). Bir zümre, bir parti: Türkiye’de ordu (s. 163-177) içinde. İstanbul: İletişim. Bröckling, U. (2008). Disiplin. (V. Atayman, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Çiyan, H. Y. (2009). Osmanlı İmparatorluğunda XIX. yüzyılda asker alma sistemi. A. Atay ve İ. Özbay (Ed.). On İkinci Askeri Tarih Sempozyumu bildirileri: C. I içinde (s. 245-256). Ankara: Genelkurmay Atase.
• Elias, N. (2000). Zaman üzerine. (V. Atayman, Çev.). İstanbul: Ayrıntı. Gurvitch, G. (1964). The spectrum of social time. Dordrecht: Reidel.
• Gülsoy, U. (2000). Osmanlı gayrimüslimlerinin askerlik serüveni. İstanbul: Simurg.
• Hacısalihoğlu, M. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’nda zorunlu askerlik sistemine geçiş: Ordu millet düşüncesi. Toplumsal Tarih, 164, 58-64.
• Hacısalihoğlu, M. (2010). İçerme ve dışlama: Osmanlı İmparatorluğu’nda askere alma. E. B. Paker ve İ. Akça (Yay. Haz.). Türkiye’de ordu, devlet ve güvenlik siyaseti (s. 79-103) içinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Hassard, J. (1990). Introduction: the sociological study of time. J. Hassard (Yay. Haz.). The sociology of time içinde (s. 1-18). New York, USA: Palgrave Macmillan.
• Kayalı, K. (1985). Osmanlı Devleti’nde yenileşme hareketleri ve ordu. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye ansiklopedisi Cilt V (s.1250-1258) içinde. İstanbul: İletişim.
• Köksal, O. (2009). Osmanlı Devleti’nde askerliğin vatandaşlık mükellefiyetine dönüşüm evrimi. A. Atay ve İ. Özbay (Ed.). On İkinci Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri: C. I (s. 259-275) içinde. Ankara: Genelkurmay Atase.
• Lahad, K. (2012). Singlehood, waiting, and the sociology of time. Sociological Forum, Vol. 27, No. 1, 163-186.
• Lahad, K. (2017). A table for one: A critical reading of singlehood, gender and time. Manchester, UK: Manchester University.
• Lewis, J. D. ve Weigart, A. J. (1990). The structures and meanings of social time. J. Hassard (Yay. Haz.). The sociology of time (s. 77-101) içinde. New York, USA: Palgrave Macmillan.
• MSB (1999). Osmanlı ordu teşkilatı. Ankara: Milli Savunma Bakanlığı.
• Mukerjee, R. (1990). Time, technics and society. J. Hassard (Yay. Haz.). The sociology of time (s. 47-55) içinde. New York, USA: Palgrave Macmillan.
• Nowotny, H. (1992). Time and social theory: Towards a social theory of time. Time & Society, 1(2), 421-454.
• Okumuş, E. (2010). Zaman sosyolojisi: bir giriş denemesi. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (2), 121-174.
• Özkan, C. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ordu. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye ansiklopedisi Cilt V (s. 1259-1268) içinde. İstanbul: İletişim.
• Sorokin, P. A. ve Merton, R. K. (1937). Social time: a methodological and functional analysis. American Journal of Sociology, Volume 42, Issue 5, 615-629.
• Subrt, J. (2001). The problem of time from the perspective of the social sciences. Czech Sociological Review, 9(2), 211–224.
• Subrt, J. (2015). Social time, fact or fiction? Several considerations on the topic. Sociology and Anthropology 3(7), 335-341.
• Tienoven, P. (2018). A multitude of natural, social and individual time. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/322467704 Tilly, C. (2001). Zor, sermaye ve Avrupa devletlerinin oluşumu. (K. Emiroğlu, Çev.). Ankara: İmge.