SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE KAZANIM-DEĞER İLİŞKİSİ

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 1, 91 - 110, 01.01.2015

Deniz Tonga Salih Uslu

Öz

Her alanda çok ciddi gelişmelerin yaşandığı bir dünyada değer eğitimine olan ihtiyaç da giderek artmaktadır. Özellikle değerlerin kazanılma sürecinde insan hayatında ilköğretim kademesinin önemli bir yeri vardır. Türkiye’de sosyal bilgiler dersi kapsamında 2005 yılında yürürlüğe giren yeni müfredatın en önemli özelliklerinden biri de değer boyutudur. Bu araştırmada, sosyal bilgiler dersinde iki önemli parçanın, değerlerle kazanımların ilişkisinin bir değerlendirmesini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu nedenle “Sosyal bilgiler dersinde kazanımlar ile doğrudan verilecek değerler arasındaki ilişki nasıldır?” sorusuna cevap aranmıştır. Bu amaç doğrultusunda 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerler ile kazanımlar arasındaki ilişki incelenmiş, kazanımların değerleri yansıtıp yansıtmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma tarama türünde nitel bir araştırma olarak tasarlanmış ve veri toplama aracı olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre bilimsellik, barış, hak ve özgürlüklere saygı değeri ile kazanımlar arasında ilişki kurulabilirken; diğer değerlerle kazanımların, genel olarak zayıf ve dolaylı yollardan ilişkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, kazanım, değer, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı

Acqusition -Value Relationship in Social Studies Course

Öz

The need for education of values follows a continually growing trend, in a world where distinct critical developments take place. Especially in the process of acquisition of values, the elementary level of education has a crucial role to play, as it shapes the rest of a human’s life. One of the most significant aspects of the new national curriculum for social studies, which was introduced in 2005, is its value dimension. This study intends to put forth a comparative analysis of the two vital constituents of a social studies class, namely, acqusitionand values. Therefore it seeks an answer for the question, “What is the relationship between the gains acquisitions and the values intended to be given directly at a social studies class?” For the purpose, the study performs an analysis of the relationship between values and acqusitionsthat are made part of the social studies educational scheme adopted for 6th and 7th grade students nationwide, in an attempt to determine if the acqusitionsdo reflect the values being taught. It is presented the form of a qualitative study based on context-specific scholarly scan and makes full use of the document review technique as the data acquisition tool. As to results, based on findings obtained, while a significant relation can be observed between values like scientific acceptability, peace, respect for fundamental rights and freedoms on one hand and the gains acquisitions on the other, the relationship between other values and acquisitions were concluded to low or indirect

Anahtar Kelimeler

Social Studies, acqusition, value, Social Studies Curriculum

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerin) ilköğretim ikinci kademede gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Aladağ, S. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini bilişsel düzeyde kazanmalarına etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161, 123-146.
• Altunay, E. Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17, (1), 5-28.
• Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Balcı, A. F. Yanpar Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 14, (1), 195-213.
• Balcı, N. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Balcı, Y. B. (2010). Estetik. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Barr, R. Barth, J. L. Shermis, S. S. (1978). The nature of social studies. California: ETC Publications.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan sorunların değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Berkant, H. G. Sürmeli, Z. (2013). dersinde değerlerin kazandırılmasında yaşanan güçlüklere yönelik öğretmen görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, (1), 334-348. sosyal bilgiler
• Cresswell, J. W. (2012). Educational research. Boston: Pearson Education.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative ınquiry & Research design. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Depuiset, M. A. Butera, F. (2005). On the relevance of studying patriotism and normative conflict in changing attitudes towards immigrants. Psicología Política, Nº 30, 71- 84. Dilmaç, B. Bozgeyikli, H. Çıkılı, Y. (2008). Öğretmen adaylarının değer algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 6, (16), 69-91.
• Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. İçinde C. Öztürk (ed.), Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Duman, T. Yavuz, N. Karakaya, N. (2011). İnsan hakları ve demokrasi (Vatandaşlık bilgisi). Ankara: Data Yayınları.
• Ersoy, F. Şahin, T. (2011) Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Sempozyumu.”Sosyal ve kurumsal yönleriyle değerler eğitimi”. Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi. Eskişehir.
• Gömleksiz, M. ve Cüro, E. (2010). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8, (1), 95-120.
• Halstead, J. and M. Pike, M. A. (2006). Citizenship and moral education. New York: Routledge Taylor & Fransic Group.
• Halstead, M. & Taylor, M. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30, (2).
• Kılıç, A. (2012). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler ders programındaki değerlerin kazanımla ilişkisi ve öğrenci çalışma kitaplarında yer alma düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri.– 12 (2) (Ek Özel Sayı). Bahar/Spring. 1593-1612.
• Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), 1-18.
• Kuş, Z. Merey, Z. Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11, (25), 183-214.
• Martorella, P. H. Beal, C. M. Bolick, C. M. (2005). Teaching social studies in middle and secondary schools. New Jersey: Merril Prentice Hall.
• MEB (2011). 6. Sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Ders Kitapları Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
• NCSS, (2013). National curriculum standards for social studies: Introduction www.socialstudies.org/standards/introduction 04.01.2013 tarihinde alınmıştır.
• Öztürk Demirbaş, Ç. Çelikkaya, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının programdaki değerlere ilişkin algısal farkındalıkları. The Journal of Academic Social Science Studies, 5, (8), 415-427.
• Ross, E. W. (2006). The struggle for the socıal studies currıculum. E.W. Ross (Ed.). Social studies curriculum purposes, problems, and possibilities. Albany: State University of New York Pres.
• Savage T. Armstorng, D. (2000). Effective teaching ın elementary social studies. Prentice Hall, New Jersey.
• Tay, B. Durmaz, F. Z. Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 67-93.
• Tonga, D. (2013). 8. Sınıf öğrencilerinin vatandaşlık bilinci düzeylerinin çeşitli değişkenler acısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Dil http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts tarihinde alınmıştır. (TDK). (2013). Büyük Türkçe Sözlük. sitesinden 10.02.2013
• Uçar, S. (2009). Sosyal bilgiler programındaki değerlerle ilgili kazanımlara yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana. Venkataiah, N. (2007). Value education. New Delhi: APH Publishing Corporation.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Yaşar, Ş. Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 3, (9), 1-23.
• Yazıcı, H. Koca, M. K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi programi. B.Tay, A. Öcal.(eds). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yeşil, R. Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi., 11, (2), 65-84.
• Yeşilyaprak, B. (2005). İlköğretimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyurt, E. Kurt, İ. (2012). Değerleri kazandırmasındaki etkililik açısından resmi ve örtük program ile okul dışı etmenlerin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7, (4), 3253-3272.
• Yıldırım, A. ve Şimşek. H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zbar Of Zbar, V, Brown, D & Bereznicki, B. (2003), Values education study: Final report, Curriculum Corporation, Carlton South: Curriculum Corporation.