Çocuklar için Bakış Açısı Alma Testi ÇBT ’nin Geliştirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 3, 207 - 221, 01.08.2016

Durmuş Aslan Aysel Akyol

Öz

Bu araştırma, okul öncesi dönem çocukların bakış açısı alma becerilerini değerlendirmek için Çocuklar için Bakış Açısı Alma Testi ÇBT ’nin geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma üç, dört ve beş yaş grubundan toplam 236 çocukla gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, ÇBT’de yer alabilecek aday maddeler ve bunların çizimleri hazırlanmıştır. Sonrasında, bu çizimlerin ve yönergelerinin uygunluğu okul öncesi eğitimi ve çocuk gelişimi uzmanları tarafından değerlendirilmiştir. Ölçüt dayanaklı geçerlik için, Çocuklar için Empati Ölçeği ÇEMÖ ve Bakış Açısı Alma Testi BAT kullanılmıştır. ÇBT ile ÇEMÖ arasında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu r=.80, p=.001 saptanmıştır. Benzer şekilde, ÇBT ile BAT arasında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu r=.73, p=.001 belirlenmiştir. İç tutarlık güvenirliği için KR-20 katsayısı .71 olarak hesaplanmıştır. Test-tekrar test güvenirliği ise .91 olarak saptanmıştır. Sonuç olarak, ÇBT’nin okul öncesi dönem üç, dört ve beş yaş çocuklarının bakış açısı alma becerilerini ölçmede geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, bakış açısı alma testi, geçerlik, güvenirlik

The Development of Perspective Taking Test for Children PTC

Öz

This study was conducted to develop a Perspective Taking Test for Children PTC in order to evaluate the perspective taking skills of preschoolers. The study was implemented with totally 236 children from the three, four and five age group. Firstly, the items and it’s drawings that could potentially be used in the Perspective Taking Test for Children PTC were prepared. Then, the preschool education and child development experts were asked to assess the appropriateness of drawings and the instructions in the test. To criterion-related validity, “Empathy Scale for Children ESC ” and “Perspective Taking Test PTT ” were used. It is found that there is a fairly high level of positive correlation between Perspective Taking Test for Children PTC and Empathy Scale for Children ESC scores r=.80, p=.001 . Similarly, it is determined that there is a fairly high level of positive correlation between Perspective Taking Test for Children PTC and Perspective Taking Test PTT scores r=.73, p=.001 . The KR-20 coefficient was calculated for the internal consistency reliability and the value was found as .71. The testretest correlation was determined as .91. Consequently, it was found that the Perspective Taking Test for Children PTC was a valid and reliable instrument for measuring the perspective taking skills of three, four and five-year-old children

