Türk İşaret Dili TİD Eğitimi ve Yüksek Öğretim Programlarında İşaret Dili Dersi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 3, 341 - 361, 01.08.2016

Pelin Akmeşe

Öz

Doğal insan dilleri, işitsel-ses yolunu kullanan konuşma dilleri ve görsel-jest yolunu kullanan işaret dilleri olmak üzere ikiye ayrılır. Türk İşaret Dili TİD uzun bir geçmişe sahip ve kendisine özgü bir dil yapısı olan bir dildir. TİD dersi kapsamında kaynakların sınırlı olması nedeniyle, ilgili güncel bilgilerin, farklı alanlardan çalışmalar ile desteklenerek, kısa bilgiler şeklinde sunulduğu bu makalede eğitim alanında çalışan akademisyen ve öğrencilere, TİD’nin tarihsel ve güncel çalışmaları ile ilgili bilgi vermek hem de işaret dili derslerine katkıda bulunmak amaçlamaktadır. İşitme engelli çocukların TİD’e erişiminin mümkün olduğunca erken yaşta sağlanması bu bireylerin dil, bilişsel ve sosyal gelişimi açısından önemlidir. TİD eğitimlerinin formasyon eğitimi olan öğretmenler tarafından verilmesi ve toplumun her kesiminin TİD ve işitme engelliler topluluğu hakkında bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk İşaret Dili, TİD, işaret dili dersi, yüksek öğretim programı

Turkish Sign Language TSL Teaching and Sign Language Courses in Higher Education Programs

Öz

Natural human languages are divided into two categories: auditory spoken languages that use sounds and visual sign languages that use gestures. Turkish Sign Language TSL is a language that extends back a long time and has a unique language structure. This article which the information is presented as short information and which is supported by the studies from different fields due to the limited sources within the scope of Turkish Sign Language course aims to both inform academicians and students who study in education field about the historical and current studies of Turkish Sign Language and contribute to sign language courses. To enable deaf children to access TSL early as possible is significant for the language, cognitive and social development of these individuals. Giving TSL education by the teachers who has received pedagogical formation education and raising awareness about the TSL and deaf community in all parts of society

