SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARINA GÖRE İLKOKULLARDA DEĞER EĞİTİMİ

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 3, 317 - 339, 01.08.2016

Ömür Bayır Tuba Köse Handan Deveci

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının ilkokullarda değer eğitiminin gerçekleştirilmesi sürecine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada temel yorumlamacı nitel araştırma deseni benimsenmiştir. Araştırma bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 30 sınıf öğretmeni adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri öğretmen adaylarının Okul Deneyimi dersi kapsamında gözlem yaptıkları ilkokullarda değer eğitimine ilişkin yazdıkları anekdotlar ve odak grup görüşmesi yoluyla toplanmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde tümevarım analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre öğretmen adayları ilkokullarda değer eğitimi sürecinde vatan sevgisi, duyarlılık, doğa sevgisi, sorumluluk, paylaşma, dürüstlük, saygı, yardımlaşma, dini değerler, hoşgörü ve temizlik değerlerinin vurgulandığını düşünmektedir. Öğretmen adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimine yer verilen dersler Türkçe, Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler ve Hayat Bilgisi dersleridir. Değer eğitiminde sezdirme, telkin, ödül ve ceza, fırsat eğitimi, belirli gün ve haftalar, empati ve drama kapsamında değer eğitimi gerçekleştirilmektedir. Değer eğitimi sürecinde yaşanan sorunlar öğretmenden kaynaklı sorunlar ve aileden kaynaklı sorunlar olarak belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının bu sürece ilişkin öneriler getirdikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmeni adayı, değer, değer eğitimi, ilkokul

Value Education in Elementary Schools from the Perspective of Pre-service Elementary Teachers

Öz

This study aims to understand pre-service elementary teachers' views about the value education in elementary schools. The study was conducted through basic interpretive qualitative research design.The participants of the study were 30 pre-service teachers attending the department of Elementary Education at one of the state university. The data were collected through elementary school pre-service teachers’ anecdotes which they took during practicum in schools while taking the School Experience course, and focus group interview. The data were analysed through inductive analysis. According to results of the study pre-service teachers thought that values as love of country, sensitivity, love of nature, responsibility, sharing, honesty, respect, solidarity, religious values, tolerance and cleanliness were emphasized in elementary schools. Values education activities were mostly observed in Turkish, Science, Social Studies and Life Studies courses. Heuristic learning, inculcation, rewards and punishment, opportunity training, using current days and weeks, emphaty, and drama. Problems of values education were described as the problems caused by teachers, and problems caused by parents. Suggestions of pre-service teachers were obtained regarding the values education