Anahtar Kelimeler

Preschool period, perspective taking test, validity, reliability

Kaynakça

• Adams, G. R., Schuaneveld, J. D. ve Jenson, G. O. (1979). Sex, age and perceived competency as correlates of empathic ability in adolescence. Adolescence, 14 (56), 811-818.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde spss uygulamaları. İstanbul: Ideal Yayıncılık.
• Akın, Y. (2002). Altı yaş grubu çocuklarında başkasının bakış açısını alma yetisi üzerinde eğitici drama programının ve aile tutumlarının etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Anastassiou-Hadjicharalambous, X. ve Warden, D. (2008). Cognitive and affective perspective-taking in conduct-disorderedchildren high and low on callous- unemotional traits. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 2(16), 1-16.
• Bal, Ö. ve Temel, Z. F. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4-6 yaş çocuklarının kişiler arası problem çözme ve bakış açısı alma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1),156-169.
• Baran, G. ve Erdoğan, S. (2007). A research on the perspective taking skill and the social behaviour of six-year-old girls and boys. Pakistan Journal of Social Science, 4(2), 236-239.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Colwell, M. J. ve Hart, S. (2006). Emotion framing: does it relate to children’s emotion knowledge and social behavior? Early Child Development and Care, 176(6), 591-602.
• Cox, D. E. (2001). Socioeconomic status and media exposure as factors in empathy development. Unpublished master thesis, East Tennessee State University, USA.
• Decety, J. (2005). Perspective taking as the royal avenue to empathy. In B. F. Maeel (Ed.), Other minds: how humans bridge the divide between self and others (pp. 143–157). New York: Guilford.
• Ensor, R., Spencer, D. ve Hughes, C. (2011). ‘You feel sad?’ emotion understanding mediates effects of verbal ability and mother-child mutuality on prosocial behaviors: findings from 2 years to 4 years prosocial behavior, emotion understanding. Journal of Social development, 20(1), 93-110.
• Erdoğan, S. (2009). Altı yaş grubu çocukların bakış açısı alma becerileri ile matematik becerilerinin karşılaştırılması. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulmuş sözlü bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Feshbach, N. D. ve Feshbach, S. (1969). The relationship between empathy and aggression in two age groups. Developmental Pschology, 1(2), 102-107.
• Flavell, J. H., Botkin, P. T., Fry, C. L., Wright, J. W. ve Jarvis, P. E. (1968). The development of role taking and communication skills in children. New York: Wiley.
• Gültekin, A. (2006). Anaokuluna devam eden 6 yaşındaki çocukların başkalarının bakış açısını alma becerisi ile özsaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Heagle, A. I. ve Rehfeldt, R. A. (2006). Teaching perspective-taking skills to typically developing children through derived relational responding. Journal of Early and Intensive Behavior Intervention, 3(1), 1.
• Heinegg, R. J. (2000). A study of graphic depiction, perspective taking and the appearance/reality distinction in children from three to eight. Unpublished Doctoral Thesis, University at Albany, State University of New York, New York.
• Hoffman, M. L. (1979). Development of moral tought, feeling and behaviour. American Pschologist, 34(10), 958-966.
• Köksal Akyol, A. ve Aslan, D. (2014). The development of the empath scale for children (ESC). In M. Yasar, O. Ozgun, & J. Galbraith (Eds.),Contemporary Perspectives and Research on Early Childhood Education (pp.113-123). Newcastle: Cambridge Scholar Publishing.
• Köksal Akyol, A. ve Körükçü, Ö. (2004). Çocuklarda empati gelişimi ve bilişsel gelişimin incelenmesi. In Haktanır, G. and Güler, T. (Eds.), OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı (pp149-165). İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Köksal Akyol, A. ve Oğuz, V. (2007). An investigation into the perspective taking skills of 6-year-old children in terms of pet feeding and gender variables. Humanity & Social Sciences Journal, 2 (1), 8-13.
• Kurdek, L. A., ve Rodgon, M. M. (1975). Perceptual, cognitive, and affective perspective taking in kindergarten through sixth-grade children. Developmental Psychology, 11(5), 643-650.
• LeBlanc, L. A., Coates, A. M., Daneshvar, S., Charlop-Christy, M. H., Morris, C. ve Lancaster, B. M. (2003). Using video modeling and reinforcement to teach perspective-taking skills to children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 36(2), 253-257.
• Newcombe, N. ve Huttenlocher, J. (1992). Children’s early ability to solve perspective- taking problems. Developmental psychology, 28(4), 635-643.
• Oğuz, V. (2006). Altı yaş grubundaki çocukların bakış açısı alma becerileri ile anne babaların empatik becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatiksel veri analizi-1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Scarpelli-Dwyer, J. M. (2011). Attention to emotional cues, affective perspective taking and arousal in shy children. Unpublished doctoral thesis, Kent State University Graduate School of Education, OH.
• Strayer, J. ve Roberts, W. (1989). Children's empathy and role taking: child and parental factors, and relations to prosocial behavior. Journal of Applied Developmental Psychology, 10(2), 227-239.
• Surtees, A. D. R., Butterfill, S. A. ve Apperly, L. A. (2012). Direct and indirect measures of level-2 perspective-taking in children and adults. British Journal of Developmental Psychology, 30(1), 75-86.
• Szarkowicz, D. L. (1997, April). Young children’s developing understanding of conceptual perspective taking. Paper presented at the Biennial Meeting of the Society for Research in Child Development, Washington, DC.
• Şener, T. (1996). 4-5 yaş anaokulu çocuklarında dramatik oyunun ve inşa oyununun bakış açısı alma becerisine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tan-Niam, C. (2003). Thematic fantasy play: effects on the perspective-taking ability of preschool children. International Journal of Early Years Education, 2(1), 5-16.
• Taylor, M. (1988). Conceptual perspective taking: children's ability to distinguish what they know from what they see. Child Development, 59, 703-718.
• Turgut, Y. (2012). Verilerin kaydedilmesi, analizi, yorumlanması: nicel ve nitel. In A. Tanrıöğren (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri (s.192-248). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Walker, L. J. (1980). Cognitive and perspective-taking prerequisites for moral development. Child Development, 51, 131-139.
• Yüksel, A. (2015). Kavram, kapsam ve tarihsel gelişim bağlamında empati. In Y. Kabapınar (ed.) Empatiyle gelişmek empatiyle geliştirmek: Çocuk ve empati (s.2-20). Ankara: Pegem Akademi.