TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS KİTAPLARINDA TARİHİ KARAKTERLERİN KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 3, 243 - 265, 01.08.2013

Cengiz Dönmez Kubilay Yazıcı

Öz

Geçmişten günümüze Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ders kitaplarında ele alınan konular ve bu konuların işleniş şekilleri birçok defa değişime uğramıştır. Fakat bu durum söz konusu kitaplarda tarihi karakterlerin var olma durumlarını etkilenmemiştir. Kim tarafından ne zaman yazılırsa yazılsın, tarihi karakterlere mutlaka yer verilmiştir. Bununla birlikte ders kitaplarında hangi tarihi karakterin yer alması gerektiğini belirlemede pek çok faktörün etkide bulunduğu da bilinmektedir. Bu faktörlerden özellikle; öğretim amacı, içerik, siyasilerin etkisi ve tarihi karakterlerin kazanma/kaybetme ya da başarı/başarısızlık durumlarının belirleyici olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada öncelikle söz konusu faktörlerin neler olduğunu ve geçmişten günümüze tarih öğretimi bağlamında Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük derslerinde tarihi karakterlerin kullanımına etkilerini örneklerle açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Karakter, İnkılâp Tarihi, Ders Kitapları

Factors Affecting the Use of Historical Characters in Republic of Turkey Revolution History and Kemalism Textbooks

Öz

The subjects in the Republic of Turkey Revolution History and Kemalism textbooks and the way these subjects have been handled have gone through many changes from past to present. However, this has not affected the existence of historical characters in these books. No matter who wrote the books and no matter when they were written, historical characters have always been included in them. However, there are many factors affecting how to determine which historical characters to include in textbooks. Among these factors, educational purpose, content, the effect of the politicians and wins/losses or success/failures of the historical characters are the most determining ones. Hence, in this study the aforementioned factors and the effects of these factors to the use of historical characters in the Republic of Turkey Revolution History and Kemalism textbooks in the context of history teaching will be examined

