KARAYAKA (TOKAT/ERBAA) AĞZINDAN ATASÖZLERİ VE DEYİMLER

Yıl 2021, Sayı: 51, 45 - 58, 30.09.2021

Şerife Özer Betül Görmüş

https://doi.org/10.17498/kdeniz.976333

Öz

Atasözleri ve deyimler, dil müessesenin en etkileyici ürünleri ve dilin pratik işlevinin çarpıcı bir göstergesidir. Dünyanın en eski dillerinden biri olan Türkçe, Anadolu'nun her şehrinde olduğu gibi Tokat'ta da zengin bir metafor oluşturmuştur. Ancak genç kuşağın bu söz varlığından uzaklaştığı, bu sözlerin çoğunlukla yaşı büyük olan insanlar tarafından kullanıldığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı; Tokat'ın Erbaa ilçesine bağlı Karayaka kasabasında kullanılan ama Ömer Asım Aksoy'un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nde, Türk Dil Kurumunun Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nde, yine Türk Dil Kurumunun Derleme Sözlüğü'nde ve birçok kişinin katkısı, Ömer Asım Aksoy'un da gözetimi altında çıkarılan Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nde yer almayan atasözleri ve deyimleri belirleyip kayıt altına alarak kültür mirasımıza katkı sağlamaktır. Bu amaçla yapılan derleme çalışmasında; tespit edilen atasözü ve deyimler alfabetik sırayla, anlamları açıklanarak, deyimlerin kullanıldığı durumlara örnek cümleler verilerek sıralanmıştır. Tokat ağzı ile söylenişi de çeviri yazı işaretleri kullanılarak gösterilmiştir. Yay ayraç içinde ise standart Türkçeleri ile kullanımı verilmiştir. Kuman Türkleri tarafından iskâna açılan, topraklarında Danişmend-name adında bir destanın yazıldığı, köklü bir tarihe sahip olan Tokat'ta; mülakat, sınıflandırma, derleme, tarama ve sondajlama usulü kullanılarak yapılan bu bilimsel çalışmanın Türk halk kültürü alanında ve Türk dili üzerine çalışma yapacak araştırmacılar için faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

atasözü, deyim, derleme, Karayaka

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Proje değil

ВЗНОСЫ В СЛОВАРЬ ИЗ КАРЯКИ (ТОКАТ/ЕРБАА)

Öz

Пословицы и фразеологизмы (идиомы) являются наиболее впечатляющими продуктами языкового истеблишмента и ярким показателем практической функции языка. Турецкий, один из древнейших языков в мире, создал богатую метафору в Токате, как и в каждом городе Анатолии. Однако было замечено, что молодое поколение отошло от этого словаря, и эти слова в основном используются людьми старшего возраста. Цель данного исследования. Он используется в: в городе Караяка в районе Эрбаа в Токате, в Словаре пословиц и фразеологизмов идиом Омера Асима Аксоя, в Словаре пословиц и идиом Института турецкого языка, в Составном словаре Института турецкого языка а также на основе вклада многих людей. Омер Асим Аксоя внес свой вклад в наше культурное наследие путем определения и записи пословиц и идиом, не входящих в “Словарь пословиц и идиом” на региональных диалектах, который был опубликован под его же руководством. В компиляции исследования, проведенного с этой целью: выявленные пословицы и фразеологизмы перечислены в алфавитном порядке с объяснением их значений и с примерами предложений для ситуаций, в которых используются идиомы. Произношение с хлопком также показано с помощью знаков транслитерации. Его использование в стандартном турецком языке указано в скобках. В Токате, который был населен турками-половцами и имеет глубокую историю, был написан эпос под названием Danishmend-name (Данишменд-нейм). Считается, что это научное исследование, проведенное с использованием методов интервью, классификации, компиляции, сканирования и зондирования, будет полезно для исследователей, которые будут работать в области турецкой народной культуры и турецкого языка.

Anahtar Kelimeler

пословица, идиома, компиляция, караяка

Proje Numarası

Proje değil

CONTRIBUTIONS TO THE DICTIONARY FROM KARAYAKA (TOKAT/ERBAA)

Öz

Proverbs and idioms are the most impressive products of the language and a striking indicator of the practical function of language. Turkish, one of the oldest languages in the world, has created a rich metaphor in Tokat as in every city of Anatolia. However, it has been observed that the younger generation has moved away from this vocabulary, and these words are mostly used by older people. The aim of this study iş to contribute to our cultural heritage by determining and recording the proverbs and idioms that are used in the town of Karakaya in Erbaa ,TOKAT but not included in Ömer Asım Aksoy's Dictionary of Proverbs and Idioms,in the Dictionary of Proverbs and Idioms of Turkish Language Institution and in the Dictionary of Proverbs and Idioms in Regional Dialects, which was published under the supervision of Ömer Asım Aksoy with many people's contribution. In compilation study made in accordance with this purpose identified proverbs and idioms are listed in alphabetical order, by explaining their meanings and by giving example sentences for the situations in which the idioms are used. Their pronunciation with Tokat dialect is also shown using transliteration signs. Their usage in standard Turkish is given in paranthesis. In Tokat, which was settled by the Cuman Turks and has a deep-rooted history, where an epic called Danishmend-name was written; It is thought that this scientific study, made by using the method of interview, classification, compilation, scanning and sounding, will be useful for researchers who will study in the field of Turkish folk culture and Turkish language.

Anahtar Kelimeler

Proverb, Idiom, Compilation, Karayaka, Tokat

Proje Numarası

Proje değil

Kaynakça

• AKSOY, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/.
• BANARLI, N. S. (2004). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler I, II (2019). Ankara: Türk Dil Kuru mu Yayınları.
• DEMİR, N. (2005). Tokat İli ve Yöresi Ağızları. Tokat: Niksar Belediyesi.
• Derleme Sözlüğü. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/.
• ERGİN, M. (2008). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayım.
• KARAHAN, A. (2012). Trabzon'lu Figani'de Atasözleri ve Deyimler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 23, 165 - 174. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/artide-file/157937
• Karayaka. (2021, 30 Haziran). Vikipedi içinde. Erişim adresi (30 Haziran 2021): https://tr.wikipedia.org/wiki/Karayaka,_Erbaa
• ÖZER, İ. (2016). Türkiye Şehir Tarihi Araştırmaları: Tokat (1923- 1950). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları. Türkçe Sözlük (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.