Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeylerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 176 - 193, 31.12.2022

Adem Asmaz , Orkun Osman Bilgivar

Öz

Bu araştırmada okul müdürlerinin gösterdiği liderlik özelliklerinin öğretmenlerin iş doyumu düzeylerine etkisinin incelemesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmada genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve toplamda 328 öğretmenden Dönüşümcü Liderlik ve Minnesota İş Doyumu Ölçeği yardımıyla veriler toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, t testi, anova, regresyon ve korelasyon değerlerine bakılarak analiz edilmiştir. Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin, içsel ve dışsal doyumlarında; cinsiyet, yaş, çalıştıkları okul türleri, kıdem değişkenlerinin anlamlı bir farklılık oluşturduğu görülürken; mezuniyet durumu değişkenine göre anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Öğretmenlerce algılanan iş doyum düzeyleri ve okul müdürlerine ilişkin dönüşümcü liderlik özellik algıları arasında pozitif yönlü olarak anlamlı ve orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir. Algılanan dönüşümcü liderlik özelliklerinin öğretmen katılımcıların iş doyumlarını anlamlı bir şekilde yordadığı ve pozitif yönlü etkilediği sonucu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, Dönüşümcü Liderlik, Öğretmen, İş Doyum

Destekleyen Kurum

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

THE EFFECT OF THE TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP CHARACTERISTICS OF SCHOOL PRINCIPALS ACCORDING TO TEACHERS' PERCEPTIONS ON THE LEVELS OF TEACHERS' JOB SATISFACTION

Öz

This study is performed to examine the effect of school principals' transformational leadership characteristics on teachers' job satisfaction levels, according to teachers' perceptions. The relational survey model, one of the general survey models, was used in the research and data were collected from 328 teachers with the help of Transformational Leadership and Minnesota Job Satisfaction Scale. The data obtained from the research were analyzed by looking at the t test, anova, regression and correlation values. In the internal and external satisfactions of the transformational leadership characteristics of school principals; gender, age, type of school they work in, seniority variables are seen to make a significant difference; There was no significant difference according to the graduation status variable. It is seen that there is a positive and moderately significant relationship between the transformational leadership characteristics of the school principals and the job satisfaction of the teachers. It was concluded that the transformational leadership characteristics of the school principals significantly predicted the job satisfaction of the teachers and positively affected them.

Anahtar Kelimeler

School principle, transformational leadership, teacher, job satisfaction

Kaynakça

• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 394-395.
• Akarsu, S. F. (2016). Hemşirelerde çalışan sessizliği ve iş doyumu arasındaki ilişki [Yayınlanmış Yüksek lisans tezi]. Atılım Üniversitesi.
• Akbolat, M., Işık, O. ve Yılmaz, A. (2013). Dönüşümcü liderlik davranışının motivasyon ve duygusal bağlılığa etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6 (11), 36-39.
• Aksel, N. ve Elma, C. (2017). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1252-1268.
• Azimi, M. ve Akan, D. (2019). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 3(2), 126-138.
• Bass, B. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership. European journal of work and organizational psychology, 11-13.
• Başaran, İ. (1994). Türkiye Eğitim Sistemi. İstanbul: Yargıcı Matbaası.
• Başaran, S. (2020). Okul müdürlerinin algılanan dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütssel sinizm düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bilir, M. (2007). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleriyle öğretmenlerin iş doyumu ilişkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Bresctick, E. (1999). Yönetim düşüncesinin evriminde liderliğin gelişimi ve dönüşümcü liderlik ve bir uygulama örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Brestrich, E. (2001). Modernizmden Postmodernizme Dönüşümcü Liderlik. Seba Yayınları.
• Burns, J. M. (2003). Transforming leadership: A new pursuit of happiness. New York: Atlantic Monthly Press.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., Köklü, N. (2011). Sosyal Bilimlerde İstatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Bommer, W. H., Rich, G. A., & Rubin, R. S. (2005). Changing attitudes about change: Longitudinal effects of transformational leader behavior on employee cynicism about organizational change. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 26(7), 733-753.
• Cerit, K. (2009). Hemşirelerin iş doyumlarını belirleyen faktörler: Örgüt iklimi, sosyodemografik ve çalışma özellikleri. [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde Dönüşümcü Liderlik. Teknik Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(16), 423-442.
• Edizler, G. ve Akbulut, E. (2011). Özel öğretim kurumlarında eğitim yöneticilerinin dönüşümcü liderlik boyutları. Erciyes İletişim Dergisi, 2(2), 21-32.
• Eraslan, L. (2004). Okul düzeyinde dönüşümcü liderlik. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-22.
• Ferik, I. (1997). Örgüt büyüklüklerine baglı olarak liderlik tarzları ve iş tatmini arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Genç, K. (2019). Liderlik. Nobel Yayınları.
• Göksoy, S., Torlak, E. ve Uğuz, B. (2019). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik Rolleri. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 209-222.
• Güney, S. (2012). Liderlik. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gürses, G. ve Helvacı, M. (2011). Öğretmenlerin okullarda değişime karşı direnme nedenleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(11), 1541-1563.
• House, R. ve Baetz, M. (1979). Leadership: Some emprical generalizations and new. Research in Organizational Behaviour, 372.
• Hoy, W. ve Miskel, C. (2020). Educational Administration, Theory, Research And Practice. Nobel Yayınları.
• İdi, A. (2017). İlkokul ve ortaokullarda örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasindaki ilişki [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karababa, A. ve Kapıkıran, N. (2014). Psikolojik danışmanlarda olumlu-olumsuz mükemmelliyetçilik düzeylerinin iş ve yaşam doyumunu yordamadaki rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 138-147.
• Karakaya, Ç. Ve Çoruk, A. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 750-761.
• Kırel, Ç. ve Özkalp, E. (2001). Örgütsel Davranış. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kozlu, C. (2009). Liderin takım çantası, araçlar ve yaklaşımlar. Remzi Kitapevi.
• Kumaş, V. ve Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 123-139.
• Malhotra, N. K. (2004). Marketing research an applied orientation. Pearson Prentice Hall. Ölçüm, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Özgözgü, S. ve Altunay, E. (2016). Yöneticilerin liderlik davranışlarının öğretmenlere yansıyan sonuçları: Bir meta-analiz çalışması. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 259-294.
• Özkan, A. (2017). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Özkan, F. (2015). Öğrencilerin okulların imajına ilişkin algıları ve aidiyet düzeyleri (İstanbul Eyüp İlçesi Örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Graves, L. M., Sarkis, J. ve Zhu, Q. (2013). How transformational leadership and employee motivation combine to predict employee proenvironmental behaviors in China. Journal Of Environmental Psychology, 35, 81-91. Sercan, H. (2010). Etkili motivasyon yöntemleri. Etap Yayınevi.
• Şişman, M. (2012). Öğretim Liderliği. Pegem A Yayıncılık.
• Ulusoy, T. (1993). İşletmelerde iş tatmini ve karsılastırmalı bir uygulama araştırması [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yavuz, C., & Karadeniz, B. (2009). Sinif öğretmenlerinin motivasyonunun iş tatmini üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 507-514.
• Yavuzkurt, T. (2017). Ortaöğretim öğretmenlerinin iş yeri arkadaşlık algısı ve iş doyumu ile ilişkisi [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Yıldırım, İ., Durdağı, A., & Yalçın, S. (2016). The relationship between the job satisfaction and school effectiveness perceptions of classroom teachers. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 69-81.
• Yukl, G. (2018). Örgütlerde Liderlik. Nobel Yayınları.