Anahtar Kelimeler

Historical Character, Revolution History, History Books

Kaynakça

• Arslan, E. (2006). “Neden Tarih Öğretiyoruz?”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 162-173.
• Arslan, E. ve Akçalı, (2007). “Kimlik Sunumu Olarak Tarih Eğitimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 125-132.
• Aslan, S. (2008). Kişilik, Huy ve Psikopatoloji, Rewiews, Cases and Hypotheses in Psychiatry RCHP, 2(1-2), 7-18.
• Ata, B. (2006). “İlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi’nin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar”, Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (Editör; Dr. Yasemin Doğaner), Birinci Basım, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 121-129.
• Barton, K. C. and Mccully, A. W. (2005). History, Identity, and the School Curriculum in Northern Ireland: An Empirical Study of Secondary Students’ İdeas And Perspectives, J. Curriculum Studies, 37(1), 85–116.
• Başol, S.; Yıldırım, T.; Koyuncu, M.; Yıldız, A. & Evirgen, Ö. F. (2012a). İlköğretim T. C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük 8 Ders Kitabı, Beşinci Baskıya Ek, Devlet Kitapları, Ankara: Saray Matbaacılık.
• Başol, S.; Yıldırım, T.; Koyuncu, M.; Yıldız, A. & Evirgen, Ö. F. (2012b). İlköğretim T. C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük 8 Çalışma Kitabı, Beşinci Baskıya Ek, Devlet Kitapları, Ankara: Saray Matbaacılık.
• Çamdibi, H. M. (1983). Şahsiyet Terbiyesi ve Gazâlî, İstanbul.
• Çapa, M. (2002). Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Tarih Öğretimi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 29-30, 39-55.
• Demircioğlu, İ.H. (2005). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demircioğlu, İ.H. (2010). “Tarih Öğretiminin Amaçları”, Tarih Nasıl Öğretilir, (Editör: Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 65-69.
• Dilek, D. (2001), Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşüncenin Gelişimi, (1. Baskı), Ankara: Pegem-A Yayınevi.
• Doğaner, Y. (2005). Yüksek Öğretimde Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersi Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Yeni Yaklaşımlar – Hacettepe Üniversitesi Örneği–, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:62, Cilt:XXI. http://atam.gov.tr/yuksek-ogretimde-ataturk-ilkeleri-ve-inkilap-tarihi-dersi- ogretiminde-karsilasilan-problemler-ve-yeni-yaklasimlar-hacettepe-universitesi- ornegi/ internet adresinden 10.12.2012 tarihinde elde edilmiştir.
• Dönmez, C. ve Yazıcı, K. (2008). T.C. inkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Emiroğlu, G. (2006). “İlköğretim Düzeyinde İnkılâp Tarihi Ders ve Konularının Öğretimi: Metot ve Etkinlikler”, Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (Editör; Dr. Yasemin Doğaner), Birinci Basım, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 97-119.
• Gamsız, S. (2012). Ortaöğretim T. C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, İstanbul: Netbil Basım ve Yayıncılık A.Ş.
• Glesne, C. (2012). Nitel Araştırmaya Giriş, (Çev. Ed. Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu, Bölüm Çev.: Elvan Günel), Ankara: Anı Yayıncılık.
• İşçimen, S. (2007). Türkiye Cumhuriyeti’nde İlkokullarda Okutulan Tarih Ders Kitapları (1923–1931), Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Kafesoğlu, İ. (1963). Tarih İlmi ve Bizde Tarihçilik, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 13(17-18), 1-16.
• Kara, K. (1998). Liseler İçin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı II, Önde Yayıncılık: İstanbul.
• Karabağ, G. (2010). “Çağdaş Ülkelerde Tarih Ders Kitapları: Uluslararası Bir Bakış”, Tarih Nasıl Öğretilir? (Editör: Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 149-156.
• Kaya, K. (2011). Çocuk ve Tarih Öğretimi, Hayret, 1, 20-25.
• Komisyon (2012). Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, Devlet http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyuruayrinti.asp?id=8947 internet adresinden 19.12.2012 tarihinde indirilmiştir. Kitapları, 2.Baskı, [Online]
• Köstüklü, N. (2001). Sosyal Bilimler ve Tarih Öğretimi, 3. Baskı, Konya: Günay Ofset.
• Kuluri, K. (2003). “Tarih Öğretiminde Ayrımcılığın İki Yüzü: Failler ve Kurbanlar”, Tarihin Kötüye Kullanımı, (Çeviren: Nurettin Elhüseyni), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, (Tarihin Kötüye Kullanma Biçimleriyle Yüzleşmek Sempozyumu, Oslo, Norveç/ 28/30 Haziran 1999), 102-111.
• Kurt, Ö. (2006). İlköğretim T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük 8, Ankara: Yeni Çizgi Yayınları.
