Gelişimsel Değerlendirme Yaklaşımına Genel Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 263 - 276, 30.12.2020

Cevat Eker Hamide Yavuzarslan

Öz

Günümüzün karmaşık ve dinamik koşulları, toplumları her alanda sürekli gelişimi sağlayacak yenilikçi girişimler oluşturmaya zorlamaktadır. Bu koşullar altında değerlendirme, yenilikçi girişimleri gerçekleştirmeyi amaçlayan her disiplin, alan, meslek ve sektöre hizmet edebilecek oldukça önemli bir aktördür. Eğitim alanında da bu tür girişimlerin etkililiğini belirlemek ve
gelişmesini sağlamak için değerlendirme gereklidir. Son yıllarda, değerlendirme alanına egemen olan biçimlendirici özetleyici değerlendirme ayrımına alternatif olarak gelişimsel değerlendirme yaklaşımının ortaya çıktığı görülmektedir. Araştırmanın amacı, gelişimsel değerlendirmenin doğası, amacı, ilkeleri ve uygulanmasına yönelik kuramsal bir bakış açısı sunmaktır. Bu araştırma, derleme tipi bir araştırmadır. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, gelişimsel değerlendirmenin amaca, duruma ve bağlama uygun olması durumunda günümüz koşullarında ve her alanda kullanılabilecek bir yaklaşım olabileceği; eğitim-öğretim programları, idari yapılanma, fiziki koşullar gibi eğitim sisteminin niteliğini etkileyen faktörlere yönelik karmaşık durumlarda yenilikçi girişimlerin oluşturulmasında kullanılabileceği; eğitimde nitelik sorununu aşmaya yönelik bir değişim, gelişim ve yenilik yaratma çabalarının görüldüğü ülkemizde, istenen gelişimi sağmaya hizmet edebilecek değerlendirme yaklaşımlarından biri olabileceği düşünülmekte ve kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gelişimsel Değerlendirme, Değerlendirme., gelişimsel