Anahtar Kelimeler

Pre-service elementary teachers, value, value education, elementary school

Kaynakça

• Akbaş, O. (2009). İlköğretim okullarında görevli branş öğretmenlerinin değer öğretimi yaparken kullandıkları etkinlikler: 2004 ve 2007 yıllarına ilişkin bir karşılaştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2).
• Aladağ, S. ve Kuzgun, M. P. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının ‘değer’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 163-194.
• Aladağ, S. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini bilişşel düzeyde kazanmalarına etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161(161), 123.
• Altıkulaç, A. ve Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler dersinde değerlerin ahlâki ikilem yaklaşımı yoluyla öğretimi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3).
• Altunay, E. ve Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 5-28.
• Arweck, E. ve Nesbitt, E. (2004). Values education: the development and classroom use of an educational programme 1. British Educational Research Journal, 30(2), 245-261.
• Aslan, M. (2009). Değerler eğitiminde kahramanlardan yararlanma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Aydın, E. ve Sulak, S. E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “değer” kavramına yönelik metafor algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 482-500.
• Balcı, F. A. ve Yelken, T. Y. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Belet, Ş. D. ve Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Kitabı içinde (ss.765- 773). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9, 5.
• Bhardwaj, D., Tyagi, H. K., & Ameta, D. (2015). A study on the role of school curriculum and teachers in inculcation of values among elementary school students. Journal of Education and Practice, 6(31), 33-37.
• Canpolat, E., Kaya, M. ve Küçüktağ, İ. (2010). Öğretmen Adaylarının Değer Algısı. 9. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 20-22 Mayıs 2010, Elazığ, s. 1123- 1126.
• Cihan, N. (2014). Okullarda değerler eğitimi ve Türkiye’deki uygulamaya bir bakış. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2).
• Colby, A., & Damon, W. (1992). Some do care: Contemporary lives of moral commitment. New York: The Free Press.
• Coşkun Keskin, S. (2012). Çocuklar için değer neyi çağrıştırıyor? Değerleri gündelik hayata aktarmaya yönelik bir tespit çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2). 1491-1512.
• Çelikkaya, T., Filoğlu, S. ve Öktem, N. S. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarının öğretmenler tarafından uygulanma düzeyi. Journal of Social Studies Education Research, 4(1), 121-160.
• Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1-16.
• Çengelci Köse, T. (2015). İlkokul döneminde değer eğitiminde okul-öğretmen ve ailenin rolü. S. Yağan Güder (Ed.). Okulöncesi ve İlkokul Döneminde Değerler Eğitimi içinde (ss.139-149). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K. ve Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107.
• Demirhan İşcan, C. (2014). Values education preferences of teacher candidates. Elementary Education Online, 13(4), 1203-1222.
• Demirhan İşcan, D. (2015). Views on values education: From teacher candidates to experienced teachers. Education, 136(2).
• Deveci, H. (2015). Value education through distance learning: opinions of students who already completed value education. Turkish Online Journal of Distance Education, 16(1).
• Deveci, H. ve Selanik Ay, T. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 17-181.
• Ergin, E. ve Karatas, S. (2014). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: bir durum çalışması. Journal of Educational Science, 2(2), 33-45.
• Girmen, P. (2013). Türkçe eğitiminde atasözleri ve değer eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 117-142.
• Güçlü, M. (2015). Türkiye'de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalar. Journal of International Social Research, 8(38).
• Gündüz, M. (2015). The opinions of primary school teachers on how to teach values. International Online Journal of Educational Sciences, 7(3).
• Hodson, D. (2003). Time for action: Science education for an alternative future. International Journal of Science Education, 25(6), 645-670.
• Kale, M. (2015). Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan değerlerin içerik analizi (1948- 2012). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kasa, B. (2015a). İlkokul döneminde değerlerin kapsamı. S. Yağan Güder (Ed.). Okulöncesi ve İlkokul Döneminde Değerler Eğitimi içinde (ss.109-118). Ankara: Eğiten Kitap.
• Kasa, B. (2015b). İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinde kültürel değerler ve eğitimi: Bir durum çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, H. İ. (2015). Prospective teachers values in turkish context. Educational Research and Reviews, 10(15), 2104-2113.
• Köknel, Ö. (2007). Çatışan değerlerimiz. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(20), 1-18.
• Merriam, S. B. (2002). Introduction to qualitative research. Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis, 1, 1-17.
• MEB. (2009a). Sosyal bilgiler dersi (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Öğretmenler Portalı websitesinden 04.08.2014 tarihinde edinilmiştir.
• Oğuz, E. (2012). Öğretmen adaylarının değerler ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (KUYEB)-Değerler Eğitimi Sempozyumu Ek Özel Sayısı, 12(2), 1309-1325.
• Özbay, M., & Karakuş, E. (2011). Dede korkut hikâyeleri’nin türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
• Özyurt, M., Demir, S. ve Bay, E. (2015). Okul temelli yaklaşımla geliştirilen değer eğitim programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 274-296.
• Revell, L., & Arthur, J. (2007). Character education in schools and the education of teachers. Journal of Moral Education, 36(1), 79-92.
• Sever, B. (2015). İlkokul üçüncü sınıf hayat bilgisi programındaki değerlerin öğretmen ve veli görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Shea, K. (2003). Making the case for values/character education: A brief review of the literature. Living from http://livingvalues.net
• Education. Retrieved on February 8, 2008
• Singh, J. D. (2015). Values inculcation in the prospective teachers. Chakoli Educational & Social Development Society, Dholpur (Rajasthan), 43.
• Sunal, C. S. ve Haas, M. E. (2002). Social studies fort he elementary and middle grades a constructive approach. Boston: Ally&Bacon.
• Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798.
• Ulusoy, K. ve Arslan, A. (2016). Değerli bir kavram olarak değer ve değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.) Farklı yönleriyle değer eğitimi içinde (ss.1-16). Ankara: Pegem Akademi.
• Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan değerler eğitimi programının öğrencilerin özsaygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Veugelers, W. (2000). Different ways of teaching values. Educational Review, 52(1).
• Veugelers, W. ve Vedder, P. (2003). Values in teaching. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 9(4), 377-389.
• Yalar, T. ve Yelken, T. Y. (2011). Değerler eğitiminin iyileştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modülü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 38(38), 79-98.
• Yaşar, Ş., Gültekin, M. ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2013). Sınıf öğretmenlerinin bakış açısıyla küreselleşmenin değerlere ve değerler eğitimine yansıması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 339-369.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2009). Values education experiences of Turkish class teachers: A phenomonological approach. Egitim Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 35, 165-184.