BEŞİNCİ SINIF FEN BİLİMLERİ DERS KİTABINDA YER ALAN ETKİNLİKLERİN VERİLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 18 Özel Sayı, 203 - 221, 01.11.2017

Gökhan Özdemir Bahadır Yanık

Öz

Bu çalışmanın amacı ortaokul beşinci sınıf fen bilimleri ders kitabında veri etkinliklerinin nasıl ele alındığının incelemektir. Özellikle, çalışmanın amacı ders kitabında yer alan etkinliklerin ne ölçüde verilerin toplanması, temsil edilmesi, analiz edilmesi ve bu verilerden yola çıkarak tahmin ve çıkarımda bulunulmasını gerektirdiğini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu’nun onayladığı ve 2015-2016 öğretim yılında bütün ortaokullarda okutulması zorunlu olan beşinci sınıf fen bilimleri ders kitabı incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile veri kaynağı, veri temsili, veri analizi ve veriden tahminde bulunma temaları altında kodlanmıştır. Çalışmanın bulguları ders kitabının özellikle verilerin toplanması, temsili ve verilerden yola çıkarak tahminde bulunma hususlarında öğrencilere yeterli fırsat tanımadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Veri, fen bilimleri ders kitabı, ortaokul

Examining Activities in a Fifth Grade Science Textbook with Respect to Data

Öz

The purpose of this study was to examine the nature of data activities in the fifth grade middle school science textbook in Turkey. Specifically, the aim was to reveal the extent to which the middle school science textbook activities provide opportunities for students to collect, represent and analyze data, and make predictions and inferences using those data. For this purpose, the fifth grade science textbook which was offered by National Ministry of Education in 2015-2016 academic year was examined. A qualitative approach was adopted in the study and document analysis was utilized. The data utilized in this study were coded under the data source, data representation, data analyses, and inferences from the data themes with content analyses. The findings of the study indicated that the textbook provides limited opportunities for students to collect and represent data, and make predictions and inferences using those data

