TURUNÇGİL ÜRETİM VE İHRACAT SÜRECİNİN MODELLENMESİ: DOĞU AKDENİZ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 48, 169 - 187, 15.12.2020

Hürol Aslan Ertan Zereyak Sevgi Tüzün Rad

https://doi.org/10.17498/kdeniz.801203

Cited By: 1

Öz

Turunçgil ihraç edilmek istenen ülkelerin talep ettiği standartlara göre üretim yapılamaması ihracatın gelişimi önündeki önemli kısıtlardır. Türkiye’de yetiştirilen turunçgil, ihracat değeri yüksek olan sofralık meyvedir. Türkiye’de de ihracatta etkinliği artırmak, içinde üretici ve ihracatçı kooperatif/birliklerin yer aldığı yatay bir örgütlenme modeline ihtiyaç vardır.
Bu bağlamda çalışmanın amacı; turunçgil sektöründe entegre planlamanın Türkiye’nin rekabetçiliğine etkisini belirlemek ve dinamik bir sistem modeli oluşturmaktır. Geliştirilecek model ile turunçgil işleme süreçlerinde alternatif entegrasyon modellerinin, bölgesel çapta sağlayacağı faydalar sınanmaya çalışılacaktır.
Araştırma Doğu Akdeniz Bölgesi’nden örnek olarak seçilen Mersin ilinde turunçgil ihracatçısı firmalar üzerinde yapılmıştır. Bu amaçla Mersin il sınırları içinde faaliyet gösteren 55 işletmeden, dikey entegrasyonunu tamamlamış üç (3) işletme belirlenmiştir. İşletme yetkilileri ile yapılan yüz yüze görüşmelerde, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve 12 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler görüşme formu kullanılarak, derinlemesine görüşme tekniği ile elde edilmiştir.
Simio uygulamasında modelin oluşturulması aşamasında;
Hayali bir bölgede, her biri eşit üretim kapasitesinde işleme tesislerine sahip 20 firma bulunduğu varsayılmıştır. Bu firmaların bir aylık sürede aldıkları siparişi tamamlama süreleri ve stok değişimleri incelenmiştir. Bu 20 firmanın çalışmaları siparişin;
- “rastgele alımlarla” karşılanması,
- gerektirdiği kadar alım yapılması (talepli alımlar),
- ortak bir bölgesel işleme merkezinin stoklarından karşılanması (ortak alımlar) olmak üzere araştırmacılar tarafından üretilmiş üç hipotetik durum incelenerek karşılaştırılmıştır.
Araştırma alanında görüşülen firmaların ihracat için gerekli ürünü doğrudan üreticiden ve hasattan önce aldıkları saptanmıştır.
Firmalar arasında görülen bazı farklılıklarla birlikte, ihraç edilecek meyveleri işleme firmaların kendi tesislerinde yapılmaktadır.
Firmalarla yapılan görüşmelerde sezonluk işçi sayısının daimi çalışanların yaklaşık 10 katı olduğu görülmüştür. Bu firmaların en önemli sorunlarından biri olarak görülmektedir. Özellikle hasat işleminde ve işlemede geçici işçi kullanılması ürün kalitesinde kayıplara neden olmaktadır.
Kalite kontrolü, bahçede, kesimde, ürünün işletmeye ilk girişi ile yükleme öncesi ve sırasında gözle yapılmaktadır.
Araştırmada kurulan model ile;
• Bölgesel ölçekte yatay entegrasyona gidilmesinin, paydaşların performansını artıracağı,
• Ortak alım stratejisi uygulandığında, sektörün gereksinim duyduğu standartta ürünün tedarik süresinin kısalacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak; turunçgil üretim ve ihracatında paydaşların üretim hacimlerini ve güçlerini birleştirebileceği entegre bir model tarafların karlılığını ve rekabet gücünü artıracaktır. Aynı zamanda bu model, ürünlerin üretiminde belirli bir standarda ulaşmayı sağlayacağından, ihracata uygun ürün miktarını artıracak ve iç piyasada da ihraç ürünlerine yakın bir kalite düzeyi yakalanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, turunçgil, modelleme, yatay entegrasyon, ihracat, Simio, simülasyon

MODELLING OF CITRUS PRODUCTION AND EXPORT PROCESS: EASTERN MEDITERRENEAN REGION OF TURKEY

Öz

Lack of compliance with the production standards demanded by importing countries is the primary factor limiting the exportability of the citrus fruits. This study proposes that there is a need for a new, horizontally integrated management model for improving the competitiveness of the Turkish citrus sector in the global markets.
This study focuses on the citrus exporting firms of Mersin province, which was selected to represent the Eastern Mediterranean region of Turkey. During the face-to-face interviews done with the firms’ representatives, a semi-structured questionnaire form was used. The data were collected through in-depth interview technique.
Potential benefits of the proposed regional processing center in a vertically-integrated supply chain were tested through models constructed with the Simio Modeling Software. The models compared how well twenty hypothetical firms with identical sizes filled the orders they received with different purchasing policies: In Model-1, the firms tried to meet the orders independently, from the stocks of the fruits which they randomly purchased. In Model-2, the firms tried to meet the orders independently, through planned purchases made only for the amounts demanded in the orders. In Model-3, the firms tried to meet the orders through a regional processing center which purchased the fruits randomly.
The results have shown that, independently operating firms would fill orders more efficiently by making planned purchases, for the amounts demanded in the orders, but purchasing processed fruits from a regional center would shorten the delivery time and/or reduce the unused stocks.

