OKUL MÜDÜRLERİNİN EĞİTİMSEL LİDERLİK STANDARTLARINI KARŞILAMA DÜZEYİ: ÖLÇEK GELİŞTİRME VE UYGULAMA ÇALIŞMASI

Şenol Sezer

OKUL MÜDÜRLERİNİN EĞİTİMSEL LİDERLİK STANDARTLARINI KARŞILAMA DÜZEYİ: ÖLÇEK GELİŞTİRME VE UYGULAMA ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 1, 818 - 836, 01.08.2018

Öz

Bu araştırmanın amacı, Eğitimsel Liderlik Standartları Ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik-güvenirlik çalışmasının gerçekleştirilmesidir. Araştırmanın bir başka amacı okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeylerini belirlemektir. Nicel araştırma deseninde ve tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın ölçek geliştirme sürecindeki örneklem grubu, Ordu ili Altınordu ilçe merkezinde görevli 800 öğretmenden oluşmaktadır. Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan araştırmanın örneklem grubunu, küme örnekleme yöntemiyle belirlenen 600 öğretmen oluşturmaktadır. Eğitimsel Liderlik Standartları Ölçeği ELSÖ açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda, beş alt faktör ve 53 maddeden oluşmaktadır. Tüm alt faktörler, toplam varyansın %63.35’ini karşılamaktadır. Bulgular okul müdürlerinin, eğitimsel liderlik standartlarını okul-aile işbirliği alt boyutunda yüksek düzeyde karşıladığını, öğrenci merkezli okul geliştirme, yönetsel uygulamalar, vizyon ve misyon, öğretmenlerin mesleğe bağlılığı alt boyutlarında ise yeterince karşılamadığını göstermektedir. Okul müdürleri, öğrenci merkezli okul geliştirmeye, paylaşılan vizyon geliştirmeye, okul toplumunun memnuniyetini ön planda tutan yönetsel uygulamalara ve öğretmenlerin mesleğe bağlılığını güçlendirmeye önem vermelidir

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, Eğitimsel liderlik, Ölçek geliştirme, Geçerlik, Güvenirlik

