SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ SOSYAL BİLGİLER DERSİNE VE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİNE İLİŞKİN METAFORLARI

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 1, 183 - 199, 01.01.2015

Neval Berk Fatma Gültekin Namık Çençen

Öz

Bu çalışmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersine ve sosyal bilgiler öğretmenine ilişkin sahip oldukları metaforların ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseninde gerçekleştirilen araştırmanın çalışma grubunu 2012-2013 eğitim öğretim yılında Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 120 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma kapsamında katılımcılar 11 farklı kategoride metafor üretmiştir. Bu metaforlar ortak özellikleri doğrultusunda sosyal bilgiler dersine ilişkin “yaşamsal/toplumsal, disiplinlerarası, bilgi ve iletişim” kategorileri olmak üzere 4 kategori; sosyal bilgiler öğretmenine ilişkin “rehber, öğrencileri yetiştiren, öğrencileri şekillendiren, araç-gereç temin eden, toplum içinde kendini geliştiren kişi olarak öğretmen, otoriter öğretmen ve bilgi aktaran öğretmen” olmak üzere 7 farklı alt kategori altında toplanmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersine ilişkin oluşturduğu metaforlar sosyal bilgiler dersinin toplumsallaştırma ve disiplinler arası boyutuna vurgu yaparken, sosyal bilgiler öğretmenine ilişkin ürettikleri metaforlar sosyal bilgiler öğretmeninin rehber, öğrencilerini şekillendiren ve yetiştiren yönüne vurgu yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayı, Sosyal Bilgiler Dersi, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

The Metaphors of Social Studies Candidate about Social Studies Course and Social Studies Teachers’

Öz

In this study, the revealing of metafors which candidate teachers of social studies have, on social studies and teachers of social studies is intended. This research was carried out in the case of qualitative research design pattern science. The study group of research is formed from 120 candidate teachers who study at the Department of Social Studies Education in Cukurova University in the 2012-2013 academic year. Descriptive analysis has been used to analyze the data. In the research the participants have produced metaphor in 11 different categories. These metaphors have been gathered considering common cahacteristics related to the social studies as “life/social, interdisciplinary, information and communication” four categories; related to the teachers of social studies as “guide, which educate the students, which shape the students, transfer, which provide the tools, as the teacher who improve himself in the community” including seven different categories. With the findings stemming from while metaphors, which are formed by candidate teachers for social studies, emphasize the aspect of socializing and interdisciplinary of social studies; metaphors which are produced for the teachers of social studies emphasize the aspect of guide, which shape the students and which transfer the knowledge of socialstudies teachers

Anahtar Kelimeler

Metaphor, Social Studies Candidate, Social Studies Course, Social Studies Teacher

Kaynakça

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6 (1), 1242-1254.
• Alger, C. L. (2009). Secondary teachers' conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education,25(5), 743-751.
• Arnett, R. C. (1999). Metaphorical guidance administration as building and renovation. Journal of Education Administration, 37(1), 80-89.
• Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 26,25-44.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir
• Balcı, Ayşe (1999). MetaphoricalImages of School: School Perceptions of Students, Teachers DissertationSubmitted in PartialFulfillment of TheRequirements for the Degree of Doctor of Educational Science, METU, Ankara. Schools (in Ankara). A
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(4), 693-712.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-7.
• Çiftçi, B., Tangülü, Z. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının Atatürk ilkeleri hakkındaki metaforik algıları. The Journal of Academic Social Science Studies. 5 (8), 381- 395.
• Çulha Özbaş, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmeni olarak, ben kimim? sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki kimliklerine yönelik görüşlerinin metafor analizi yoluyla incelenmesi, Turkish Studies, 7 (2), 821-838.
• Çulha Özbaş, B.; Aktekin, S. (2013). Tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 211-228.
• Doğanay, A. (2002). Sosyal bilgiler öğretimi. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi, 15- 46.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, 27, 1-22.
• Gillis, C.; Johnson, C. L. (2002). Metaphor as renewal: Re-imagining our professional selves. English Journal, 37-43.
• Guerrero, M. C. M.; Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6 (2), 95–120.
• Güven B. ; İleri S. (2006). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde oluşturdukları metaforlara ilişkin inceleme. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Muğla.
• Güler, G.; Öçal, M. F. ; Akgün, L. (2011). Pre-service mathematics teachers’ metaphors about mathematics teacher concept, Procedia Social and Behavioral Sciences 15, 327–330.
• Inbar, E. (1996). Free educational prison: metaphors and images. Educational Research, 38 (1), 77-92.
• Kılıç, F.; Arakan, K. (2010). Birinci sınıf velilerinin veli eğitimine ve çocuklarının okula başlamalarına ilişkin algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, Elazığ.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. (Çev. Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Mahlios, M.; Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227-240.
• McGrath, I. (2006).Using Insights from Teachers’ Metaphors, Education for Teaching, 32/3.
• Nikitina, L.; Furuoka, F. (2008). “A language teacher is like…”: examining Malaysian students’ perceptions of language teachers through metaphor analysis. Electronic Journal of Foreign Language Teaching, 5 (2), 192-205.
• Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 293- 310.
• Oflaz, G. (2011). İlköğretim öğrencilerinin ‘matematik’ ve ‘matematik öğretmeni’ kavramlarına ilişkin metaforik algıları. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansı, Konyaaltı, Antalya.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, (182), 36-56.
• Oxford, R. L.; Tomlinson, S.; Barcelos, A.; Harrington, C.; Lavine, R. Z.; Saleh, A.; Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26/1, 3-50.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının “coğrafya” kavramına yönelik metafor durumları, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 2, 55-69.
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: an exploratory study. The Journal of Academic Librarianship, 27 (1), 24–32.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2006). Functions of Metaphor in Teaching and Teacher Education: A review essay. Teaching Education, 17(4), 299-315.
• Saban, A.; Koçbeker, B. N.; Saban, A. (2006). An investigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Educational Sciences: Theory &Practice, 6 (2),509-522.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(2), 281-326.
• Seferoğlu, G., Korkmazgil, S. ve Ölçü, Z. (2009). Gaining insights into teachers' ways of thinking via metaphors. Educational Studies, 35(3), 323-335.
• Strenski, E. (1989). “Disciplines and Communities, Armies and Monasteries and the Teaching of Composition”, Rhetoric Review, Vol : 8, No : 1.
• Taşdemir, A. ve Taşdemir, M. (2011). Öğretmenlik ve öğretim süreci üzerine öğretmen metaforları. II.
• Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansına Sunulmuş Bildiri, Konyaaltı, Antalya
• Thomas, L.; Beauchamp, C.(2011). Understanding New Teachers’ Professional Identities through metaphors. Teacher and Teacher Education. S:27.762-769.
• Taylor, W. (1984). Metaphors of Education. London: Heinemann Educational Books.
• Ünal, A. ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 919-945.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yılmaz, F.; Göçen, S.; YILMAZ, F. (2013). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algıları: Bir Metaforik Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1).
• Zhao, H., Coombs, S., & Zhou, X. (2010). Developing professional knowledge about teachers through metaphor research: facilitating a process of change.Teacher Development, 14(3), 381-395.