OKUMA İÇ MOTİVASYONU ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 234 - 250, 01.08.2019

Hasan Kurnaz

Öz

Bu çalışmadaki amaç; ortaokul öğrencilerinin okuma iç motivasyonlarını belirlemede kullanılacak bir ölçek geliştirmektir. Çalışma grubu, Malatya il merkezinde bulunan beş farklı ortaokulda öğrenim gören 461 öğrenciden oluşmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği kapsamında açımlayıcı AFA ve doğrulayıcı DFA faktör analizi yapılmıştır. AFA sonucunda ölçeğin on sekiz maddeden oluşan üç faktörlü ilgi, merak ve azim bir yapıya sahip olduğu ve bu üç faktörün ölçeğe ilişkin toplam varyansın %48.44’ünü açıkladığı görülmüştür. DFA sonucu elde edilen uyum iyiliği indeksleri, keşfedilen yapının mükemmel x2/df=1.78, GFI=0.95, RMSEA= 0.041 ve SRMR=0.048 uyuma sahip olduğunu göstermiştir. Ölçeğin güvenirlik çalışmaları kapsamında Cronbach Alpha ile Spearman Brown değerleri incelenmiş, hesaplanan güvenirlik kat sayılarının kabul edilebilir düzeyde α=. 85 olduğu görülmüştür. Ölçekteki maddelerin ayırt edicilik düzeyini belirlemek için düzeltilmiş madde toplam korelasyonu ile %27’lik alt-üst grupların karşılaştırılmasına yer verilmiştir. Madde analizi sonucunda ölçekteki bütün maddelerin yüksek düzeyde ayırt edici olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar, üç faktörlü OİMÖ’nün ortaokul öğrencilerinin okuma iç motivasyonlarını değerlendirmek amacıyla kullanılabilecek geçerliği yüksek bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

