COVID-19 Pandemisi ve Psikolojik Sağlamlık: Türkiye’de Yazılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 194 - 202, 31.12.2022

Okan Bilgin , Süleyman Akçıl , Mert Yavuz

Öz

COVID-19 pandemi sürecinde insanlar belirsizlik yaşamış ve bu belirsizlik insanlarda korku ve kaygı başta olmak üzere çeşitli psikolojik belirtilerin yaşanmasına sebep olmuştur. COVID-19 pandemi süreci insanların ruh sağlığını olumsuz etkilese de, bu süreçte bazı koruyucu faktörlerin de olduğu bilinmektedir. Bu faktörlerden biri de pozitif psikoloji ile ilişkisi olan psikolojik sağlamlık kavramıdır. Bu kapsamda çalışmanın amacı COVID-19 pandemisi ve psikolojik sağlamlık ile ilgili Türkiye’de yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, YÖK Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından arşivlenen ve konu içeriği hem COVID-19 pandemi sürecini hem de psikolojik sağlamlığı bir arada ele alan lisansüstü tezler incelemeye dâhil edilmiştir. Bu doğrultuda toplam 23 lisansüstü tezi incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre; tezlerin 22 tanesinin yüksek lisans düzeyinde, 1 tanesinin ise Tıpta Uzmanlık alanında hazırlandığı ve çalışma grubu olarak çoğunlukla genç yetişkin ve yetişkinlerin seçildiği görülmüştür. Çalışmalar incelendiğinde 16 tezin 2021, 7 tezin ise 2022 yılında yayınlandığı bulunmuştur. Yapılan tezler çalışmanın yapıldığı bölüm/anabilim dalı olarak analiz edildiğinde 6 tezin psikoloji alanında yapıldığı görülürken onu 4’er tez ile PDR, klinik psikoloji ve hemşirelik alanları izlemiştir. Tezlerde çalışılan konular incelendiğinde ise çalışmaların büyük bir çoğunluğunun psikolojik belirtiler (depresyon, anksiyete, stres düzeyleri vb.) ve COVID-19 korkusu konularında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular mevcut literatür ışığında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sağlamlık, COVID-19, Dokuman İncelemesi

The COVID-19 Pandemic and Psychological Resilience: A Review of Graduate Thesis Written in Turkey

Öz

During the COVID-19 pandemic people experienced uncertainties that have caused various psychological symptoms such as fear and anxiety in particular. Although the COVID-19 pandemic negatively affected people’s mental health, it has been known that there are also some protective factors as well. One of these factors is the concept of psychological resilience that is associated with positive psychology. In this context, the aim of the study is to examine the graduate theses written in Turkey about the COVID-19 pandemic and psychological resilience. In this study, in which the document analysis method was used, the graduate theses archived by the YÖK Publication Documentation Department were included in the analysis. A total of 23 graduate theses were examined in this study. The results of the study have showed that 22 graduate theses were written at master's level and 1 thesis was written in medical specialization with mostly young adults and adults. When the theses were examined, it was found that 16 theses were published in 2021 and 7 theses published in 2022. When the theses were analyzed in terms of department in which the study was conducted, it was found that 6 theses were written in the field of psychology, followed by 4 theses from each field of counseling, clinical psychology and nursing. When the subjects studied in the theses were examined, it was determined that the majority of the studies focused on psychological symptoms (depression, anxiety, stress levels, etc.) and COVID-19 fear. The findings obtained as a result of the study were discussed in the light of the existing literature and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Psychological Resilience, COVID-19, Document Analysis

