EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 100 - 118, 01.08.2019

Mehmet Özcan

https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.004

Öz

Bu araştırma eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyini saptamayı ve bu düzeyin; cinsiyet, ailenin kaçıncı çocuğu olduğu, yaşantının çoğunlukla geçtiği yer ve anne-baba eğitim düzeyinin ortak etkisine etkileşimsel göre incelemektedir. Bu araştırma nicel bir araştırma olup tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2016-2017 eğitim öğretim yılında Nevşehir Hacı Bektaş Veli üniversitesinde eğitim gören 356 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada “Duygusal Zekâ Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verileri paket programlar ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerden, bağımsız örneklemler için t testinden, tek faktörlü yönlü ve iki faktörlü yönlü varyans analizlerinden ANOVA faydalanılmıştır. Ayrıca ölçeğin doğrulayıcı faktör analizinin yapılmasında da uyum iyiliği indeks X2/sd, SRMR, NNFI, CFI, GFI ve AGFI düzeylerine bakılmıştır ve yol şemasındaki RMSEA değeri incelenmiştir. Bu araştırmanın bulgularına göre, öğrencilerin duygusal zekâ düzeyi 5 üzerinden 3.70 bulunmuştur. Ayrıca kadın öğrencilerin duygusal zekâ düzeyi erkeklere göre daha yüksek bulunmuştur. Anne ve baba eğitim düzeyinin ortak etkisi etkileşimsel de eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyi üzerinde anlamlı bir farklılığa sahiptir. Anne eğitim düzeyi lise baba eğitim düzeyi üniversite olan öğrencilerin duygusal zekâ ortalama düzeyi diğerlerine göre daha yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, eğitim fakültesi öğrencileri, aile eğitim düzeyi

EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Öz

Kaynakça

• Adeyemo, D. (2007). Moderating influence of emotional intelligence on the link between academic self-efficacy and achievement of university students. Psychology and Developing Societies, 19(2), 199-213.https://doi.org/10.1177/097133360701900204.
• Adeyemo D. ve Chukwudi, A. R. (2014). Emotional intelligence and teacher efficacy as predictors of teacher effectiveness among pre-service teachers in some Nigerian universities. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 3(2), 85-90.
• Alberts, C., Mbalo, N. F. ve Ackermann, C. J. (2003). Adolescents' perceptions of the relevance of domains of identity formation: A South African cross-cultural study. Journal of Youth and Adolescence, 32(3), 169-184.https://doi.org/10.1023/A:1022591302909.
• Arslan, E., Pınarcık, Ö., Ergin, B. ve Kaynak, K.B. (2013). Okul öncesi öğretmen adaylarının duygusal zekâları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 35-42.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H. ve McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional intelligence: Testing and cross-validating a modified version of Schutte et al.'s (1998) measure. Personality and Individual Differences, 36(3), 555-562. https://doi.org/10.1016/S0191- 8869(03)00114-4.
• Avşar, G. ve Kaşıkcı, M. (2010). Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinde duygusal zekâ düzeyi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 13(1), 1-6.
• Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI). Psicothema, 18, 13-25.
• Bender, M. T. (2006). Resim-iş eğitimi öğrencilerinde duygusal zekâ ve yaratıcılık ilişkileri. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Brackett, M. A. ve Salovey, P. (2006). Measuring emotional intelligence with the Mayer-Salovery- Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT). Psicothema, 18, 34-41.
• Brackett, M. A., Mayer, J. D. ve Warner, R. M. (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behaviour.Personality and Individual Differences, 36(6), 1387-1402. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00236-8.
• Brackett, M. A., Rivers, S. E. ve Salovey, P. (2011). Emotional intelligence: Implications for personal, social, academic, and workplace success. Social and Personality Psychology Compass, 5(1), 88- 103.https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2010.00334.x.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Corcoran, R. P. ve Tormey, R. (2012). How emotionally intelligent are pre-service teachers?Teaching and Teacher Education, 28(5), 750-759.
• Çetinkaya, Ö. ve Alparslan, A. M. (2011). Duygusal zekânın iletişim becerileri üzerine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1).363-377.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Pegem Akademi, Ankara.
• Davies, M., Stankov, L. ve Roberts, R. D. (1998). Emotional intelligence: In search of an elusive construct. Journal of Personality and Social Psychology, 75(4), 989 http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.75.4.989.
• Davis-Kean, P. E. (2005). The influence of parent education and family income on child achievement: The indirect role of parental expectations and the home environment. Journal of Family Psychology, 19, 294–304.http://dx.doi.org/10.1037/0893-3200.19.2.294.
• Dearing, E., McCartney, K. ve Taylor, B. A. (2001). Change in family income‐to‐needs matters more for children with less. Child Development, 72(6), 1793.http://dx.doi.org/10.1111/1467- 8624.00378.
• Deniz, M. E. ve Yılmaz, E. (2004). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ yetenekleri ve yaşam doyumları arasındaki ilişki. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Deniz, M. ve Avşaroğlu, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ yeteneklerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stillerini açıklama düzeyinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16(1), 121-138. http://dx.doi.org/10.17556/jef.95251.
• Deniz, S. (2013). The relationship between emotional intelligence and problem solving skills in prospective teachers. Educational Research and Reviews, 8(24), 2339-2345.
• Diken, E. H. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ile fen başarıları (genetik konusunda) arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dubow, E. F., Boxer, P. ve Huesmann, L. R. (2009). Long-term effects of parents’ education on children’s educational and occupational success: Mediation by family interactions, child aggression, and teenage aspirations. Merrill-Palmer Quarterly, 55(3),224-249. http://dx.doi.org/10.1353/mpq.0.0030.
• Duncan, G. J., Brooks-Gunn, J. ve Klebanov, P. K. (1994). Economic deprivation and early childhood development. Child Development, 65, –318.http://dx.doi.org/10.1111/j.14671994.tb00752.x.
• Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 11-32.
• Drew, T. L. (2007). The relationship between emotional intelligence and student teacher performance. Unpublished doctoral dissertation. University of Nebrask, USA.
• Eisenberg, N., Cumberland, A. ve Spinrad, T. L. (1998). Parental socialization of emotion. Psychological Inquiry, 9(4), 241-273.
• Erdoğdu, M.Y. (2008). Duygusal zekâ’nın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 62–76.
• Eröz, S. S. (2011). Duygusal zekâ ve iletişim arasındaki ilişki: Bir uygulama. Doktora tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Bursa.
• Fang, H. S., Chen, W. L., Chen, C. Y., Jia, C. H., Li, C. Y. ve Hou, W. H. (2015). Levels of urbanization and parental education in relation to the mortality risk of young children. International journal of Environmental Research and Public
• Health, 12(7), 7682-7696. https://doi.org/10.3390/ijerph120707682.
• Fayombo, G. A. (2012). Relating emotional intelligence to academic achievement among university students in Barbados. The International Journal of Emotional Education, 4(2), 43-54.
• Gardner, H. (1993). Multiple Intelligences: The Theory in Practice. New York: Basic Books.