okuma iç motivasyonu, geçerlik, güvenirlik

OKUMA İÇ MOTİVASYONU ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Öz

Kaynakça

• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Baykul, (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: klasik test teorisi ve uygulaması. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (17. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chapman, J. W. ve Tunmer, W.E. (1995). Development of young children's reading self-concepts: An examination of emerging subcomponents ve their relationship with reading achievement. Journal of Educational Psychology, 87(1), 154-167.
• Conradi, K., Jang, B. G., ve McKenna, M. C. (2014). Motivation terminology in reading research: A conceptual review. Educational Psychol Review, 26(1), 127-164.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Durmuş, G. (2014). Okuma motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlaması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 16-40.
• Gambrell, L.B., Palmer, B.M., Codling, R.M., ve Mazzoni, S.A. (1996). Assessing motivation to read. The Reading Teacher, 49(7), 2-19.
• Guthrie, J. T., ve Klauda, S. L. (2014). Effects of classroom practices on reading comprehension, engagement, ve motivations for adolescents. Reading Research Quarterly, 49(4), 387-416.
• Guthrie, J. T., ve Wigfield, A. (2000). Engagement ve motivation in reading. In M. L. Kamil, P. B. Mosenthal, P. D. Pearson, ve R. Barr (Eds.), Handbook of reading research (Vol. III, pp. 403-422). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Guthrie, J. T., Klauda, S. L., ve Morrison, D. A (2012). Motivation, achievement, ve classroom contexts for information book reading. In J. T Guthrie, A Wigfield ve S. L. Klauda (Eds.), Adolescents' engagement in academic literacy (pp.1-51). 17.10.2017 tarihinde http://www.cori.umd. edu/researchpublications/2012_adolescents_engagement_ebook.pdf adresinden erişilmiştir.
• Guthrie, J. T., ve Coddington, C. (2009). Reading motivation. In K. Wentzel ve A. Wigfield (Eds.), Handbook of motivation at school (pp. 503-525). New York: Routledge.
• İleri Aydemir, Z. ve Öztürk, E. (2013). Metinlere yönelik okuma motivasyonu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 12(1), 66-76.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi. Ş. Kalaycı, (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri içinde (234-255). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Katrancı, M. (2015). Book reading motivation scale: Reliability ve validity study. Educational Research ve Reviews, 10(3), 300-307.
• Logan, S., Medford, E., ve Hughes, N. (2010). The importance of intrinsic motivation for high ve low ability readers’ reading comprehension performance. Learning ve Individual Differences, 21, 124- 128.
• McKenna, M. C. (1994). Toward a model of reading attitude acquisition. In E. H. Cramer ve M. Castle (Eds.), Fostering the life-long love of reading: The affective domain in reading education (pp. 18-40). Newark: International Reading Association.
• Mckenna, M.C., Kear, D.J., ve Ellsworth, R.A. (1995). Children's attitudes toward reading: A national survey. Reading Research Quarterly, 30 (4), 934-956.
• Meydan, C. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi amos uygulamaları. (2. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Miller, S. D., ve Faircloth, B. S. (2009). Motivation ve reading comprehension. In S. E. Israel ve G. G. Dufy (Eds), Hand book of research on reading comprehension (pp. 307-322). New York: Taylor ve Francis.
• Pallant, J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. (Çev. S. Balcı ve B. Ahi). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin orijinali 2015’te yayımlandı).
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). Intrinsic ve extrinsic motivation: Classic definitions ve new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
• Sanır, H. (2017). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan ortaokul öğrencilerinde okuduğunu anlamayı etkileyen faktörlerin karşılaştırılması: Aracı model testi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Schiefele, U., ve Schaffner, E. (2016). Factorial ve construct validity of a new instrument for the assessment of reading motivation. Reading Research Quarterly, 51(2), 221-237.
• Schiefele, U., ve Schaffner, E. (2016). Factorial ve construct validity of a new instrument for the assessment of reading motivation. Reading Research Quarterly, 51(2), 221-237.
• Schiefele, U., Schaffner, E., Möller, J., ve Wigfield, A. (2012). Dimensions of reading motivation ve their relation to reading behavior ve competence. Reading Research Quarterly, 47(4), 427-463.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi; Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Anı yayıncılık.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Ed. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık. (Eserin orijinali 2014’te yayımlandı.).
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• TDK. (2011). Türkçe sözlük. (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekindal, S. (2015). Duyuşsal özelliklerin ölçülmesi için araç oluşturma. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tezbaşaran, A.A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). 22.04.2018 tarihinde http:// www.academia.edu/1288035/LikertTipiÖlçekHazırlamaKılavuzu adresinden erişilmiştir.
• Ülper, H. (2011). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 941-960.
• Ünsal Batum, A. (2015). Çocuk edebiyatı yapıtlarının öğrencilerin okumaya güdülenmesinin etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Wang, J. H., ve Guthrie, J. T. (2004). Modeling the effects of intrinsic motivation, extrinsic motivation, amount of reading, ve past reading achievement on text comprehension between U.S. ve Chinese students. Reading Research Quarterly, 39(2), 162-186.
• Wigfield, A., ve Eccles, J. S. (2000). Expectancy-value theory of achievement motivation. Contemporary Educational Psychology, 25, 68-81.
• Wigfield, A., ve Guthrie, J. T. (1997). Relations of children’s motivation for reading to the amount ve breadth of their reading. Journal of Educational Psychology, 89, 420-432.
• Wigfield, A., Cambria, J., ve Ho, A. N. (2012). Motivation for reading information texts. In J. T. Guthrie, A. Wigfield, ve S. L. Klauda (Eds.), Adolescents’ engagement in academic literacy (pp. 52- 102). 17.112017 tarihinde http://www.cori.umd.edu/ research publications /2012adolescents engagementebook.pdf adresinden erişilmiştir.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlığı arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, M. (2013a). İlköğretim 3, 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(168), 260-271.
• Yıldız, M. (2013b). Adaptation of the motivation to read profile to Turkish. International Journal of Academic Research, Part B, 5(4), 196-199.
• Yıldız, M. ve Aktaş, N. (2015). Okuma motivasyonu ve okumaya adanmışlık ölçeği: Türkçeye uyarlama çalışması. Journal of Human Sciences, 12(2), 1349-1365.
• Yıldız, M., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Yetişkin okuma motivasyonu ölçeğinin türkçe uyarlaması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 348-359.