AESTHETIC ANALYSIS OF FRESCO AND SNAKY FRESCO, WHICH FOUND IN THE SNAKY CHURCH IN AKSARAY IHLARA VALLEY

Yıl 2021, Sayı: 50, 285 - 302, 22.06.2021

Banu Davun , Yusuf Albayrak

https://doi.org/10.17498/kdeniz.940766

Öz

From the 4th AD, some Christian clergymen started to come to Göreme, Güzelyurt and Belisırma in Aksaray and Cappadocia regions and made these places a religiously important area. They needed a place where they could realized their religious ceremonies in the Ihlara Valley, share the bread and wine symbolizing the flesh and blood of Christ and be baptized, and they continued their lives in these places by building churches for this purpose. Dictionary meaning of the word church is the place of worship. Church architecture has developed in different forms and plan types. Churches, which are generally built with domes and cross plans, have appeared in different plan types since the early periods when Christianity started to develop. They made frescos mostly containing religious scenes on the walls of churches. Fresco is a wall painting technique using water-soluble paint pigments on wet plaster. It is a painting technique made directly on the rock with red ocher. With this technique, bedrock is used as a background. One of the churches where wall paintings are made is the Serpentine Church located in the Ihlara valley. In the wall paintings in the church., There are ascension to Sky, Child Jesus with Mariam and Bishop Chrysostomos, the Roman Emperor Constantine and his mother Helene, the death of Mary, be buried of the Egyptian Mariam, Daniel is Between the Arslans, The Last Dinner, and the Crucifixion, Jesus who seat cross-legged between Cebrail and Mikhail, the last judgment scenes and four women who have been attacked by snakes. The church was named "Serpentine Church" because of the depictions of four sinful women attacked by snakes on the western wall. These women who commit crimes are punished by being bitten by snakes from various parts. The snakes depicted in Fresco have been considered creative and sacred in many societies from primitive to civilised. The snake has appeared as a devil symbol of evil in some societies, and as a divine animal in some societies with its properties that can be both poison and healing.We see snake depictions in Göbekli Tepe and similar settlements, which are dated to about 12 thousand years ago and are located within the borders of Sanlıurfa. This fresco is as important in terms of aesthetics as it is religious expression. Aesthetics means emotional perception in Greek.. Aesthetics is considered as a science related to the information provided by tangible perception and sensory. The ideas and emotions of women who have been attacked by snake are transmitted to the audience in the facial expressions of the horrified in the snake fresco and lamented women and messages are given by symbols.

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Ihlara, Church, Serpentine Church, Snake, Fresco, Aesthetics

ЭСТЕТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ФРЕСКИ, НАЙДЕННОЙ В ЦЕРКВИ ЗМЕЕВИКА В АКСАРАЙСКОЙ ДОЛИНЕ ИХЛАРА

Öz

Начиная с IV в. н.э., некоторые христианские священнослужители начали приходить в Гореме, Гюзельюрт и Белисырму в регионах Аксарай и Каппадокия и сделали эти места религиозно важным районом. Им нужно было место, где они могли бы совершать свои религиозные церемонии в долине Ихлара, разделять хлеб и вино, символизирующие плоть и кровь Христа, и креститься, и они продолжили свою жизнь в этих местах, построив для этого церкви. Словарное значение слова церковь - это место поклонения. Церковная архитектура развивалась в различных формах и типах плана. Церкви, которые обычно строятся с куполами и крестообразными планами, появились в различных планах с ранних периодов, когда христианство начало развиваться. На стенах церквей делали фрески, в основном содержащие религиозные сцены. Фреска - это техника настенной живописи с использованием водорастворимых пигментов на влажной штукатурке. Это техника росписи, выполненная непосредственно на камне красной охрой. В этой технике камень используется в качестве фона. Одной из церквей, где выполнены настенные росписи, является церковь Серпентина, расположенная в долине Ихлара. На настенных росписях в церкви изображены вознесение на небо, младенец Иисус с Мариам и епископом Хризостомом, римский император Константин и его мать Елена, смерть Марии, погребение египтянки Мариам, Даниил между арсланами, последний ужин и распятие, Иисус, сидящий со скрещенными ногами между Себраилом и Михаилом, сцены последнего суда и четыре женщины, на которых напали змеи. Церковь получила название "Змеиная церковь" из-за изображения на западной стене четырех грешниц, на которых нападают змеи. Эти женщины, совершившие преступления, были наказаны укусами змей из разных частей тела. Змеи, изображенные на Фреске, считались творческими и священными во многих обществах от первобытных до цивилизованных. В некоторых обществах змея выступала как дьявольский символ зла, а в некоторых - как божественное животное с его свойствами, которые могут быть как ядовитыми, так и целебными. Мы видим изображения змей в Гёбекли-Тепе и подобных поселениях, которые датируются примерно 12 тысячами лет назад и находятся в пределах Санлиурфы. Эта фреска важна как с точки зрения эстетики, так и с точки зрения религиозного выражения. Эстетика в переводе с греческого означает эмоциональное восприятие. Эстетика рассматривается как наука, связанная с информацией, получаемой с помощью осязательного восприятия и сенсорики. Мысли и эмоции женщин, подвергшихся нападению змеи, передаются зрителям в выражениях лиц ужасающихся на фреске змей и оплакивающих их женщин, а послания передаются символами.

