ГРУППА ДРЕВНИХ РИМСКИХ ДОРОГ В АЗИИ (АНАТОЛИИ)

Yıl 2024, Sayı: 63, 1 - 15, 27.09.2024

Sinan Altun

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1526801

Öz

Римская империя, знаменитая своими дорогами, всегда отдавала приоритет морским перевозкам. Основная причина этого заключалась, прежде всего, в стоимости, а затем в удобстве морских перевозок по сравнению с наземными. Кроме того, морской транспорт позволял перевозить большое количество товаров за один раз. Однако морские перевозки зависели от сезонных условий. Кроме того, во внутренних районах находилось множество поселений, потребности которых также необходимо было удовлетворять. В этих случаях неизбежно предпочитался наземный транспорт. О существовании сухопутных связей между городами в античности известно благодаря материальным свидетельствам, начиная с VII века до н.э. Политические, архитектурные и коммерческие факторы были решающими в становлении величия Римской империи, однако наряду с ними важную роль в расширении и поддержании ее величия играла политика дорог, проводимая императорской властью по всей империи. Анатолия, служившая естественным мостом между Азией и Европой, была взята под контроль Римской империей путем строительства новых дорог с нуля, а также проведения ремонта и восстановления уже существующих дорог в соответствии с необходимостью, что позволило римлянам установить и поддерживать свое господство на этих землях. Эти работы выполнялись через наместников, назначаемых Римом. Одним из самых известных среди них был Маний Аквиллий, чье имя часто встречается на милевых столбах в Азии. Различные дороги на севере, в центре и на востоке Анатолии были построены прежде всего по военным причинам. Этот процесс строительства начался с императора Августа и достиг своей вершины при династии Флавиев. В этой статье предпринимается попытка рассмотреть эту политику дорог на примере дорог Рима в Анатолии. В Азии Via Sebaste включает два важных пути, определенных и названных империей. Via Egnatia, начинающаяся от города Рим и простирающаяся до Перинфа, выделяется как первая крупная дорога, построенная Римской империей за пределами Италии на момент ее строительства. После сохранившихся остатков древних дорог в Анатолии важнейшие данные предоставляют милевые столбы, так как они дают важную информацию о датировке и маршрутах этих дорог.

Anahtar Kelimeler

Римские дороги, Анатолия, маршрут, Маний Аквиллий, Via Sebaste, Via Egnatia.

A GROUP OF ANCIENT ROMAN ROADS IN ANATOLIA

Öz

The Roman Empire, famous for its roads, always prioritized maritime transportation for travel. The primary reason for this was first the cost and then the ease of sea transport compared to land transportation. Additionally, it made it possible to carry large quantities of goods at once. However, maritime transportation was dependent on seasonal conditions. Moreover, there were many settlements in inland regions, and their needs had to be met. In such cases, land transportation inevitably became the preferred method. The presence of land connections between cities in antiquity is known thanks to material evidence dating back to the 7th century BC. Political, architectural, and commercial factors were decisive in making the Roman Empire great, but alongside these factors, the road policy implemented across the empire by the administration also played a significant role in the empire’s expansion and in maintaining its greatness. Anatolia, acting as a natural bridge between Asia and Europe, was kept under control by the Roman Empire through the construction of new roads from scratch and the repair and maintenance of existing roads, as needed, to establish and maintain Roman dominance over these lands. These actions were carried out by governors appointed by Rome. One of the most famous among them was Manius Aquillius, the Asia legate, whose name frequently appears on milestones in Asia. Various roads in the northern, central, and eastern parts of Anatolia were primarily built for military reasons. This construction process began with Emperor Augustus and reached its peak under the Flavian dynasty. This article aims to provide a glimpse into this road policy by examining Roman roads in Anatolia on a regional basis. In Asia, the Via Sebaste includes two important roads shaped and named by the empire. The Via Egnatia, which starts from the city of Rome and extends to Perinthos, stands out as the first major road built outside of Italy by the Roman Empire at the time of its construction. After the ancient road remains in Anatolia, milestones provide the most important data, as they offer significant insights into the dating and routes of these roads.

Anahtar Kelimeler

Roman Roads, Anatolia, Route, Manius Aquillius, Via Sebaste, Via Egnatia.

