Çocukların Çocuk Haklarına İlişkin Metaforlarının ve Algılarının İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 3, 811 - 833, 01.08.2016

Şükran Uçuş

Öz

Bu araştırmanın amacı metaforlar aracılığıyla çocukların, çocuk haklarına ilişkin algılarını belirlemektir. Katılımcılara sırasıyla "Eğer çocuk hakları ……… meyve, renk, oyun, çizgi film/çizgi film kahramanı olsaydı,………. olurdu,çünkü .........................." gibi farklı metafor oluşturma soruları ve çocuk hakları deyince aklıllarına gelen üç sözcük sorulmuştur. Araştırmaya katılan katılımcılar beş farklı ilin farklı sosyo-ekonomik düzeydeki okullarında öğrenim görmekte olan 9-14 yaş aralığındaki çocuklardır. 2015-2016 eğitim öğretim yılında 874 öğrenciden gönüllülük esasına göre metaforlar toplanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomolojik yaklaşıma göre araştırma tasarlanmıştır. Veriler üçleme yöntemi altında metaforlar anket formlarıyla ve 45 kişi ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşme olarak toplanmıştır. İçerik analizi yöntemiyle veriler analiz edilmiştir. 94 çeşit, 496 metafor analiz edilmiş, sonuçlar 9 kategoride sunulmuş ve yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre başlıca metaforik algılar “Özgürlük için Çocuk Hakları“, “Çocuğun Temel İlgisi “, “Çocukluğun Kalitesi “ temaları altında kategorize edilirken, çocuk hakları deyince çocukların aklına sözcükler “Özgürlük“, “ Barış“, “ Sevgi“ olarak ifade edilmiştir. Çocuklar, çocuk hakları konusunda farkındalığa sahip olduğu ancak derinlemesine bir bilgi birikimine sahip olmadığı çıkarımı yapılırken, çocukların haklar konusunda öğretmen ve ebeveynlerin davranışlarından ve önyargılardan etkilendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çocukların hakları, metaforlar, çocukların algıları, fenomoloji

Exploring Children’s Perceptions and Metaphors on Children’s Rights

Öz

The purpose of this study was to determine and identify children’s perceptions on children’s rights through metaphors. The participants were asked to complete the sentence "If children’s rights are like…., fruit, color, game, cartoon/ cartoon character , it would be ................ because ....................." and to write three words that come to mind first when children’s rights are mentioned. All children participants were between 9-14 ages from elementary and secondary schools which were different socio-economic status in five cities. Data were collected during the fall semester of the 2015-16 school year. Subjects were 874 elementary school students selected on a voluntary basis from all class levels from primary education departments. A phenomenological research design with qualitative research methods and random sampling were used. The systematic metaphor was the specific qualitative analysis technique used. This qualitative study was based on collecting data by metaphors by survey forms and semi-structured interviews with 45 students under a triangulation method. The content analysis was used for the metaphors developed by children. These 496 metaphors in 94 different kinds were analyzed in nine different categories and results were interpreted. The results of the study indicated that the metaphorical perceptions of children that generally come to the children’s minds can be characterized as "Freedom for Children", “Children’s Basic Interest”, “Quality of Childhood” themes. Next, the words “Freedom”, “Peace” and “Love” were mentioned most often as words that came to the children’s minds firstly when they thought on the association of words related to children’s rights. It was inferred that the children have awareness but they did not actually experience much "in- depth knowledge” about children’s rights. Their rights consequently seemed to be affected by the attitudes and behaviors of their teachers and parents and by their own prejudice