• Leeuw-Roord, J. Van Der. (2009). “Eşiğin Ötesinde: Avrupa Çapında Tarih Öğretiminin Doğası”, (Editörler: Aytekin, S.; Harnett, P.; Öztürk, M. ve Smart, D.), Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin tarih ve Sosyal Bilgiler Eğitimi, Ankara: Harf Yayıncılık, 161-184.
• Lilletun, J. (2003). “Okulda Tarihin Rolü: Bir Norveç Perspektifi”, Tarihin Kötüye Kullanımı, (Çeviren: Nurettin Elhüseyni), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, (Tarihin Kötüye Kullanma Biçimleriyle Yüzleşmek Sempozyumu, Oslo, Norveç/ 28/30 Haziran 1999), 112-117.
• Meb, “İlköğretim Genel Müdürlüğü” (2004). “Yardımcı Eğitim Araçları” Sayı: B. 08.0.İGM.0.08.01.02.310/, Genelge No: 2004/81.
• Memioğlu, A.Z. (2004). Tarih Öğretimi Üzerine Bazı Düşünceler, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 303-309.
• Metin, C. (2006). “T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Konularının Ortaöğretimde Öğretimi: Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi”, Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (Editör; Dr. Yasemin Doğaner), Birinci Basım, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 45-56.
• Mills, C. W. (1979) Toplumbilimsel Düşün, (Çev: Ünsal Oskay) Kültür Bakanlığı Yayınları 305, Ankara: Meteksan Ltd. Şti.
• Nichol, J. (1991). Tarih Öğretimi, (Yayına Hazırlayan: Mustafa Safran). Londra.
• Okur, Y., Sever, A., Aydın, E., Kızıltan, H., Aksoy, M. ve Öztürk, M. (2012). Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi, Dördüncü Baskı, Devlet Kitapları, Ankara: Başak Matbaacılık.
• Özdemir, O.; Özdemir, P.G.; Kadak, M.T. ve Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
• Palazoğlu, A. B. ve Osman, B. (1993). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük I Ders Kitabı, Ankara: Koza Eğitim ve Yayıncılık.
• Safran, M. (2006c). “Değerlendirme”, Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (Editör; Dr. Yasemin Doğaner), Birinci Basım, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 196-211.
• Sardoğan, M.E. ve Karahan, F.T. (2007). “Kişilik Gelişimi”, Eğitim Psikolojisi (Editör: Ali Kaya), 2. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık, 135-170.
• Stradling, R. (2003). 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli, (Çeviren: Ayfer Ünal). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul: Step Ajans.
• Şahin, M. (1998). İlköğretim T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük 8, Ankara: Dörtel Yayıncılık.
• Şimşek, A. ve Pamuk, A. (2010). “Tarih Yazıcılığının Dünü, Bugünü ve Yarını Üzerine Kısa Bir Bakış”, Tarih Nasıl Öğretilir, (Editör: Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 21-26
• Taymur, İ. ve Türkçapar, M. H. (2012). Kişilik: Tanımı, Sınıflaması ve Değerlendirmesi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 154-177.
• TDK “Türk Dil Kurumu” (2012). “Kişilik”, “Karakter” http://www.tdkterim.gov.tr/ internet adresinde yer alan Bilim ve Sanat Terimleri ile Türkçe Genel Sözlüklerinden 20 Aralık 2012 tarihinde elde edilmiştir.
• Tekeli, İ. (1998). Tarih Bilinci ve Gençlik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2000). “İlköğretim Okulları ve Liselerde Tarih Eğitimi”, Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2-3 Aralık2000 ODTÜ Kongre ve Kültür Merkezi, Ankara), Tarih Vakfı Yayınları. İstanbul, 8-40.
• Ulusoy, K. (2009). Lise Öğrencilerinin Tarih Dersi Sayesinde Elde Ettiği Bazı Kazanımlar, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 115 -134.
• Wikipedia (2012). “Historical Figure”, http://en.wikipedia.org/wiki/Historical_figure#Political_appropriation internet adresinden 20.12.2012 tarihinde elde edilmiştir.
• Wirth, L. (2004). “Tarihi Kötüye Kullanma Biçimleriyle Yüzleşmek”, Tarihin Kötüye Kullanımı, (Çeviren: Nurettin Elhüseyni), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, İstanbul: Step Ajans. (Tarihin Kötüye Kullanma Biçimleriyle Yüzleşmek Sempozyumu, Oslo, Norveç/ 28/30 Haziran 1999), 18-58.
• Yanpar, T. (2006). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yediyıldız, B. (1995). Milli Kimlik ve Tarih, Tarih Boyunca Anadolu'da Türk Nüfus ve Kültür Yapısı, Ankara, 62-68.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de Tarih Öğretiminin Sorunları ve Çağdaş Çözüm Önerileri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 181-190.
• Yılmaz, K ve Kaya, M. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Tarih Algısı ve Tarih Öğretimine Pedagojik Yaklaşımları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 73-95.
• Yılmaz, M.S. (2006). “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Konularının İlköğretimde Öğretimi”, Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (Editör; Dr. Yasemin Doğaner), Birinci Basım, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 23-44.