ANADOLU’DAKİ BİR GRUP ANTİK ROMA YOLU

Öz

Yollarıyla ünlü olan Roma İmparatorluğu, ulaşım için önceliği her zaman deniz taşımacılığına vermiştir. Bunun başlıca nedeni, ilkin maliyet, daha sonra ise kara yoluyla ulaşıma kıyasla kolaylıktır. Ayrıca fazla miktarda ürünü tek seferde nakletmeyi de olası kılmaktadır. Ancak, deniz taşımacılığı mevsim koşullarıyla paralel kullanım sağlamaktadır. Bunun yanı sıra iç kesimlerde de çok sayıda yerleşim bulunmaktadır ve bunların da gereksinimlerini karşılamak gerekmektedir. Bu durumda kaçınılmaz olarak kara ulaşımı tercih edilmektedir. Antik dönemde kentler arasında bulunan karasal bağlantıların varlığı, İ.Ö. 7. yüzyıldan itibaren ele geçen destekleyici materyal kanıtlar sayesinde bilinmektedir. Roma İmparatorluğu’nu büyük hale getiren siyasi, mimari ve ticari etkenler belirleyicidir fakat bu etkenler yanında, yönetimin imparatorluk çapında uyguladığı yol politikası da imparatorluğun büyümesi ve büyüklüğünü koruması noktasında önemli role sahiptir. Asya ile Avrupa arasında doğal bir köprü işlevi gören Anadolu, Roma İmparatorluğu tarafından, bu topraklarda Roma egemenliğinin kurulması ve sürdürülmesi kapsamında kimi zaman sıfırdan inşa edilerek kimi zaman ise halihazırdaki yolların olabildiğince ve elbette ihtiyaca yönelik olarak bakım/onarım ve tamiri çalışmalarının yapılması yoluyla kontrol altında tutulmak istenmiştir. Buna yönelik uygulamalar da Roma’nın görevlendirdiği valiler eliyle gerçekleştirilmiştir. Bunlardan en bilineni Asia’daki miltaşlarında adına en sık rastlanılan kişi Asia legatusu Manius Aquillius’tur. Anadolu’nun kuzeyinde, ortasında ve doğusunda bulunan çeşitli yollar öncelikle askeri nedenler göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Bu inşa süreci, İmparator Augustus ile başlamış ve Flaviuslar hanedanı ile en üst noktasına ulaşmıştır. Bu yol politikasına bir bakış atmaya çalışan bu makalede, bölgeler bazında Anadolu’daki Roma yolları ele alınmaya çalışılmıştır. Asia’da Via Sebaste imparatorluk eliyle biçimlendirilen ve adlandırılan iki önemli yolu içerir. Roma kentinden başlayıp, Perinthos’a kadar uzanan Via Egnatia ise inşa edildiği tarihte, Roma İmparatorluğu tarafından İtalya dışında yapılan ilk büyük yol olarak öne çıkmaktadır. Anadolu’daki antik yol kalıntılarının ardından en önemli veriyi miltaşlarının oluşturduğunu söylemek doğru sayılır; zira miltaşları, yol konusundaki tarihleme ve seyir açısından önemli veriler vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Roma Yolları, Anadolu, Güzergah, Manius Aquillius, via Sebaste, via Egnatia