Anahtar Kelimeler

Turkey, citrus, modelling, horizontal integration, exporting, Simio, simulation

МОДЕЛИРОВАНИЕ ПРОЦЕССА ПРОИЗВОДСТВА И ЭКСПОРТА ЦИТРУСОВ: ВОСТОЧНЫЙ СРЕДИЗЕМНОМОРСКИЙ РЕГИОН ТУРЦИИ

Öz

Несоответствие требований к стандартам продукции, определяющихся странами-
импортёрами, является главным фактором, ограничивающим возможность экспорта
цитрусовых. Данное исследование провозглашает необходимость новой, горизонтально
интегрированной модели менеджмента для увеличения конкурентоспособности турецкого
цитрусового сектора на мировом рынке.
Исследование сфокусировано на фирмах-экспортёрах цитрусовых в провинции Мерсин,
которая была выбрана для репрезентации Восточно-Средиземноморского региона Турции. В
ходе переговоров, проведенных с представителями фирм лично, была использована техника
полуструктурированного интервью. Сведения были собраны в ходе подробного
интервьюирования.
Потенциальные преимущества представленных региональных центров обработки данных в
вертикально-интегрированной цепи поставок были протестированы с помощью моделей,
созданных в программном обеспечении Simio Modeling Software. Модели сравнили, как
двадцать гипотетических фирм с одинаковыми размерами выполняли заказы, получаемые в
рамках разных политик заказов. В Модели-1 фирмы старались выполнять заказы обособленно,
только из запасов, закупаемых наугад. В Модели-2 фирмы старались выполнять заказы
обособленно, исходя только из количеств, указанных в заказах. В Модели-3 фирмы старались
выполнять заказы с помощью регионального центра обработки данных, который закупает
фрукты бессистемно.
Результаты показали, что фирмы, работающие самостоятельно, смогут выполнять заказы более
эффективно посредствам плановых закупок на суммы, обозначенные в заказах. Однако закупка
обработанных фруктов из регионального центра могло бы сократить время доставки и/или
уменьшить количество неиспользованных запасов.

Anahtar Kelimeler

Турция, цитрусовые, горизонтальная интеграция, экспорт, Simio

Kaynakça

• Paksoy, M., Tan, M. G. & Bulut, O. D. (2016). Adana İlinde Turunçgil İhracatı Yapan Firmaların Pazarlama Yapısı ve Sorunları. 12th Agricultural Economics Congress. 25-27th May, Isparta – Turkey.
• Doğan, D., (2014). Turunçgil Zeytin İncir ve Diğer Subtropik Meyveler. Food, Agriculture and Ministry of Food, Agriculture and Livestock Work Group. https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/SUNULAR/Suptropik%20Meyveler_Do%C4%9Fan%20Do%C4%9Fan.pdf
• Budak, D.B. et all. (2016). Türkiye Turunçgil Sektörü ve İhracat Yapısı, ALATA. pp. 6-8. Turkish Statistical Institiute (TÜİK). (2018). Turkey Overall citrus exports. (2017/18)
• AKİB (2019). Overall Turkey Fresh Fruit and Vegetable Sector Assessment Report. Secretariat General of Mediterranean Exporters' Associations. (AKİB), 2018/2019 January, 01.02.2019.
• Enriquez, G. C. (1972). Comparative commodity marketing structures. European Journal of Marketing, Vol. 6 No. 2, pp. 130-135. DOI 10.1108/EUM0000000005133.
• Mülayim, Z. G. (1992). Kooperatifçilik, Yetkin Yayınları, ISBN 975-464-035-1, p.261, Ankara.
• Siddique, M. I.; Garnevska, E. & Marr, N. E. (2018). Factors affecting marketing channel choice decisions of smallholder Citrus growers. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies Vol. 8 No. 3, pp. 426-453. Emerald Publishing Limited 2044-0839 DOI 10.1108/JADEE-03-2016-0014.
• Komarek, A. M. & Ahmadi-Esfahani, F. Z. (2012). The Impact of Changing Marketing Conditions on Ugandan Banana Farmers. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, Vol. 2 No. 1, pp. 74-88.
• Mari, S. & Peris, E. (2005). A General View of the Citrus Sector in Spain. Journal of Food Distribution Research, 36, 1, p. 249. DOI 10.22004/ag.econ.26735.
• Yıldırım, A.E., 2019a. Narenciye Üretimi ve İhracatında Sorunlar, Öneriler. Tarım Dünyası, 6th November 2019. https://www.tarimdunyasi.net/2019/11/06/narenciye-uretimi-ve-ihracatinda-sorunlaroneriler/
• Yıldırım, A.E., 2019b. Akdeniz Meyve Sineği, Meyve İhracatını ve Ülke İmajını Tehdit Ediyor. Tarım Dünyası, 31st October 2019. https://www.tarimdunyasi.net/2019/10/31/akdeniz-meyve-sinegimeyve-ihracatini-ve-ulke-imajini-tehdit-ediyor/
• Çelikyurt, M. A. & Akkaya, F. (1994). Antalya İli Turunçgil Meyveleri Dış Satımı Üzerine Bir Araştırma. 1st Agricultural Economics Congress (in İzmir) Proceedings Book. pp.72-85. http://www.tarimarsiv.com/wp-content/uploads/2017/03/72-85.pdf
• Akbay, C., Candemir, S. & Orhan, E. (2005). Türkiye’de Yaş Meyve ve Sebze Ürünleri Üretim ve Pazarlaması. Fen ve Mühendislik Dergisi, No. 2, Kahramanmaraş, pp. 96- 107.