Kaynakça

• AEA. (28 Ocak 2014). What is evaluation? https://www.eval.org/p/bl/et/blogid=2&blogaid=4 web adresinden 05 Mayıs 2020 tarihinde erişildi. Demirel, Ö. (2015). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Dozois, E., Langlois, M., & Blanchet-Cohen, N. (2010). DE 201: A practitioner’s guide to developmental evaluation. https://mcconnellfoundation.ca/assets/Media%20Library/Publications/DE%20201%20EN.pdf web adresinden 25.02.2020 tarihinde indirildi.
• Fagen, M. C., Redman, S. D., Stacks, J., Barrett, V., Thullen, B., Altenor, S., & Neiger, B. L. (2011). Developmental Evaluation: Building Innovations in Complex Environments. Health Promotion Practice, 12(5), 645-650. https://doi.org/ 10.1177/1524839911412596
• Fitzpatrick, J. L., Sanders, J. R., & Worthen, B. R. (2004). Program evaluation: Alternative approaches and practical guidelines (3. Baskı). Allyn&Bacon.
• Gamble, J. A. (2008). A developmental evaluation primer. Montreal: JW McConnell Family Foundation.
• Gredler, M. E. (1996). Program evaluation. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Hall, J., & Hammond, S. (1998). What is appreciative inquiry. Inner Edge Newsletter, 1-10. https://www.ngobg.info/bg/documents/49/756whatisai.pdf web adresinden 30.03.2020 tarihinde indirildi.
• Herdman, E. A. (2006). Guidelines for Conducting a Literature Review and Presenting Conference Papers. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3(1), 2-4. Hummelbrunner, R. (2011). Systems thinking and evaluation. Evaluation, 17(4), 395-403. https://doi.org/10.1177/1356389011421935
• Lam, C. Y., & Shulha, L. M. (2014). Insights on using developmental evaluation for innovating: A case study on the cocreation of an innovative program. American Journal of Evaluation, 36(3), 358-374. https://doi.org/10.1177/1098214014542100
• Lawrence, R. B., Rallis, S. F., Davis, L. C., & Harrington, K. (2018). Developmental evaluation: Bridging the gaps between proposal, program, and practice. Evaluation, 24(1), 69-83. https://doi.org/10.1177/1356389017749276
• Leonard, S. N., Fitzgerald, R. N., & Riordan, G. (2016). Using developmental evaluation as a design thinking tool for curriculum innovation in professional higher education. Higher Education Research & Development, 35(2), 309- 321. DOI: 10.1080/07294360.2015.1087386
• Lohse, G. L., Min, D., & Olson, J. R. (1995). Cognitive evaluation of system representation diagrams. Information & Management, 29(2), 79-94. https://doi.org/10.1016/0378-7206(95)00024-Q Mambrol, N. (21 Mart 2016). Claude Levi Strauss’ concept of bricolage. https://literariness.org/2016/03/21/claude-levi-strauss-concept-of-bricolage/ web adresinden 12.05.2020 tarihinde erişildi.
• Mayne, J. (2008). Contribution Analysis: An approach to exploring cause and effect. ILAC Brief No. 16: Rome: The Institutional Learning and Change Initiative. https://cgspace.cgiar.org/bitstream/handle/10568/70124/ILAC_Brief16_Contribution_Analysis.pdf?sequence=1&isAllowed=y web adresinden 17.05.2020 tarihinde erişildi.
• McDonald, H. (2016). Developmental evaluation: A tool to support innovation. Evaluation Matters—He Take Tō Te Aromatawai, 2, 79-97. https://www.nzcer.org.nz/system/ files/journals/evaluation-maters/downloads/ EM2016_1_079.pdf web adresinden 18.02.2020 tarihinde indirildi.
• MEB. (b.t.). 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_ VIZYONU.pdf web adresinden 25.05.2020 tarihinde indirildi.
• Mertens, D. M. (2014). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. Thousand Oaks, CA: Sage publications.
• Ornstein, A. C., & Hunkins, F. P. (1998). Curriculum: Foundations, principles and issues. MA: Allyn and Bacon.
• Patton, M. Q. (1978). Utilization-focused evaluation (1st ed.). Beverly Hills: Sage.
• Patton, M. Q. (1994). Developmental evaluation. Evaluation Practice, 15(3), 311–319. https://doi.org/10.1177/109821409401500312
• Patton, M. Q. (1996). A world larger than formative and summative. Evaluation Practice, 17(2), 131–144. https://doi.org/10.1177/109821409601700205 Patton, M. Q. (2006). Evaluation for the way we work. Nonprofit Quarterly, 13(1), 28-33. https://www.researchgate.net/publication/237708450_Evaluation_for_the_way_we_work web adresinden 25.02.2020 tarihinde indirildi.
• Patton, M. Q. (2007). Process use as a usefulism. New Directions for Evaluation, 116, 99-112.
• Patton, M. Q. (2011). Developmental evaluation: Applying complexity concepts to enhance innovation and use. New York: Guilford Press.
• Patton, M. Q. (2012). A utilization-focused approach to contribution analysis. Evaluation, 18(3), 364-377. DOI: 10.1177/1356389012449523.
• Patton, M. Q. (2015). The sociological roots of utilization-focused evaluation. The American Sociologist, 46(4), 457- 462. DOI: 10.1007/s12108-015-9275-8.
• Patton, M. Q. (2016a). State of the art and practice of developmental evaluation: Answers to common and recurring questions. In M. Q. Patton, K. McKegg, & N. Wehipeihana (Eds.), Developmental evaluation exemplars: Principles in practice (pp. 1–24). New Yok, NY: Guilford.
• Patton, M. Q. (2016b). The developmental evaluation mindset: Eight guiding principles. In M. Q. Patton, K. McKegg, & N. Wehipeihana (Eds.), Developmental evaluation exemplars: Principles in practice (pp. 289–312). New Yok, NY: Guilford.
• Patton, M. Q. (2016c). What is essential in developmental evaluation? On integrity, fidelity, adultery, abstinence, impotence, long-term commitment, integrity, and sensitivity in implementing evaluation models. American Journal of Evaluation, 1-16. DOI: 10.1177/1098214015626295
• Patton, M. Q. (2018). Evaluation science. American Journal of Evaluation, 39(2), 183–200. https://doi.org/10.1177/1098214018763121
• Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme: Süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Walton, M. (2014). Applying complexity theory: A review to inform evaluation design. Evaluation and Program Planning, 45, 119-126. https://doi.org/10.1016/j.evalprogplan.2014.04.002
• Worthen, B. (1990). Program evaluation. H. Walberg and G. Haertel (Eds.), The international encyclopedia of educational evaluation (pp. 42-47). Toronto, ON: Pergammon Press. https://legacy.oise.utoronto.ca/research/field-centres/ross/ctl1014/Worthen1990.pdf web adresinden 06.05.2020 tarihinde indirildi.