Anahtar Kelimeler

data, science textbook, middle school

Kaynakça

• Akerson, V. L., Abd-El-Khalick, F., & Lederman, N. G. (2000). Influence of a reflective explicit activity-based approach on elementary teachers’ conception of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 37, 295-317.
• Akerson, V. L., & Hanuscin, D. L. (2007). Teaching nature of science through inquiry: Results of a 3-year professional development program. Journal of Research in Science Teaching, 44, 653-680.
• Akkuş, H., Üner, S., & Kazak, Ö. (2014). Öğretmen ve öğrencilerin ortaöğretim kimya ders kitaplarından nasıl faydalandıklarını ve ders kitaplarının içeriği hakkında öğrenci görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1035-1048
• Aybek, B., Çetin, A., & Başarır, F. (2014). Fen ve teknoloji ders kitabının eleştirel düşünme standartları doğrultusunda analiz edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 313-325.
• Ayvacı, H. Ş., & Er-Nas, S. (2009). Öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı kurama göre öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 212-225.
• Bakar, E., Keleş, Ö., & Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6. sınıf fen ve teknoloji dersi kitap setleriyle ilgili görüşlerin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 41-50.
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27 – 40.
• Chiang-Soong, B., & Yager, R. E. (1993). Readability levels of the science textbooks most used in secondary schools. School Science and Mathematics, 93(1), 24-27. DOI: 10.1111/j.1949-8594.1993.tb12186.x
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Demirbaş, M. (2008). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının belirli değişkenler bakımından incelenmesi. D.U. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 53-68.
• Erten, S. (2015). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders kitabı. Bakanlıklar, Ankara: Bilim ve Kültür Yayınları.
• Gökulu, A. (2015). Sekizinci sınıf fen ve teknoloji ders kitap setlerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10/11, 683-706.
• Güneş, M.H., & Çelikler, D. (2010). Konu alanı ders kitabı inceleme dersine yönelik öğrenci görüşleri. Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 81-90.
• Güzel, H., & Adıbelli, S. (2011). 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 201-216.
• Hanuscin, D., Akerson, V., & Phillipson-Mower, T. (2006). Integrating nature of science instruction into a physical science content course for preservice elementary teachers: NOS views of teaching assistants. Science Education, 90, 912-935.
• Hsieh, H., & Shannon, S. E. (2005). Three Approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
• Karakuş, M., & Mengi, F. (2014). Ortaokul 7. sınıf fen ve teknoloji dersi kılavuz kitabının içerdiği öğretim etkinlikleri açısından incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 9, 213-235.
• Karamustafaoğlu, O., & Üstün, A. (2004). Yürürlükteki fen bilgisi 7. sınıf ders kitabının incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Khishfe, R. (2008). The development of seventh graders’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 45, 470-496.
• Khishfe, R., & Abd-El-Khalick, F. (2002). The influence of explicit reflective versus implicit inquiry-oriented instruction on sixth grades’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(7), 551-578.
• Kırbaşlar, F. G., Özsoy-Güneş, Z., Avcı, F., & Atalar, A. (2012). Fen ve teknoloji ders kitaplarında “madde ve değişim” öğrenme alanındaki bazı kavramların ve örneklendirmelerin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 61-83.
• Lederman, N. G. & Abd-El-Khalick, F. (1998). Avoiding de-natured science: Activities that promote understandings of the nature of science. In W. McComas (Ed.), The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies (pp. 83-126). Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic.
• McMillan, J.H. (2004). Educational research: Fundamentals for the consumer. (4th ed.). Boston: Pearson Education, Inc.
• Meador, K. (2003). Thinking creatively about science: Suggestions for primary teachers. Gifted Child Today, 26(1), 25-29.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (MEB, 2013a). İlköğretim Kurumları (İlkokullar Ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu (MEB, 2013b). Ortaokul Matematik Dersi (5.,6.,7.,8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Morris, B. J., Croker, S., Masnick, A. M., & Zimmerman, C. (2012). The emergence of scientific reasoning. In H. Kloos, B. J. Morris, & J. L. Amaral (Eds.), Current Topics in Children’s Learning and Cognition (pp. 61–82). Rijeka, Croatia: InTech.
• Morris, B. J., Masnick, A. M., Baker, K., & Junglen, A. (2015). An analysis of data activities and instructional supports in middle school science textbooks. International DOI:10.1080/09500693.2015.1101655. of Science Education, 37, 16, 2708-2720
• NGSS Lead States. (2013). Next generation science standards: For states, by states. Washington, DC: The National Academies Press.
• National Research Council. (1996). National science education standards. National Committee on Science Education Standards and Assessment. Washington, DC: The National Academies Press.
• National Research Council. (2011). A framework for K-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Washington, DC: The National Academies Press.
• Peters-Burton, E. E. (2013). Self-regulated learning as a method to develop scientific thinking. In M. S. Khine, & I. M. Saleh (Eds.), Approaches and Strategies in Next Generation Science Learning (pp. 1-27). Hershey PA, USA: Information Science Reference.
• Scharmann, L. C., Smith, M. U., James, M. C., & Jensen, M. (2005). Explicit reflective nature of science instruction: Evolution, intelligent design, and umbrellaology. Journal of Science Teacher Education, 16, 27-41.
• Schwartz, R. S., Lederman, N. G., & Crawford, B. A. (2004). Developing views of nature of science in an authentic context: An explicit approach to bridging the gab between nature of science and scientific inquiry. Science Education, 88, 610-645. (2016). http://www.tdk.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Ünsal, Y., & Güneş, B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak M.E.B ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 107-120.
• Yazıcı, M., & İnce, F. (2015). Ortaokul fen ve teknoloji öğretiminde kullanılan çalışma kitaplarının kullanım durumunun öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. KSU Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 227-260.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız-Feyzioğlu, E., & Tatar, N. (2012). Fen ve teknoloji ders kitaplarındaki etkinliklerin bilimsel süreç becerilerine ve yapısal özelliklerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37, 108-125.
• Zimmerman, C. (2007). The development of scientific thinking skills in elementary and middle school. Developmental Review, 27(2), 172–223.