Anahtar Kelimeler

Аксарай, Ихлара, церковь, змеевидная церковь, змея, фреска, эстетика

AKSARAY IHLARA VADİSİNDEKİ YILANLI KİLİSE’DE BULUNAN YILANLI FRESKO VE FRESKO’NUN ESTETİK ANALİZİ

Öz

MS. 4. yüzyıldan itibaren, Hırıstiyan bazı din adamları Aksaray ve Kapadokya Bölgesi’nde Göreme, Güzelyurt ve Belisırma’ya gelmeye başlamışlar ve buraları dini açıdan önemli bir alan haline getirmişlerdir. Ihlara Vadisi'nde dini törenlerini yapabilecekleri, bu tören sonrasında İsa’nın etini ve kanını simgeleyen ekmek ile şarabı paylaşabilecekleri ve vaftiz olabilecekleri bir mekana ihtiyaç duymuşlar ve bu amaçla kiliseler inşa ederek yaşamlarını bu mekanlarda devam sürdürmüşlerdir. Kilise kelimesi sözlük anlamı olarak ibadet edilen yerdir. Kilise mimarisi farklı biçimlerde ve plan tiplerinde gelişim göstermiştir. Genel olarak kubbeli ve haç planlı olarak inşa edilen kiliseler, Hıristiyanlığın gelişmeye başladığı erken dönemlerden itibaren farklı plan tiplerinde karşımıza çıkmaktadırlar. Kiliselerin duvarlarına çoğunlukla dini sahneler içeren freskolar yapmışlardır. Fresko, yaş sıva üzerinde suda çözülmüş boya pigmentleri kullanarak yapılan duvar resmi tekniğidir. Doğrudan doğruya kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile yapılan boyama tekniğidir. Bu teknik ile ana kaya, fon olarak kullanılmaktadır. Freskoların yapıldığı kiliselerden biri de Ihlara vadisinde yer alan Yılanlı Kilisedir. Kilisedeki freskolarda Göğe Yükseliş, Çocuk İsa ile Meryem ve Piskopos Hrisostomos, Roma İmparatoru Konstantinos ve annesi Helene, Meryem’in ölümü Mısırlı Meryem'in Gömülmesi, Daniel Arslanlar Arasında, Son Akşam Yemeği, ve Çarmıha Geriliş, Cebrail ve Mihail arasında bağdaş kurarak oturmuş İsa, Son Yargı sahneleri ve yılanlar tarafından saldırıya uğramış dört kadın bulunmaktadır. Batı duvarındaki yılanların saldırısına uğramış dört günahkar kadının tasvirlerinden dolayı Kiliseye “Yılanlı Kilise” ismi verilmiştir. Suç işleyen bu kadınlar çeşitli yerlerinden yılanlar tarafından ısırılarak cezalandırılmaktadır. Fresko’da tasvir edilen yılanlar, ilkelinden medenisine birçok toplumda yaratıcı ve kutsal sayılmıştır. Yılan, bazı toplumlarda kötülüğün simgesi bir şeytan, bazı toplumlarda ise hem zehir hem de şifa olabilen özellikleriyle tanrısal bir hayvan olarak belirmiştir. Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl öncesine tarihlenen ve Şanlıurfa sınırlarında yer alan Göbekli Tepe ve benzeri yerleşimlerde yılan tasvirlerini görmekteyiz. Bu fresk dini anlatımı kadar estetik açıdan da önemlidir. Estetik, Yunanca duygusal algı anlamındadır. Estetik kelimesi duyulur algının duyusallığın sağladığı bilgi ile ilgili bir bilim olarak düşünülür. Yılanlı freskoda, yılanlar tarafından saldırıya uğramış kadınlarda fikirler ve duygular, kadınların korkmuş ve acı çekmekte olan yüz ifadesinde izleyiciye iletilmekte ve semboller yardımıyla mesaj verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Ihlara, Kilise, Yılanlı Kilise, Yılan, Fresko, Estetik