• Göcet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Green, S. ve Baker, B. (2011) Parents' emotion expression as a predictor of child's social competence: Children with or without intellectual disability.Journal of Intellectual Disability Research, 55 (3), 324-338. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2010.01363.x.
• Güler, N. (2016). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Yayın evi, Ankara.
• Hooper, D., Couglan, J. ve Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods. 6 (1), 53-60
• Jöreskog, K. G. ve Sörbom, D. (1993). Lisrel 8: Structural equation modeling with the simplis command language. Lincolnwood: Scientic Software International, Inc. Justice, M. ve Espinoza, S. (2007). Emotional intelligence and beginning teacher candidates. Education, 127(4), 456-462.
• Kavcar, B. (2011) Duygusal zekâ ile akademik başarı ve bazı demografik değişkenlerin ilişkileri: Bir devlet üniversitesi örneği. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karabulutlu, E. Y., Yılmaz, S. ve Yurttaş, A. (2011). Öğrencilerin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 75-79.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd Ed.). NY: Guilford Publications, Inc.
• Konakay, G. (2010) Duygusal zekânın akademisyenlerde tükenmişlik ile ilişkisinin incelenmesi. Doktora tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Lam, L. T. ve Kirby, S. L. (2002). Is emotional intelligence an advantage? An exploration of the impact of emotional and general intelligence on individual performance. The Journal of Social Psychology, 142(1), 133-143.
• Law, K. S., Wong, C. S. ve Song, L. J. (2004). The construct and criterion validity of emotional intelligence and its potential utility for management studies. Journal of applied Psychology, 89(3), 483-496.http://dx.doi.org/10.1037/0021-9010.89.3.483.
• Locke, E. A. (2005). Why emotional intelligence is an invalid concept. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 425-431.
• Mahasneh, A. M. (2016). Emotional Intelligence as a Predictor of Teacher Sense of Self-efficacy among Student Teachers in Jordan. North American Journal of Psychology, 18(1), 165-176.
• Matthews, G., Zeidner, M. ve Roberts, R. D. (2002). Emotional intelligence science and myth. Cambridge, MA: The MIT Press.
• Mayer, J. D., Caruso, D. R. ve Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267-298. https://doi.org/10.1016/S0160-2896(99)00016-1.
• Mayer, J. D., Roberts, R. D. ve Barsade, S. G. (2008). Human abilities: Emotional intelligence. Annu. Rev. Psychol., 59, 507-536. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.59.103006.093646.
• Mohzan, M. A. M., Hassan, N. ve Halil, N. A. (2013). The influence of emotional intelligence on academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 90,303 https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.07.095.
• Onen, A. S. ve Ulusoy, F. M. (2015). The relationship between pre-service teachers’ self-esteem and emotional intelligence levels. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 1163-1168.
• Kılıç, E. D. & Önen, Ö. (2009). Öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ve etik muhakeme yetenekleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 123-163.
• Özdemir-Tunalı, A. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının müzik yeterlikleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Özdemir, M. ve Dilekmen, M. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 98-113. http://dx.doi.org/10.19126/suje.66890.
• Özer E. ve Deniz, M. E. (2014). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin duygusal zekâ açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4),1240-1248.http://dx.doi.org/10.17051/io.20 14.74855.
• Razia, B. (2016). Emotional Intelligence of Pupil Teachers in Relation to their Well Being. International Research Journal of Social Science, 5(1), 20-23.
• Reiff, H. B., Hatzes, N. M., Bramel, M. H. ve Gibbon, T. (2001). The relation of LD and gender with emotional intelligence in college students. Journal of Learning Disabilities, 34(1), 66-78. https://doi.org/10.1177/002221940103400106.
• Reisoğlu, İ., Gedik, N. ve Göktaş, Y. (2013). Öğretmen adaylarının özsaygı ve duygusal zekâ düzeylerinin problemli internet kullanımıyla ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 38(170), 150-165.
• Romanelli, F., Cain, J. ve Smith, K. M. (2006). Emotional intelligence as a predictor of academic and/or professional success. American Journal of Pharmaceutical Education, 70(3), 1-10.https://doi.org/10.5688/aj700369.
• Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211. https://doi.org/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG.
• Sarker, S. I., Karim, A. Z. ve Suffiun, S. M. A. (2017). Parental educational aspiration and gender ınequality of rural children in bangladesh: The role of parental attitudes of traditional gender role, gender biased capability, and gender1. Journal of International Women's Studies, 18(2), 134- 142.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J. ve Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167-177. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(98)00001-4.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
• Tabachnick, B. G. ve Field, L. S. (2001). Using multivariate statistics. (Fourth Edition). MA: AllynveBacon, Inc
• Tatar, A., Tok, S. ve Saltukoğlu, G. (2011). Gözden geçirilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338. https://doi.org/10.5455/bcp.20110624015920.
• Tingaz, E. O. (2014). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ile bazı öğretmen adaylarının duygusal zekâ ve mutluluklarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper’s Magazine, 140, 227–235.
• Thorndike, R. L. ve Stein, S. (1937). An evaluation of the attempts to measure social intelligence. Psychological Bulletin, 34(5), 275-285
• Wechsler, D. (1950). Cognitive, conative, and non-intellective intelligence. American Psychologist, 5(3), 78-83.