Kaynakça

• Auzepy, M. F., (2008). “Survey of the Byzantine Monasteries on the South Coast of the Sea of Marmara”, 25. AST, 1. Cilt, Ankara, 327-340.
• Auzepy, M. F., (2009). “Marmara Bölgesi Yüzey Araştırması 2007 Çalışma Dönemi”, 26. AST, 3. Cilt, Ankara, 347- 360.
• Belke, K., (2017). “Transport and Communication”, The Archaeology of Byzantine Anatolia From The End of Late Antiquity until the Coming of the Turks, Oxford: 28-38.
• Buluç, S., (1984). “Patara Yüzey Araştırması”, 1. AST, Ankara: 139-144.
• Çevik, N., (1995). “Antalya Hurma Köyü‟nde Bir Çiftlik Yerleşimi”, Lycia II, 40-62.
• François, V., (1994). “Prospection Dans la Région de Bursa 1992”, 11. AST, Ankara: 65-72.
• French, D., (1985). “Roma Yolları ve Miltaşları”, 2. AST, Ankara: 123-130.
• French, D., (1991). “1989 Roma Yolları Miltaşları ve Yazıtları Araştırması”, 8. AST, Ankara: 229-240.
• French, D., (1992). “1990 Yılı Roma Yolları ve Miltaşları Çalışması”, 9. AST, Ankara: 149-163.
• French, D., (2016). Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Vol. 4. The Roads, Fasc. 4.1. Notes on the Itineraria, Ankara: 2016.
• Hürmüzlü, B., (2012). “Isparta Arkeolojik Surveyi 2010 Yılı Çalışmaları: Konane (Conana)”, 29. AST, 1. Cilt, Ankara: 1- 11.
• Iversen, P., (2011). “The Inscriptions from Konane (Conana) in the Isparta Museum”, 28. AST, 2. Cilt, Ankara: 173- 180.
• İplikçioğlu, B., (2000). “Doğu ve Kuzeydoğu Lycia-Güneybatı Pisidia Epigrafik-Tarihi-Coğrafi Yüzey Araştırmaları (1991-1998 Çalışmaları)”, 17. AST, 1. Cilt, Ankara: 199-208.
• İplikçioğlu, B., (2002). “Doğu ve Kuzeydoğu Lycia-Güneybatı Pisidia Epigrafik-Tarihi Coğrafi Yüzey Araştırmaları Projesi 2000 Yılı Çalışmaları”, 19. AST, 2. Cilt, Ankara: 127-132.
• Marek, C., (2016). In the Land of a Thousand Gods, A History of Asia Minor in the Ancient World, Princeton.
• Mitchell, S., (1976). “Requisitioned Transport in the Roman Empire: A New Inscription from Pisidia”, JRS 66: 117-119.
• Mitchell, S., (1990). “1988 Yılı Ariassos Yüzey Araştırması”, 7. AST, Ankara: 147-152.
• Mitchell, S., (1994). “Three Cities in Pisidia”, Anatolian Studies, Volume 44, Ankara: 129-148.
• Mitchell, S., (1997). “1995 Yılı Pisidia Araştırması”, 14. AST, 1. Cilt, Ankara: 47-62.
• Özsait, M., (1996). “1994 Yılı Antalya-Korkuteli Yüzey Araştırmaları”, 13. AST, 2. Cilt, Ankara: 293-313.
• Özsait, M. ve Özsait, N., (2012). “2010 Yılı Isparta ve Burdur İlleri Yüzey Araştırmaları”, 29. AST, 2. Cilt, Ankara: 281- 304.
• Plinius a Gaius Plinius Secundus, Libri.
• Rose, C. B. ve Körpe, R., (2008). “The Granicus River Valley Survey Project 2006”, 25. AST, 2. Cilt, Ankara: 103-116.
• Sayar, M.H., (1997). “Doğu Trakya‟da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1995”, 14. AST, 1. Cilt, Ankara: 107-113.
• Sayar, M.H., (2006). “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2004”, 23. AST, 1. Cilt, Ankara: 1-12.
• Sayar, M.H., (2007). “Doğu Trakya Yüzey Araştırmaları 2005”, 24. AST, 2. Cilt, Ankara: 197-200
• Stark, F., (1958). Alexander‟s Path, London 1958.
• Strabo, Geography 7.7.4Jones, H., L., Loeb Classical Library, London, 1924.
• Şahin, S., (1983). “1982 Yılında Bithynia, Pamphylia ve Lycia‟da Epigrafik ve Tarihi –Topografik Araştırmalar”, 1. AST, İstanbul: 83-86.
• Şahin, S., (2011). Stadiasmus Patarensis, Likya Eyaleti Roma Yolları, İstanbul, 2011.
• Vandeput, L. ve Köse, V., (2002). “Pisidia Survey Project: The Third Survey Campaign at Melli”, 19. AST, 2.Cilt, Ankara: 15-29.
• Vanhaverbeke vd., (2011). Vanhaverbeke, H., Waelkens, M., Jacobs, I., Lefere, M., Kaptıjn, E., Poblome, J., “The 2008 and 2009 Survey Season in the Territory of Sagalassos”, 28. AST, 3. Cilt, Ankara: 139-154.
• Waelkens vd., (2012). Waelkens, M., Kaptijn, E., Dirix, K., Vandam, R., Degreyse, P., Musches, P., Poblome, J., “Sagalassos 2010 Yüzey Araştırması”, 29. AST, 2. Cilt, Ankara: 185- 204.