SOSYAL BİLGİLER DERSİNİN SOSYOLOJİK BOYUTU

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 1, 235 - 254, 01.01.2015

Tuğba Ay Nuray Fidan Mustafa Ergün

Öz

Sosyal Bilgiler dersinde Sosyoloji bilimi ile ilgili çok sayıda kavramın yer aldığı görülmektedir. Sosyoloji bilimi ile ilgili kavramların şu an görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri tarafından nasıl algılandığı; bu kavramlar üzerinde çalışılırken sınıf öğretmenlerinin ne tür yöntem ve tekniklerden yararlandıkları; bu kavramların öğretiminde yapılandırmacı yaklaşımı hangi düzeyde yansıtabildikleri programın amacına ulaşabilmesi ve etkili bir öğrenme-öğretme süreci gerçekleştirilebilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Sosyal Bilgiler dersinin sosyolojik boyutunun ve bu bağlamda gerçekleştirilen etkinliklerin sınıf öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesini amaçlayan bu araştırmada veriler odak grup görüşmesi yöntemi ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda alt sosyo-ekonomik düzeydeki okullarda Sosyal Bilgiler dersinin sosyolojik boyutunun yeterince yansıtılamadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, sosyoloji, sınıf öğretmenleri, odak grup görüşmesi

Sociological Dimension of Social Studies

Öz

Many sociological concepts are covered in social studies course. Thus, it is significant to be informed about how social studies teachers perceive these concepts, which teaching methods used by them to deal with these concepts and at which level they could employ the constructive methods to teach these concepts. This study aims at evaluating the social studies course in terms of its coverage of sociology based on the views of teachers. The data of the study were collected using focus group interviews. Descriptive statistical techniques were used in the analysis of the data. The findings of the study indicate that particularly in the schools which are in the places of lower socio-economic status the sociological dimension of social studies course is not well reflected

Anahtar Kelimeler

Social Studies, sociology, classroom teachers, focus group interviews

Kaynakça

• Aslan, G. (1994). İlkokul öğrencilerinin başarı ve başarısızlıklarında aile faktörü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Banks, J. A. (1987). The Social Studies, Ethnic Diversity, and Social Change. The Elementary School Journal. 87 (5), 531-543.
• Beldağ, A., Yaylacı, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitim sistemi hakkındaki görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 13(48), 90-107.
• Çengelci, T. (2013). Social studies teachers’ views on learning outside the classroom. Educational Sciences: Theory & Practice. 13(3), 1836-1841.
• Deveci, H. (2005). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımı. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET. 4 (3), 159-166.
• Deveci, H., Selanik Ay, T., Çengelci, T. (2007). Öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinde yerel toplum çalışmalarından yararlanma durumları. III. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi. 18-20 Haziran, 464-474.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. 8 (28), 1-19.
• Doğan, İ. (2001). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları. Pegema Yayıncılık: Ankara.
• Duran (2013). Sosyal bilgilerde sosyolojinin yeri ve önemi. Sosyal bilgilerin temelleri. (Ed. R. Turan. K. Ulusoy). Ankara: Pegem Akademi. 174-191.
• Ergün, M. (1994). Eğitim sosyolojisine giriş. Ankara: Ocak Yayınları.
• Gedik, H. (2010). Güncel olayların ilköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanımı ve öğrenci görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 11 (2), 97- 118.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M., Sözbilir, M. (2012). Türkiye’deki eğitim araştirmalarinda eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12 (1), 443-460.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü., Cüro, E. (2010). İlköğretimde demokrasi eğitimine bir örnek: okul öğrenci meclisleri (Elazığ İli Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29 (2), 123-146.
• Çetin, T., Kuş, Z. , Karatekin, K. (2010). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin gezi- gözlem yöntemine ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 158- 180.
• Hepburn, M. A. (1973). Environmental socialization and the social studies. The High School Journal. 56(7), 305-311.
• İlköğretim 1–5. Sınıflar Programları Tanıtım El Kitabı, MEB Yayınları: Ankara.
• Karatekin, K. (2013). Social studies student teachers’ levels of understanding sociology concepts within social studies curriculum. Educational Research and Reviews. 8(4), 144-153.
• Keçe, M., Merey, Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinlerarası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 8 (1), 110-139.
• Miles, M. B., Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1), 323- 343.
• Özden, Y. (2014). Okulu yeniden kurmak. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Öcal, A., Kemerkaya, G., Tonga, D. ve Kyburiene, L. (2011). Socialization in social studies courses in turkey, 5th International Conference - Competence of Contemporary Specialist: The Unity of Theory and Practice, April 6-7, Kaunas/Lithuania.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods, Third Edition. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Sarmusak, D. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi kapsamında vatandaşlık eğitimi ve sivil toplum algıları. X. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. Sivas. Cumhuriyet Üniversitesi. 5-7 Mayıs, 528-533.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı. Pegema Yayıncılık: Ankara.
• Tezcan, M. (1999). Eğitim Sosyolojisi. Şafak Matbaacılık Ltd. Şti. Ankara.
• Ünal, F. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan halk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi. 6 (14), 611-644.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 13 (1), 77-92.
• Ünlüer, G., Yaşar, Ş. (2012). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 13 (1), 42- 57.
• Yaylacı, A. F. (1999). İlköğretim okullarında ailenin okula katılımı (Ankara ili Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.