Kaynakça

• Ateş, M. (1996). Kapadokya’nın Başkenti Nevşehir, T.C. Kütür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Atlı, N. B. - Cauvin, M. C. (1998). “1996 Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri Obsidien Yüzey Araştırması”, XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II, Ankara, 219-225. Atsız, H. N. (1992). Aşık Paşaoğlu Tarihi, çev. H. Nihal Atsız, İstanbul.
• Başak, M. (1991). İç Anadolu Turizminin Gelişimi ve İşletilmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Bingöl, Z. (2007). Gelenekten Evrensele Anadolu’da İnanç Turizmi. Ankara
• Birinci, A ve Feyzoğlu, T. E. (2019). “Kapadokya Bölgesi Kiliselerindeki Fresklerin Seramik Yüzeylerde Yorumu”, Ulakbilge, 43: 881-888.
• Black, J.- Green, A. (2003). Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü Tanrılar, İfritler, Semboller, Aram Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Boydaş, N. ( 2004). Sanat Eleştirine Giriş, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
• Campbell, S. (1995). İlkel Mitolojisi, Tanrı’nın Maskeleri, Çev. Kudret Emiroğlu, İmge Kitapevi, İstanbul.
• Çelik, B. (2010). “Hamzan Tepe in the Light of New Finds”, Documenta Preahistorica, Sayı XXXVII, 257-268.
• Çelik, B. (2011a). “Karahan Tepe: A New Cultural Centre in Urfa Area in Turkey”, Documenta Praehistorica, Sayı 38: 241-253.
• Çelik, B. (2011b). “Şanlıurfa-Yeni Mahalle” (Ed. M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm), The Neolithic in Turkey, New Excavation and New Research. Archaeology and Art Publication, İstanbul, 139-164.
• Çelik, B. (2014). “Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması, 2013.”, 36. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt, Gaziantep, 311-328.
• Çelik, B. (2015a). “Differences and Similarities Between the Settlements in Şanlıurfa Region where “T” shaped Pillars are Discovered” TÜBA-AR Sayı 17: 9-24.
• Çelik, B. (2015b). “Şanlıurfa İli Yüzey Araştırması”, Belgü, Sayı 2: 9-99.
• Çelik B. (2016a), “Snake Figures in The Pre-Pottery Neolithic Period”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi Volume 31: 225-233.
• Çelik, B. (2016b). “Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması, 2014“, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, 409-426.
• Çelik, B. (2016c). "A small-scale cult centre in Southeast Turkey: Harbetsuvan Tepesi" Documenta Praehistorica Sayı 43, 421-428.
• Çelik, B. (2018). “2016 yılı Şanlıurfa İli merkez ilçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması”, 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 22-26 Mayıs 2017 Bursa, Cilt 1, 203-223.
• Çelik, B. (2019). “Neolitik Dönem Kült Merkezi: Harbetsuvan Tepesi.”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi Volume 43: 24-38.
• Çelik, B. – K. Tolon (2018). “Yeni Bulgular Işığında Urfa’da Neolitik Dönem”, Seleucia, VIII, 211-232.
• Çelik, B.-Tosyagülü Çelik, H. (2020a). “Harbetsuvan Tepesi 2018 Yılı Kazı Çalışması”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi Volume 47: 44-58.
• Çelik, B.- Tosyagülü Çelik, H. (2020b). “Harbetsuvan Tepesi 2019 Yılı Kazı Çalışması”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi Volume 48: 303-326.
• Demir, N. (1991). Eşsiz Ihlara Vadisi ve Kaya Kiliseleri, Odak Ofset, Ankara.
• Erinç, S. T (2009). Resmin Eleştirisi Üzerine, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Feyzoğlu, T. E. (2004). “Kapadokya Doğa Biçimlerinin Lüster Sırlı Seramik Formlarda Yorumu”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Gökçan, F. S. (2010). Gülşehir Karşı Kilise (St. Jean Kilisesi) İkonografisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Hançerlioğlu, O. (1975). Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Koch, G. (2001). Erken Hıristiyan Sanatı, (Çev. Ayşe Aydın), İstanbul.
• Konyalı, İ. H. (1973). “Aksaray Ulu Cami”, Vakıflar Dergisi, X: 273-288.
• Levy, J. C. (1991). Les Eglıses Byzantınes De Cappadoce, Editions, Du Centre Natıonal de la Recherche Scientifique, Paris.
• Mango, C. (2006). Bizans Mimarisi, (Çev: Mine Kadiroğlu), İstanbul, 2006.
• Menez, A. (2003). The Subtle Beats, Snakes from Myth to Medicine, V 4, New York: Taylor-Francis.
• Mengüşoğlu, T. (2000). Felsefeye Giriş, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• MP (2013). Aksaray İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Aksaray Şube Müdürlüğü, Aksaray.