Anahtar Kelimeler

Turkish Sign Language, TSL, sing language course, higher education program

Kaynakça

• Arık, E. (2016) Geçmişten geleceğe Türk işaret dili araştırmaları. In.E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 7-22). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Akalın, Ş. H., Oral, Z. ve Cavkaytar, S. (2014). Türk İşaret Dili. In.Akalın ve S. Cavkaytar, S. (Eds), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Akalın, Ş. H., (2014a). Türk işaret dili tarihi. In. Ş.H. Akalın ve S. Cavkaytar, S. (Eds), Türk İşaret Dili (pp.2-31). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Akalın, Ş. H., (2014b). Dünyada işaret dili. In. Ş.H. Akalın ve S. Cavkaytar, S. (Eds), Türk İşaret Dili (pp.32-59). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Akalın, Ş. H. (2008). Yetmiş beşinci yılında Türk Dil Kurumu: 2007 yılı çalışmaları. Türk Dili Dil ve Edebiyet Dergisi, XCV(673), 1-31.
• Avrupa Parlamentosu (1988). İşaret Dilleriyle ilgili karar. 15 Temmuz 2016 tarihinde http://www.policy.hu/flora/ressign2.htm adresinden alınmıştır.
• Baker, C. & Padden, C. (1978). American Sign Language: A look at its history, structure, and community. Silver Spring: Linstok Press.
• Batır, B. (2008). An historical overwiew of development of the education of deaf, mute, and blind children in Turkey. International Review of Turkology, 1(2), 17-24.
• Bolat, H. ve Genç, G. A. (2012). Türkiye Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı: Tarihçesi ve Prensipleri. Türkiye Klinikleri J E.N.T.-Special Topics,5(2), 11-4.
• Cooper, R. L. (1989). Language planning and social change. Cambridge: Camnridge University Press.
• Chamberlain, C. & Mayberry, R. (2008). American sign Language syntactic and narrative comprehension in skilled and less skilled readers: Bilingual and bimodal evidence fort he linguistics basis of reading. Applied Psycholinguistics, 29, 367-388.
• Demir, Ö. ve Aysoy, M. (2002). Turkey Disability Survey. Ankara: State Institute of Statistics.
• Dikyuva, H., Makaroğlu, B. ve Arık, E. (2015). Türk İşaret Dili Dilbilgisi Kitabı. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Engellilerin Hakkına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. (2008). Kanun numarası: 5825, Kabul Tarihi: 3/12/2008. Resmi Gazete- Tarih:18/12/2008, sayısı: 27084.
• Engellilerin Hakkına İlişkin Sözleşme. Bakanlar Kurulu Kararı (2009). Karar sayısı:2009/15137. Resmi Gazete- Tarih:14/07/2009, sayısı: 27288.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2015). Türk İşaret Dili araştırma projesi. http://eyh.aile.gov.tr/haberler/turk-ısaret-dili-arastırma-projesi
• European day of Language (2013). Copyright 2007-2013 Council of Europe 20 Ağustos 2014 http://edl.ecml.at/LanguageFun/FAQsonsignlanguage/tabid/2741/language/en- GB/Default.aspx. adresinden alınmıştır. tarihinde
• Göl-Güven, M. (2016). İşitme engelli olan çocukların Türk İşaret Dili (TİD) edinimini destekleyici eğitim malzemeleri geliştirme çalışması. In. E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 445-469). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• http://www.anadolu.edu.tr/akademik/fakulteler/172/isitme-engelliler-ogretmenligi- program/dersler son erişim tarihi:15 Temmuz 2016)
• http://www.anadolu.edu.tr/akademik/yuksekokullar/295/engelliler-entegre- yuksekokulu/genel-bilgi (son erişim tarihi: 15 Temmuz 2016)
• http://www.konusanellerduyangozler.com (son erişim tarihi: 15 Ağustos 2016)
• İlkbaşaran, D. (2013). Communicative practices in Turkish Sing Language. In E. Arık (Ed.), Current direction in Turkish Sing Language (pp. 19-53). Newcastle upon Tyne, UK: Camridge Scholars Publishing.
• İlkbaşaran, D. (2016). Türkiye’deki sağır gençlerin iletişim alışkanlıkları ve Türk İşaret Dili’nin toplumsal dilbilimi açısından incelenmesi. In. E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 411-443). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kemaloğlu, Y.K. (2007). Çocuklarda işitme kaybının erken tanısının önemi ve Türkiye’de Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı. Türkiye Klinikleri-Pediatrik Bilimleri Pediatrik KBB Özel Sayı, 12(3), 52-66.
• Kemaloğlu, Y.K. (2012). Türkiye’de işitme kayıplıların ve işitme engellilerin genel görünümü, Türkiye Klinikleri J E.N.T. Special Topics 5(2), 1-10.
• Kemaloğlu, Y.K. ve Yaprak-Kemaloğlu, P. (2012). The history of sign language and deaf education in Turkey. Kulak Burun Boğaz İhtisas Dergisi, 22(2), 65–76.
• Kemaloğlu, Y.K. (2014). Konuşamayan İşitme Engellilerin (Sağırların) Tarihi. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi, 22(1), 14-28.
• Kemaloğlu, Y. (2016a). Türkiye’de sağırlığın görünürlüğü ve toplumsal ve eğitsel sorunları üzerine demografik bir inceleme. In. E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 51-85). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kemaloğlu, Y. (2016b). Sağırlığın ve sağırların nörobiyolojisi. In. E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 87-114). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kennedy, C. R. (2000). Neonatal screening for hearing impairment. Archieves of Disease in Childhood, 83, 377-83.