Anahtar Kelimeler

Children’s rights, metaphors, perception of children, phenomenology

Kaynakça

• Akengin, H. (2008). A Comparative Study on Children's Perceptions of the Child Rights in The Turkish Community of Turkey and Northern Cyprus. Education, 129 (2). 224- 234.
• Akyüz, E. (2000). Cocuğun haklarının ve guvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi, Milli Eğitim Basımevi.
• Akyüz, E. (2001). Çocuk Hakları Sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 3-24.
• Arslan, M.; Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitimöğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Cilga, A.(2001). Cocuk Haklari ve Egitim. Milli Egitim Dergisi, S.151, Temmuz-AgustosEylul. Retrieved from http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/Milli_Egitim_Dergisi.html
• Cilga, I.(1999). Turkiye’de Cocuk Haklari Calismaları. Cumhuriyet ve Cocuk-2. Ulusal Cocuk Kulturu Kongresi, (Yay. Haz. Bekir Onur), Ankara: Ankara Univ. Cocuk Kulturu Arastirma ve Uygulama Merkezi Araştırmaları. 2, 506-516.
• Covell, K. ve Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. International Journal of Children’s Rights, 7, 171-183.
• Covell, K; Howe R.B.; McNeil, J.K. (2008). If there’s a dead rat, don’t leave it’. Young children’s understanding of their citizenship rights and responsibilities. Cambridge Journal of Education 38(3): 321–339.
• Creswell, J. W. (2014). Research Design (4th Edition). USA: SAGE Publications.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Ltd.
• Çetinkaya, N. (1998). Öğretmen ve öğrencilerin çocuk haklarına bakışlarının değerlendirilmesi. (Master’s thesis, Marmara University, Education Instutie, İstanbul). Retrived from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Doğan, İ. (2005), Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan haklarının kulturel temelleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik Metaforlar. Akademik Bakış Dergisi. Sayı: 27 Kasım – Aralık Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi.
• Franklin, B. (1986). Cocuk hakları (trans. A. Türker). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Herczog, M.(2012). Rights of the child and early childhood education and care in Europe. European Journal of Education. 47 ( 4). 542-555.
• Howe, R.B. ve Covell, K. (2005). Empowering children: children’s rights education as a pathway to citizenship. University of Toronto Press. Toronto Buffalo London.
• İnan, A. N. (1995). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi, 1 (4), 779-796.
• Karaman-Kepenekçi, Y. (2010). Children’s social rights in social studies textbooks in Turkish elementary education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 576- 581.
• Karaman-Kepenekci, Y. ve Aslan, C. (2011). Okulöncesi Döneme Seslenen Kitaplarda Çocuk Hakları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Lansdown, G. (1994). Children’s rights. İn Children’s Childhoods: Observed and Experienced Mayall B (ed). Falmer Press: London; 33–45.
• Levine, P.M. (2005). Metaphors and Images of Classrooms. (ERIC Document Reproduction Service No: EJ724893).
• Lichtman, M. V. (2012). Qualitative Research in Education: A User’s Guide (3rd Edition). USA: SAGE Publications.
• Males, D. ve Stricevic, I. (2001). Knowing and living our rights manual for children’s right education in primary school. Zagreb: Skolska Knjiga.
• Margolin, C. R. (1982). A survey of children’s views on their rights. Journal of Clinical Child Psychology, 11(2), 96-100.
• Melton, G. B. (1980). Children’s concepts of their rights. Journal of Clinical Child Psychology, 9, 186-190.
• Merey, Z. (2012). Children Rights in Social Studies Curricula in Elementary Education: A Comparative Study. Educational Sciences: Theory & Practice, Special Issue Autumn. 3273-3284.
• Merey, Z. & Kus, Z. (2016). Demokratik vatandaşlık ve çocuk hakları eğitimi. R. Turan& K. Ulusoy (Ed.) Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi Icinde. (s.243-268). Ankara: Pegem Akademi.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco: John Wiley and Sons.
• Miles, M. B.; Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (second press). Thousand Oaks, CA: SAGE Publication.
• Nayır, F.; Karaman Kepenekci, Y. (2011). Children’s Participation Rights in Elementary Schools’ Turkish Textbooks Elementary Education Online, İlköğretim Online, 10(1), 160-168, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr.
• Özdemir-Uluç, F. (2008). İlkoğretim programında çocuk hakları. ( Doctoral dissertation, Ankara University, Education Instutue,Ankara). Retrived from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Patton, M. O. (2014). Qualitative Research& Evaluation Methods (Fourth Ed.) USA: Sage Publications.
• Polat, O. (2007). Tum boyutlarıyla cocuk istismarı 1. Tanımlar. Ankara: Seçkin Publications.
• Quennerstedt, A. (2011). The construction of children’s rights in education –a research synthesis. International Journal of Children’s Rights 19 (2011) 661–678. DOI 10.1163/157181811X570708 brill.nl/chil
• Saban, A. (2004). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have their elementary and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24, 617-635.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421–455. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr/
• Salman-Osmanoğu, Y. (2007). Uşak ili lise son sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşleri. ( Master’s thesis, Ankara University Education Institute). Ankara. Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Taylor, N.; Smith A.; Nairn, K. (2001). Rights important to young people: Secondary student and staff perspectives”, The International Journal of Children’s Rights, (9), 137-156.
• Tosun, Z.D.; Uçuş, Ş.; Demir, F.; Kıranbay, P. (2014). Çocuk dostu Ankara rehber kitabı. İz Yayıncılık: Ankara.
• Türkyılmaz, M. ve Kuş, Z. (2014). İlköğretim 100 temel eserde çocuk hakları, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 39-63.
• Uçuş, Ş. (2009). Cocuk Hakları Sozleşmesi’nin ilkoğretim programlarındaki yeri ve sozleşme’ye yonelik oğretmenlerin ve okul yoneticilerinin goruşleri. (Master’s thesis, Hacettepe University Social Science Instuitue, Ankara). Retrived from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk Hakları Eğitimi Programının Hazırlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi. (Doctoral Dissertation, Hacettepe University, Education Science Instuitu, Ankara). Retrived from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• UNESCO, (2005). Universal Declaration on Bioethics and Human Rights. Retrieved from http://unesdoc .unesco.org/images/0014/001461/146180E.pdf
• Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zarillo, J. J. (2004). Teaching Elementary Social Studies. Pearson Merrill Prentice Hall: New Jersey.
• Zöğ; D. (2008). Öğrencilerin çocuk haklarını algılama düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki. (Master’s thesis, Beykent Üniversitesi Social Science Instuite, Istanbul). Retrived from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi