LİDERLİK STİLLERİNE GÖRE ORTAYA ÇIKAN BİR TUTUM: ÖRGÜTSEL SİNİZM

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 2, 1003 - 1043, 01.05.2019

Mustafa Özgenel Abdurrahman Hıdıroğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı, farklı okul kademelerinde görev yapan okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkiyi belirlemek; okul müdürlerinin dönüşümcü, sürdürümcü ve serbest bırakıcı liderlik stillerinin, örgütsel sinizmi yordayıp yordamadığını tespit etmektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma 2017- 2018 eğitim öğretim yılında yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Tekirdağ İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı farklı türlerdeki devlet okulları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi belirlenirken küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya gönüllü olarak 732 öğretmen katılmıştır. Araştırmada Bilgi Formu, Okul Müdürleri Liderlik Stilleri Ölçeği ve Örgütsel Sinizm Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar t-testi, One-Way ANOVA, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri “yüksek“ öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri “düşük’’ düzeyde bulunmuştur. Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ve öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinde cinsiyetlerine ve mesleki kıdemlerine göre anlamlı farklılık bulunmaz iken; öğretmenlerin görev yaptıkları okul türlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Son olarak okul müdürlerinin liderlik stillerinin, örgütsel sinizmi yordadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Liderlik stilleri, Sinizm, Örgütsel sinizm

An Attitude that Arises According to Leadership Styles: Organizational Cynicism

Öz

The aim of this study was to determine the relationship between school principals 'leadership styles perceived by teachers and teachers' organizational cynicism attitudes, and to determine whether school principals the transformational, transactional and laissez-faire leadership styles predict teachers' organizational cynicism attitudes. A relational survey model was used in the research. The research was conducted in the 2017- 2018 academic year. The sample of the study is composed of different types of state schools affiliated to Tekirdağ Provincial Directorate of National Education. The cluster sampling method was used to determine the sample of the study. 732 teachers participated in the study voluntarily. Information Form, School Principals Leadership Styles Scale, and Organizational Cynicism Scale were used in the study. In the analysis of the data, independent groups t-test, One-Way ANOVA, correlation and regression analyzes were performed. As a result of the analyzes, the transformational leadership styles of the school principals were found to be “high“and the teachers' organizational cynicism attitudes were “low’. While there is no significant difference between school principals 'perceived leadership styles and teachers' organizational cynicism attitudes according to their gender and professional seniority; significant differences were found according to school types. A significant relationship was found between the leadership styles of school principals and teachers' organizational cynicism attitudes. Finally, it was found that the leadership styles of school principals predicted organizational cynicism.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Leadership styles, Cynicism, Organizational cynicism

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism, bases consequences genetic. Social and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Abu-Tineh, A. M., Khasawneh, S. A. and Omary, A. A. (2009). Kouzes and Posner’s transformational leadership model in practice: The case of Jordanian schools. Journal of Leadership Education, 7(3), 265-283.
• Akan, D., Yıldırım, İ. and Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 51(13), 392-415.
• Andersson, M. L. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Sage Journals, 49(11), 1395-1418.
• Argon, T. (2004). İlköğretim kurumlarındaki yöneticilerin liderlik and yöneticilik özelliklerine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, 4(1), 81-98.
• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Arslantaş, C. and Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışlarının yönetime duyulan güven and psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisine etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111-128.
• Aydın, Y. T. (2017). İlkokul and ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sinizm and örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Bardakçı, V. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre Avrupa Birliği projelerinin okula katkı düzeyi ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
• Bass, B. M., Avalio, B. J., Bebb, M. and Waldman, D. A. (1987). Transformational leadership and the falling dominoes effect. Group and Organization Studies, 12(1), 73-87.
• Bass, B. M., Avalio, B. J., Berson, Y. and Jung, I. D. (2003). Predicting unit performance by assesing transformational and transactional leadership. Journal of Applied Psychology, 88(2), 207-218.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Bommer, W. H., Rich, G. A. and Rubin, R. S. (2005). Changing attitudes about change: Longitudinal effects of transformational leader behavior on employee cynicism about organizational change. Journal of Organizational Behavior, 26(7), 733-753.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. and Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, B. (2014). Ortaokul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Cansüngü, O. (2016). İlk and ortaokul müdürlerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin iş tatmin düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cemaloğlu, N. and Daşçı, E. (2015). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) arasındaki ilişkiler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 129-166.
• Dalgıç, E. (2015). Okul yöneticilerinin algılanan liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin çok boyutlu incelenmesi. Doktora tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dean, J. W., Brandes, P. and Dharwadker, R. (1998). Organizational cyncism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Demir, K. (2017). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirçelik, E. (2017). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinizm and örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Döş, C. F. (2014). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Eaton, A. J. (2000). A Social motivation approach to organizational cynicism. Doctor dissertation, York Universty, Toronto, Ontorio.
• Epitropaki, O. and Martin, R. (2005). The moderating role of invidial differenses in the relation between
• transformational/transactional leadership perspective and organizational
• identification. The Leadership Quarterly, 16, 569-589.
• Eren, E. (2009). Yönetim and organizasyon: Çağdaş and küresel yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eren, E. (2010). Stratejik yönetim and işletme politikaları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Fidan, N. (2012). Okulda öğrenme and öğretme. Ankara: Pegem.
• FitzGerald, M. R. (2002). Organizational cynicism: It’s relationship to perceived organizational injustice and explanatory style. Doctoral dissertation, University of Cincinnati, Cincinati.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik and okul yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gövez, E. (2013). Örgütsel sinizm and dönüştürücü/etkileşimci liderlik arasındaki ilişki: Bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gül, H. and Ağıröz, A. (2011). Mobbing and örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: Hemşireler üzerinde bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 27-47.
• Gül, A. and Özen, Y. (2007). Sosyal and eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Kazım Karabekir Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
• Güneş, İ. (2017). Okul yöneticilerinin liderlik düzeyleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• James, M. S. L. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organization: an examination of the potential positive and negative effects on school system. Doctor dissertation, The Florida State Universty College of Busines, Floride.
• Johnson, J. L. and O'Leary-Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal, Journal of Organizational Behavior, 24(5), 627-647.
• Kalağan, G. and Güzeller, C. O. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Denizli Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97.
• Kalağan, G. and Aksu, M. B. (2010). Organizational cynicism of the research assistants: A case of Akdeniz University. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4820-4825.
• Karademir, M. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin okul yönetiminde kayırmacılık algıları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karataş, İ. H. (2014). Devlet and eğitim. İçinde Turan, S. (Ed.), Eğitim yönetimi teori, araştırma and uygulama, Ankara: Pegem.
• Kart, M. E. (2014). Örgütsel sinizm, bağlamsal performans and etik ideoloji. Ankara: Nobel Yayınları.
• Lowder, T. A. (2009). The best leadership model of management transformational verses servent leadership. 31.07.2018 tarihinde http://ssm.com/abstract/1418796 adresinden erişilmiştir.
• Mahmood, S. M. R. (2017). Okulöncesi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile sinizm tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Mulla R. Z. and Krishnan R. V. (2012). Do transformational leadership raise followers to higher of morality? J. M. Burns hypothesis in the Indian context using karma-yogo. Sage Journal, 24(1), 85-87.
• Northouse, P. G. (2007). Leadership, theory and practive, (7th ed.), California: CA. Sage Publications. 18.04.2018 tarihinde https://www.studypool.com adresinden erişilmiştir.
• Nous, A. J. M. (2007). Organazitional cynicism, on the nature, antecedents and consequences of employee cynicism two ard the employing organization. Doctor dissertation, Maastricth Universty, Limburg, Holland.
• Özer, S. (2014). Örgütsel sinizm and liderlik stillerinin sınıf öğretmenlerinin kuruma bağlılığına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özyiğit, P. (2012). İlköğretim okullarındaki okul müdürlerine duydukları örgütsel güven ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pelit, E. and Pelit, N. (2014). Mobbing and örgütsel sinizm, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Polat, S. (2009). Okul yöneticilerinin okulda şiddete yönelik görüşleri. Eğitim Bilim and Toplum Dergisi, 7(25), 46-64.
• Ropledo, J. C. F., Martinez, O. C. M. and Merlano, A. F. L. (2018). Organizational cynicism – an exploration analysis-case: Worker in the Cıty of Cartegana İndias (Colombia), Revista Espacios, 39(26), 27-42. 06.06.2017 tarihinde http://www.revistaespacios.com adresinden erişilmiştir.
• Sağır, M. (2018). Okul liderliği. İçinde Can N. (Ed.), Kuram and uygulamada eğitim yönetimi. Ankara: Pegem.
• Sağır, T. and Oğuz, E. (2012). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinizm ölçeğinin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 2(9), 1094-1106.
• Sarıdemir, T. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stillerinin and bazı değişkenlerin öğretmenlerin yaşam doyumu üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Saylık, A. (2012). Ortaöğretim okullarında informal ilişkiler ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Supriadi and Sefnedi. (2017). The effect of emotional intellipence and organizational cynicism on job performance. IOSR Journal of Busines and Management, 19(3), 101-107.
• Şahin, S. (2003). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şirin, E. (2011). İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin okul kültürü algıları and örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. Doktora tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Tekirdağ, MEB. (2017). Tekirdağ İl Milli Eğitim Müdürlüğü. 10.09.2017 tarihinde www.tekirdag.meb.gov.tr- adresinden erişilmiştir.
• Terzi, Ö. S. (2013). Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilk and orta dereceli okullarda müdür seçiminde uyguladığı yöntemlerin mevzuata göre değerlendirilmesi (1990-2012). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Thompson, R. C., Bailey, L. L., Joseph, K. M., Worley, J. A. and Williams, C. A. (2000). Organizational change: An assessment of trustand cynicism. Final report, This Document is Available to The Public Through The National Technical Information Service, Springfield, Virginia 22161. 08.08.2018 tarihinde http://www.faa.gov adresinden erişilmiştir.
• Tozal, B. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Uğur, U. and Uğur, S. (2014). Yöneticilik and liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü. Organizasyon and Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 122-136.
• Vural, G. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin çalışanların motivasyonuna etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Yasin, T. (2015). Organizational cynicism, work related quality of life and organizational commintment in employes. Pakistan Journel of Commerce and Social Scienses, 9(2), 568-582.
• Yukl, G. (2010). Leadership in organization, (7th ed.). New Jersey: Prentive Hall.