SOSYAL BİLGİLER KILAVUZ KİTAPLARININ YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM DOĞRULTUSUNDA DEĞİŞEN ÖĞRETMEN ROLLERİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 3, 134 - 154, 01.08.2017

Berna Otuz Gürcü Koç Erdamar

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin, yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda değişen öğretmen rolleri bağlamında kılavuz kitapların yeterliğine ilişkin görüşlerini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim kullanılmış, öğretmenlerin görüşlerini açığa çıkarmak için görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinde 6 farklı ortaokulda öğretmenlik yapan 22 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Öğretmenlerin seçiminde 2005 öncesi ve sonrasında sosyal bilgiler öğretmenliği yapmış olmaları ölçüt olarak alınmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme sonuçlarına göre öğretmenler, kılavuz kitapların yapılandırmacı öğretmen rollerini desteklemede yetersiz kaldığını düşünmekte ve kılavuz kitapları geçmiş yıllara göre daha az kullanmaktadır. Öğretmenlerin çoğu kılavuz kitapların üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik desteğini yetersiz bulmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre kılavuz kitaplar sıklıkla ders ve çalışma kitabına yönlendirmeler yapmak ve öğretmenlere derslerde yapması gereken her şeyi ayrıntılı olarak açıklamak yerine yapılandırmacı yaklaşımın öğretmenden beklediği yaratıcılık ve araştırmacılık gibi özellikleri destekleyebilir. Kılavuz kitapların içeriği tecrübeli öğretmenlerin de ufkunu açacak ve mesleki gelişimine katkıda bulunacak şekilde yeniden gözden geçirilip zenginleştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Öğretmen kılavuz kitabı, Yapılandırmacılık

SOSYAL BİLGİLER KILAVUZ KİTAPLARININ YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM DOĞRULTUSUNDA DEĞİŞEN ÖĞRETMEN ROLLERİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Kaynakça

• Acat, M.B. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımın uygulanmasının önündeki engel: Öğretmen kılavuz kitaplarına dönük bir eleştiri. Eğitime Bakış. 6(17), 30-34.
• Akkocaoğlu, N. (2009). MEB ilköğretim 5.sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluğunun incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Alkış-Küçükaydın, M. ve İşcan, A. (2017). İlköğretim 3.Sınıf Türkçe ders kitapları ve öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluk düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 1-13.
• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. E-Sosyal Bilimler Dergisi. 6(22), 46-73.
• Ayvacı, H.Ş. ve Çoruhlu, T.Ş. (2011). İlköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi. 13(1), 25-37.
• Ayvacı ve Er-Nas, S. (2009). Öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı kurama göre öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(2), 212-225.
• Bakar, E. Keleş, Ö. ve Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6. sınıf Fen ve Teknoloji dersi kitap setleriyle ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 41-50.
• Baran, H.İ. (2015). 8. Sınıflarda okutulan Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitapları ve öğrenci çalışma kitaplarının yapılandırmacılığa uygunluğunun incelenmesi ve karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Brooks, J.G., and Brooks, M.G. (1999). The case for constructivist classrooms. U.S.A.: ASCD.
• Erdamar, G. ve Demirel, M. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının duyuşsal ve bilişsel öğrenme ürünlerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 629-661.
• Erdoğan, T. (2007). İlköğretim 3.sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluğu. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 163-172.
• Fullan, M. (1982). The meaning of educational change. Columbia University, Teachers College Press.
• Göçer, A. (2011). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretmen kılavuz kitaplarının işlevselliğinin belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(16) 154-164.
• Gökçe, İ. (2006). Fen ve teknoloji dersi programı ile öğretmen kılavuzunun içsel olarak değerlendirilmesi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Eğitim Bilim Dalı, Balıkesir.
• Güven, S. (2010). İlköğretim hayat bilgisi dersi ders ve öğrenci çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim. 35 (156), 84-95.
• Hayırsever, F. (2010). Sosyal bilgiler ders, öğretmen kılavuz ve öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen temel beceriler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karakuş, C. (2010). İlköğretim I. kademe öğretmen kılavuz kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Karamustafaoğlu, O. (2006). Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin öğretim materyallerini kullanma düzeyleri. Bayburt Üniversitesi Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1) 90-101.
• Kılıç, H.C. (2008). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin matematik ders, öğrenci çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı yaklaşıma göre niteliğine ve saptanan sorunlara yönelik görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kılıç, A. (2009). İlköğretim birinci kademe derslerinde öğretmen kılavuzuna duyulan ihtiyaç ve içeriği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 295-309.
• Koç, G. (2010). Yapılandırmacı sınıflarda öğretmen-öğrenen rolleri ve etkileşim sistemi. Eğitim ve Bilim, 31 (142), 56-64.
• Konur, K. B., Ayas, A. ve Konur, B. (2007). Fen ve teknoloji kılavuz kitaplarının kullanım sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, 5-7 Eylül. Gaziosmanpasa Üniversitesi, Tokat.
• Kulantaş, N. (2007). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan ders ve öğrenci çalışma kitapları ile öğretmen kılavuz kitaplarının öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Marlowe, B. A. and Page, M. L. (1998). Creating and sustaining constructivist classroom. California: Corwin Press.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. California: Sage Publication.
• MEB. (2004). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim okullarında okutulacak ders kitaplarının yarışma yoluyla hazırlanmasına ilişkin şartname.
• Oğuz, A. (2008). Yapılandırmacılık. İçinde Duman, B. (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (368-402). Ankara: Maya Akademi, 368-402.
• Ornstein, A. C., and Hunkins, F. P. (1998). Curriculum: Foundations, principles, and issues (3rd ed). Boston: Allyn and Bacon.
• Öcal, A. ve Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 51-61.
• Scott, F. B. (1994). Integrating curriculum implementation and staff development. Clearing House. 67(3), 157-161.
• Şişman, M. (2010). Eğitim bilimlerine giriş. Ankara: Pegem Yayınları.
• TED (2009). Öğretmen yeterlikleri- özet rapor. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tekeli-Yıldızhan, N. (2010). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Temiz, N. (2007). İlköğretim matematik dersi yeni öğretim programına uygun hazırlanmış 5. sınıf ders kitap setinin işlevleri. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu bildirileri, 27-29 Nisan. (131-135). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Turan, İ. ve Karabacak, N. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitaplarının öğretimdeki yansımaları. Milli Eğitim Dergisi, 177, 138–151.
• Tok, H. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımda sınıf ortamı. Eğitime Bakış Dergisi, 17, 35-37.
• Toraman, F. (2010). İlköğretim 1. kademede görev yapan sınıf öğretmenlerinin kılavuz kitabı kullanmaya yönelik tutumları (Kırıkkale ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uysal, R. (2012). Türkçe dersi öğrenci çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluğu (İlköğretim 4.sınıf). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Whitsed, N. (2004). Learning and teaching. Health Information & Libraries Journal, 21 (1), 74-77.
• Yaman, T. ve Demir, S. B. (2015) Sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitaplarının kullanımına yönelik bir değerlendirme. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 23-32.
• Yaşar, Ş. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin, öğrencinin ve velinin rolü. Eğitime Bakış Dergisi, 17, 15-20.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, E. (2011). İlköğretim altıncı sınıf matematik dersi öğretmen kılavuz kitabına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yurdakul, B. (2010). Yapılandırmacılık. İçinde Demirel,Ö. (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler (39-65). Ankara: PegemA Yayıncılık.