Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersine Yönelik Görüşlerinin Karşılıklı Olarak İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 3, 641 - 660, 01.08.2016

Davut Gürel

Öz

Eğitim bireyin davranışlarında istenilen yönde değişim gerçekleştirmeyi amaçlar. Bunu yaparken bireyi kişisel, sosyal, ekonomik ve siyasi alanlarda gerekli bilgi ve donanıma sahip olarak yetiştirmeyi de hedefler. Bu araştırmada, sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin 2015–2016 yılından itibaren ilkokul 4.sınıfta verilmeye başlanan İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırma, olgu bilim deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, amaçlı örneklem yöntemine göre seçilmiş Bartın il merkezinde bulunan devlet okullarında ve özel okullarda görev yapan toplam 10 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada, sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin vatandaşlık eğitimini iyi, bilgili ve değer sahibi vatandaşların yetiştirilmesi amacıyla verilen eğitim olarak tanımladığı, Türkiye'de verilen vatandaşlık eğitiminin kesinlikle gerekli olduğu fakat başarılı bir eğitimin verilemediği, sınıf öğretmenlerinin çoğunun, sosyal bilgiler öğretmenlerinin ise bir kısmının kendini vatandaşlık eğitimi açısından yeterli görmediği bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, demokrasi, vatandaşlık eğitimi

A Reciprocal Review on Opinions of Form Teachers and Social Studies Teachers on the Human Rights, Citizenship and Democracy Course Provided at the 4th Grade of Primary School

Öz

Qualitative research method was employed in this study to identify opinions of form teachers and social studies teachers on the 4th grade Human Rights, Citizenship and Democracy course, and to be able to carry out an in-depth research on the subject. Data were obtained through semi-structured interviews in scope of the research. Content analysis was used in the research. The study group of the research consists of 10 teachers, who work at state schools and private schools located in the city center of Bartın. According to the findings obtained in scope of the research, it has been observed that both social studies teachers and form teachers define civic education as the education given with a view to train good, knowledgeable and virtuous citizens. In addition, teachers have been found out to think that civic education given to teachers in Turkey is absolutely crucial, but the education given is not successful

Anahtar Kelimeler

Human rights, democracy, civic education

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M., Göz, N.L. (2010). “Öğretmen Adaylarının Vatandaşlık Yeterlilikleri İle Eleştirel Düşünme Becerileri Arasındaki İlişki”. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 1(1), 107–123.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9–27.
• Akdağ, H. ve Taşkaya, M. S. (2011).Vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin sosyal bilgiler öğretimindeki yeri. Sosyal Bilgilerin Temelleri, R. Turan ve K. Ulusoy (Ed), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Akdağ, H. ve Taşkaya, M. S. (2011).Vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin sosyal bilgiler öğretimindeki yeri. Sosyal bilgilerin temelleri, R. Turan ve K. Ulusoy (Ed), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Alım, M. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (ÖTMG) dersinin önemi ve öğretim sürecine ilişkin öneriler. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 243–262.
• Audigier, F. (2000). Basic concepts and core competencies for education for democratic citizenship. Strasbourg: Council of Europe.
• Barr, R., Barth, J.L. ve Shermis, S.S. (2013). Sosyal Bilgilerin Doğası. Dönmez, C. (Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
• Baş, M. (2015). The Using of IWBs by Primary School Teacher in Mathematics Classrooms, International Journal Of Eurasia Social Sciences, Vol: 6, Issue: 21, pp. (121-135).
• Creswell, J.W. (2013). Araştırma Deseni- Nitel, Nicel Ve Karma Yöntem Yaklaşımları. Demir, S. B. (Çev. Ed.) Ankara: Eğiten kitap
• Çürük, C. (2015). Kınalızâde Ali Efendi ve Vatandaşlık Eğitimi. Ata, B. (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi Açısından Kınalızâde Ali Efendinin Ahlâkî Alâ’î Üzerine Okumalar içinde (s. 7–20). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler eğitiminin genel amaçları ne olmalıdır? I. Sosyal Bilgiler Eğitimi Kongresi Bildirileri Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Duman, T., Karakaya, Y. ve Yavuz, N. (2001). Vatandaşlık Bilgisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Er, H., Ünal, F., & Özmen, C. (2013). 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinin 4. sınıfa alınmasına ilişkin görüşler üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(8), 179–196.
• Ersoy, A. F., ve Öztürk, F. (2015). Bir vatandaşlık değeri olarak yurtseverlik: sosyal bilgiler öğretmen adaylarının algısı. İlköğretim Online, 14(3), 974–992.
• Ersoy, A.F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1.
• EURYDİCE (2012). Avrupa’da demokrasi eğitimi. Mayıs 9, 2016 tarihinde http://eacea.ec.europa.eu/Education/eurydice/documents/thematic_reports/139TR. pdf adresinden alınmıştır.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66–80.
• Heater, D. (2007). Yurttaşlığın Kısa Tarihçesi. Delikara Üst, M. (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70–91.
• Kepenekci, Y. K. (2008). Eğitimciler İçin İnsan Hakları ve Vatandaşlık. Ankara: Ekinoks Yayınevi.
• Kepenekçi, Y.K. (2003). İlköğretimde insan hakları ve sorumluluk eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 34, 280–299.
• Keskin, S. C., & Keskin, Y. (2009). Cumhuriyet dönemi ilkokul (İlköğretim 1. Kademe) sosyal bilgiler ve onun kapsamına giren ders programlarında bir değer olarak “barış” ın yeri”. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 69–92.
• Keskiner, E. (2003). Türkiye’de din derslerinde vatandaşlık eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 3, 38–41.
• Mıhladız, G., & Duran, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilime yönelik tutumlarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(20), 100–121.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). An Expanded Source Book Qualitative Data Analysis. (Second Edition). Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Özcan, H. (1985). Hukuk Sözlüğü. Ankara: Seçkin.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Bütün, M. ve Demir, S.B. (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 48–62.
• Sağlam, H. İ., Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 207–217.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Şahin, M. (2009). Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Türkiye’de Hayat Bilgisi Dersi Programlarının Gelişimi. Journal of International Social Research, 2(8). 402–410.
• Tay, B. ve Baş, M.(2015), 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2015 Cilt:X, Sayı:II, s. 104-135.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğittir, S. (2007). “İlköğretim 7. Sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Gerçekleşme Düzeyi ile İlgili Öğrenci Görüşleri”. Milli Eğitim Dergisi. Sayı:173.