Kaynakça

Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K., ve Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya İli). Eğitim ve Bilim, 37(164), 159-174.
Akan, D. (2013). The relationship between school principals’ leadership styles and collective teacher efficacy. Educational Research and Reviews, 8(10), 596-601.
Alpar, D., Batdal, G. ve Avcı, Y. (2007). Öğrenci merkezli eğitimde eğitim teknolojileri uygulamaları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 19-31.
Avcı, A. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 161-189.
Babil, F. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ile öğretmenlerin örgütsel adanmaları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Baker, D., ve LeTendre, G. (2005). National differences, global similarities: World culture and the future of schooling. Stanford: Stanford University Press.
Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin değişen rolleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 75-93.
Beycioğlu, K. ve Aslan, M. (2010). Okul gelişiminde temel dinamik olarak değişim ve yenileşme: Okul yöneticileri ve öğretmenlerin rolleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 153- 173.
Bilge, B. (2013). Öğrenci başarısını arttırmada okul müdüründen beklenen liderlik özellikleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(2), 12-23.
Blase, J., ve Blase, J. (1998). Handbook of instructional leadership: How really good principals promote teaching and learning. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
Buluç, B. (2009a). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
Buluç, B. (2009b). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(1), 5-34.
Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demir, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Can, H. (2002). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Cerit, Y. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(33), 88-98.
Ceylan, A., Keskin, H., ve Eren, Ş. (2005). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilere yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi, 16(51), 32-42.
Ceylan, M. ve Akar, B. (2010). Ortaöğretimde okul- aile işbirliği ile ilgili öğretmen ve veli görüşlerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 43-64.
Cramer, D. (2003). Advanced quantitative data analysis. Philadelphia: Open University Press.
Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul-aile dayanışması. İlköğretim Online, 2(2), 28-34.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Donmoyer, R., ve Wagstaff, L. (1990). Principals can be effective managers and instructional leaders. NASSP Bulletin, 74(525), 20-29.
Fraenkel, J., Wallen, N., ve Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education. Columbus, OH: McGraw-Hill.
Gökçe, E. (2007). İlköğretimde okul aile işbirliğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), Özel Sayı, 204-209.
Gupton, S. L. (2003). The instructional leadership toolbox: A handbook for improving practice. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(28), 531-548.
Gürbüz, R., Erdem, E., ve Yıldırım, K. (2013). Başarılı okul müdürlerinin özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(20), 167-179.
Hallinger, P., ve Heck, R. (1996). Reassessing the principal’s role in school effectiveness: a review of empirical research 1980-1995. Educational Administration Quarterly, 32(1), 5-44.
Hargreaves, A., Earl, L., Moore, S., ve Manning, M. (2001). Learning to change: Teaching beyond subjects and standards. San Francisco: Jossey-Bass.
Hill. P. W. (2001). What principals need to know about teaching and learning. IARTV Seminar Series, 101. Melbourne: Incorporated Association of Registered Teachers.
Hill, P. W. (2002). What principals need to know about teaching and learning? İçinde, Tucker, M. S., ve Codding, J. B. (Eds). The principal challenge: Leading and managing schools in an era of accountability. (pp. 43-75). San Francisco: Jossey-Bass.
Hoe, S. L. (2008). Issues and procedures in adopting structural equation modeling technique. Journal of Applied Quantitative Methods, 3(1), 76-83.
Hoy, W. K., ve Miskel, C: G. (2010). Eğitim yönetimi. Çev. Ed. S. Turan. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
ISLLC (1996). Standards for school leaders. Washington, D.C: CCSSO. Retrieved, 17 January, 2017 from https://principalstandards.gtlcenter.org/node/57
ISLLC (2008). Educational leadership policy standards. Washington, D.C: CCSSO.Retrieved, 17 January, 2017 from https://www.danforth.uw.edu/uwdanforth/media/danforth/isllc-2008.pdf
ISLLC (2014). Standards for school leaders. Washington, D.C: CCSSO. Retrieved, 17 January, 2017 from http://blogs.edweek.org/edweek/District_Dossier/Draft%202014%20ISLLC%20Standards%200 9102014.pdf
Kabaklı-Çimen, L., ve Gezer, E. (2016). İlkokul müdürlerinin yönetim ve öğretmenleri etkileme becerilerinin öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 4520- 4544.
Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Akademi Yayınları.
Karataş, S., ve Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74-89.
Kılınçarslan, S. (2013). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (İzmir İli Karabağlar İlçesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi, İstanbul.
Kline, R. B. (2003). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Korkmaz, M. (2006a). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(2), 199-226.
Korkmaz, M. (2006b). Liderlik uygulamalarının içsel okul değişkenleri ile öğrenci çıktı değişkenlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(4), 503-539.
Lashway, L. (1995). Can instructional leaders be facilitative leaders? Retrieved, 17 January, 2017 from www.ericdigests.org/1996-1/leaders.htm
Lashway, L. (2002). Developing instructional leaders. Retrieved, 17 January, 2017 from www.ericdigests.org/2003-2/leaders.html
Lee, S. Y. (2007). Structural equation modeling. England: John Wiley & Sons Ltd.
Leech, N. L., Barrett, K. C., ve Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. (2nd ed.). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Leithwood, K. (2001). School leadership in the context of accountability policies. International Journal of Leadership in Education, 4(3), 217-235, DOI: 10.1080/13603120110057082
Leithwood, K., Louis, K. S., Anderson, S., ve Wahlstrom, K. (2004). How leadership influences student learning. New York: Wallace Foundation.
Mead, S. (2011). Principals as crucial instructional leaders. Policy to Action Brief, 7, 1-14.
Murphy, J., ve Hallinger, P. (1992). The principalship in an era of transformation. Journal of Educational Administration, 30(3), 77-78.
NAESP (2002). Leading learning communities: Standards for what principals should know and be able to do. (2nd ed.). Washington, DC: National Association of Elementary School Principals.
OECD (2009). Leading to learn: School leadership and management styles. Retrieved, 16 Fabruary, 2017 from www.oecd.org/berlin/43541674.pdf
Özdemir, E. (2003). Liderlik ve etik. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(2), 151-168.
Özden, Y. (2002). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Pallant, J. (2007). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (3rd ed.). Berkshire: Open University Press.
Schlechty, P.C. (2001). Shaking up the school house: How to support and sustain educational innovation. San Francisco: Jossey-Bass.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of sturctural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8, 23-74.
Smyth, J. (1997). Is supervision more than the surveillance of instruction? İçinde, Glanz, J., ve Neville, R. F. (Eds). Educational supervision: Perspectives, ıssues, and controversies. (pp. 286-95). Norwood, MA: Christopher-Gordon.
Spillane, J. P. (2003). Educational leadership. Educational Evaluation and Policy Analysis, 25(4), 343-346.
Spillane, J. P., Halverson, R., ve Diamond, J. B. (2001). Investigating school leadership practice: A distributed perspective. Educational Researcher, 30(3), 23-28.
Supovitz, J. A., ve Poglinco, S. M. (2001). Instructional leadership in a standards-based reform. CPRE Research Reports.
Şahin, İ. (2006). İlköğretim müfredat laboratuvar okullarının okul geliştirme süreci açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
Şahin, İ. (2013). İlköğretim okul müdürlerinin okul geliştirme stratejileri ve uygulamalarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 229-250.
Şahin, Z. (2011). Ortaöğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Şişman, M., Güleş, H. ve Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182.
Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA, : Allyn & Bacon/Pearson Education.
Tahaoğlu, F., ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,15(58), 274-298.
Tak, B., ve Çiftçioğlu, B. (2014). Mesleki bağlılık ile çalışanların örgütte kalma niyeti arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik görgül bir çalışma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(4), 155-178.
Turan, S., ve Şişman, M. (2000). Okul yöneticileri için standartlar: Yöneticilerin bilgi temelleri üzerine düşünceler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 68-87.
Yalçınkaya-Akyüz, M. (2002). Çağdaş okulda etkili liderlik. Ege Eğitim Dergisi, 1(2), 109-119.
Yörük, S., ve Akalın-Akdağ, G. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının etkililiği ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 66-92.