• Kubuş, O., İlkbaşaran, D. ve Gilchrist, S. (2016). Türkiye’de İşaret ili planlaması ve Türk işaret dilinin yasal durumu. In. E. Arık (Ed.), Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (pp. 23-50). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Marberry, R.I. (2007). When timing is everthing: Age of first-language acquisition effects on second-language learning. Applied Psycholinguistics, 28(3), 537-49.
• Marbeyy, R. I., del Giudice, A. A. & Lieberman, A. M.(2011). Reading achievement in relation to phonological coding and awareness in deaf readers: a meta-analysis. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 16(2), 164-188.
• Meier, R.P. (1991). Language Acquisition by Deaf Children. American Scientist. 79(1), 60-70.
• Miles, M. (2009). Deaf People, Sign Language and Communication, in Ottoman and Modern http://www.independent-living.org/miles200907.html Observations and Excerpts from 1300 to 2009.
• MEB (2006) Türkiye Eğitim İstatistikleri-Örgün Eğitim. 20 Ağustos 2016 tarihinde http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/Turkiye_Egitim_Istatistikleri_2005_2006.pdf. adresinden alınmıştır. MEB (2011). Resmi İstatistikler.
• http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/arsiv.html adresinden alınmıştır. 20 Ağustos 2016 tarihinde
• MEB (2016a). İşaret Dili Dersi Öğretim Programı. 24 Ağustos 2016 tarihinde http://orgm.meb.gov.tr/www/turk-isaret-dili-dersi-ogretim-programi- yururlukte/icerik/766 adresinden alınmıştır.
• MEB (2016b). Özel Eğitim Öğretmenliği Yetiştirme. 24 Ağustos 2016 tarihinde https://tedmem.org/mem-notlari/ozel-egitim-ogretmenligi-yetistirme-surecine- iliskin-degerlendirmeler adresinden alınmıştır. MEB (2016c). Resmi
• İstatistikler. 24 Ağustos 2016 tarihinde
• http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_03/18024009
• _meb_istatistikleri_orgun_egitim_2015_2016.pdf adresinden alınmıştır.
• Okuyama, Y. & Iwai, M. (2011). Use of text messaging by deaf adolescents in Japan. Sign Language Studies, 11(3), 375-407.
• Oral, Z. (2016). Türk İşaret Dili Çevirisi. Ankara: Siyasal Yayınevi.
• Özyürek, A., İlkbaşaran, D. ve Arık, E. (2004). Turkish Sing Language. Koç University. 1 Ağustos 2016 tarihinde http://turkisaretdili.ku.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Özürlüler ve Bazı Kanun ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2005). Kanun Numarası:5378, Kabul Tarihi:1/7/2005. Resmi Gazete-Tarihi:7/7/2005, sayısı:25868.
• Padden, C. (2000). Deaf. Journal of Linguistic Antropology, 9, 54-57.
• Piştav-Akmeşe, P. (2015). Doğuştan ileri/çok ileri derecede işitme kayıplı çocukların dil becerilerine ilişkin araştırmaların incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 392- 407.
• Piştav-Akmeşe, P. & Acarlar, F. (2016). Using narrative to investigate language skills of children who are deaf and with hard of hearing. Educational Research and Reviews, 11(15), 1367-1381
• Piştav-Akmeşe, P. (2016). Temel işaret dili sertifika programına katılan bireylerin görüşlerine göre işaret dili eğitiminin incelenmesi [Examination of sign language education according to the opinions of members from a basic sign language certification program]. Educational Sciences: Theory & Practice, 16(4), 1189- 1225.
• Piştav-Akmeşe, P. & Kirazlı, G. (2016, April). Evaluation of Receptive and Expressive Vocabulary Development of the Children with Cochlear Implants. Paper presented at the meeting of the 15th The Mediterranean Society of Otology and Audiology (MSOA), Cappadocia, Turkey.
• Power, M. R. & Power, D. (2010). Communicating with Australian Deaf people about communication technology. Australian and New Zealand Journal of Audiology, 32(1), 31-40.
• Timmermans, N. (2005). The Status of Sign Language in Europe. Strasbourg Cedex: Council of Europe Publishing.
• Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği- TODAH (2015). Mevzuattan Uygulamaya Engelli http://engellihaklariizleme.org/tr/ehi-haberler/315-ehi-raporlarimiz-yayinlandi- 2014.html adresinden alınmıştır. Raporu 2014. 20 Ağustos 2016
• Traxler, C. B. (2000). The Stanford Achievement Test 9th Edition: National norming and performance standarts for deaf and hard-of-hearing students. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 5(4), 337-348.
• Tufan, I. ve Arun, O. (2006). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002: İkinci Analizi. Ankara:Tübitak.
• Türk İşaret Dili Sözlüğü. (2012). TC Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• TÜİK-ÖSBA (2010). Aile ve Sosyal Politiklar Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=244. adresinden alınmıştır. 20 Ağustos 2016 tarihinde van Kerschaver, E., Boudewyns, A. N., Declau, F., van de Heyning, P. H., & Wuyts, F.L. (2013). Socio-demographic determinants of hearing impairment studied in 103 835 term babies. European Journal of Public Health, 23(1), 55-60.
• Yetişkinler için İşaret Dili Kılavuzu. (1995). TC Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Müdürlüğü, Ankara.
• Zwitserlood, I. (2010). Sign language lexicography in the early 21st century and a recently publishid dictionary of sign language of the Netherland. International Journal of Lexicography, 23(4), 443-76.