Kaynakça

• Anlı, G., & Bilgin, O. (2022). Serial Multiple Mediation of Self-Transcendence and Psychological Resilience in the Relationship between Fear of COVID-19 and Subjective Happiness in University Students. Online Submission, 9(7), 84-99.
• Armstrong, S. J., Porter, J. E., Larkins, J. A., & Mesagno, C. (2022). Burnout, stress and resilience of an Australian regional hospital during COVID-19: a longitudinal study. BMC Health Services Research, 22(1), 1-13.
• Aydın, D. , Kutluana, Ö. , Çakır, Ü. D. & Ünal, F. (2022). Changes in the lives of middle-aged adults and their educational needs during the Covıd-19 pandemic. Bartın University Journal of Faculty of Education , 11 (2) , 396-417 . DOI: 10.14686/buefad.904162.
• Bilgin, O., & Taş, İ. (2018). Effects of perceived social support and psychological resilience on social media addiction among university students. Universal journal of educational research. 6(4): 751-758.
• Dereceli, Ç. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin covid 19 sürecinde algıladıkları stres düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(2), 74-81.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3 (1), 93-102.
• Duan, L., Shao, X., Wang, Y., Huang, Y., Miao, J., Yang, X., & Zhu, G. (2020). An investigation of mental health status of children and adolescents in china during the outbreak of COVID-19. Journal of affective disorders, 275, 112-118.
• Erhan, T. (2021). COVID-19 pandemi döneminde öz disiplinn ve psikolojik sağlamlığın iş performansına etkisi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 30(3).
• Franjic, D., Franjic, I., Babic, D., & Spahalic, M. (2021). Association of resilience with quality of life and self-esteem in healthcare workers of covıd-19 hospital. Zdravstveni glasnik, 7(2), 13-22.
• Hwang, T. J., Rabheru, K., Peisah, C., Reichman, W., & Ikeda, M. (2020). Loneliness and social isolation during the COVID-19 pandemic. International psychogeriatrics, 32(10), 1217-1220.
• Jiang, H., Yu, W., Lin, D., & Macnamara, B. N. (2022). Resilience of adolescents, though weakened during pandemic-related lockdown, serves as a protection against depression and sleep problems. Psychology, Health & Medicine, 27(9), 1977-1988.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel yayın dağıtım.
• Karaşar, B., & Canlı, D. (2020). Psychological resilience and depression during the COVID-19 pandemic in Turkey. Psychiatria Danubina, 32(2), 273-279.
• Litam, S. D. A., Ausloos, C. D., & Harrichand, J. J. (2021). Stress and resilience among professional counselors during the COVID‐19 pandemic. Journal of Counseling & Development, 99(4), 384-395.
• Oktan, V. (2008). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Öğülmüş, S. (2001) Bir kişilik özelliği olarak yılmazlık. I. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları, 29-30 Mart, Ankara.
• Önel, S. N. (2021). Covid-19 sürecinde öz duyarlık ve psikolojik sağlamlık ile depresyon, anksiyete, stres arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Işık Üniversitesi).
• Özer, Ş., Topal, N., & Odacı, H. (2022). Covid-19 pandemi sürecinde ortaokul ve lise öğrencilerinin depresyon ve anksiyete düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(2), 630-654.
• Ran, L., Wang, W., Ai, M., Kong, Y., Chen, J., & Kuang, L. (2020). Psychological resilience, depression, anxiety, and somatization symptoms in response to COVID-19: A study of the general population in China at the peak of its epidemic. Social Science & Medicine, 262, 113261.
• Song, S., Yang, X., Yang, H., Zhou, P., Ma, H., Teng, C., Chen, H., Ou, H., Li, J., Mathews, C. A., Nutley, S., Liu, N., Zhang,
• X., & Zhang, N. (2021). Psychological resilience as a protective factor for depression and anxiety among the public during the outbreak of COVID-19. Frontiers in Psychology, 11.
• Şengün, G. (2021). Farklı Üniversitelerde Öğrenim Gören Üniversite Öğrencilerinin COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Görüşleri . Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi , 3 (2) , 94-102 . DOI: 10.47770/ukmead.943044.
• Taşğın E, Çetin F.Ç. (2006). Ergenlerde major depresyon: risk etkenleri, koruyucu etkenler ve dayanıklılık. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 13(2), 87-94.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-86.
• Xu, Y., Shao, J., Zeng, W., Wu, X., Huang, D., Zeng, Y., & Wu, J. (2021). Depression and creativity during COVID-19: Psychological resilience as a mediator and deliberate rumination as a moderator. Frontiers in Psychology, 12.
• Yue, J., Zang, X., Le, Y., & An, Y. (2020). Anxiety, depression and PTSD among children and their parent during 2019 novel coronavirus disease (COVID-19) outbreak in China. Current Psychology, 1-8.
• Yücens, B., & Büber, A. (2022). COVID-19 salgınının ileri yaştaki kişilerde psikolojik etkileri. Pamukkale Tıp Dergisi, 15(2), 15-15.