İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN BİLİM İNSANI VE BİLİMSEL BİLGİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ KIRŞEHİR İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 1, 305 - 325, 01.01.2013

Volkan Hasan Kaya Özlem Afacan Dilber Polat Ahmet Urtekin

Öz

Fen bilimlerindeki gelişmeleri ve bilim dallarının oluşumunu bilmek, bilim insanlarının mesleki niteliklerini ve kişilik özelliklerini tanımak fen öğretiminin bazı sorunlarına ışık tutabilir Bu nedenle öğrencilerin bilim insanları hakkına ne düşündüklerini ortaya çıkarmak önemlidir. Ayrıca fen öğretiminde bilim insanlarının ortaya koyduğu bilimsel bilgi hakkında öğrencilerinin görüşlerinin ortaya çıkarılması fen öğretimdeki kavram yanılgılarının tespit edilmesine olanak sağlayabilir. Bu nedenle çalışmada ilköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yapılan araştırmada nitel araştırma türlerinden biri olan durum çalışması kullanılmıştır. Araştırma grubunu Kırşehir İli Kaman İlçesine bağlı bir ilköğretim okulunun 6, 7 ve 8. sınıfta öğrenim gören toplam 60 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak “Bilim insanı” ve “Bilimsel bilgi” konularına yönelik hazırlanmış 9 açık uçlu soru kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin genel olarak bilim insanıyla ilgili buluşlar-icatlar yapan, bilimle uğraşan, insanlığa faydalı olmaya çalışan ve çalışkan benzer özellikleri benimsedikleri görülmektedir. Ayrıca öğrencilerin yaklaşık yarısı bilimsel bilginin zamanla değişeceğini düşünürken; diğer yarısı ise bilimsel bilginin değişmeyeceğini düşünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilim insanı, bilimsel bilgi, fen eğitimi, ilköğretim öğrencilerinin görüşleri

The Primary School Students' Views on Scientists and Scientific Knowledge Sample of Kırşehir

Öz

Following the developments in natural and applied sciences and being acquainted with the evolution of disciplines, scientists' occupational and personality traits can shed light on the issues in teaching natural and applied sciences. For this reason, finding out what students think about scientists is important. Investigating students' views on the scientific knowledge that is produced by scientists might create the opportunity to determine the misconceptions existing in teaching natural and applied sciences. In this vein, the current study investigates primary school students' views on scientists and scientific knowledge. The current research is framed within case study research, one of the qualitative research methods. The population of the study is the students in classes between 6 and 8 grades in Kaman in Kırşehir. The participants of the study were 60 students 20 students in each grade of a primary school in the county, Kaman. 9 open-ended questions on "scientists" and "scientific knowledge" were used as the data collection instrument. The students were asked to provide their written responses to the questions and the data collected were subject to content analysis. The findings of the study revealed that the students were of the opinion that scientists are people that share some traits such as inventing and discovering, involving in scientific work, helping people and working hard. While almost half of the students in all grades claim that scientific knowledge can change in course of time, the rest think that it does not

Anahtar Kelimeler

Scientists, scientific knowledge, science education, primary school students’ views

Kaynakça

• Aktamış, H. ve Ergin, Ö. (2007). Bilimsel süreç becerileri ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33,11-23.
• Aydoğan, İ. (2008). Bilim insanı ve entelektüel özellik. Girne Amerikan Üniversitesi GAU J. Soc. & Appl. Sci, 3(6), 81-87.
• Bahar, M. (2006). Fen ve Teknoloji Öğretimi (Editör) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Barman, C.R., Ostlund, K. L., Gatto, C. C., Halferty, M. (1997). Fifth Grade Students’ Perceptions About Scientists and How They Study and Use Science. AETS Conference http://www.physics.ucsb.edu/~scipub/f2004/ StudentPerceptions.pdf. 688–699, İnternet erişim
• Başdağ, G. (2006). 2000 Yılı Fen Bilgisi Dersi ve 2004 Yılı Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programlarının Bilimsel Süreç Becerileri Yönünden Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bowtell, E. (1996). Educational stereotyping: Children’s perceptions of scientists: 1990’s style, Investigating: Australian Primary and Junior Science Journal, 12 (1), 104- 108.
• Can, B. (2008). İlköğretim öğrencilerinin bilimin doğası ile ilgili anlayışlarını etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Chambers, W. D. (1983). Stereotypic images of the scientist: The Draw-A-Scientist Test. Science Education, 67 (2), 255-265.
• Doğan Bora, N., Arslan, O. ve Çakıroğlu, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 32-44.
• Eroğlu, S. E. ve Güven, K. (2006). Üniversite öğrencilerinin bilimsel epistemolojik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 295-312.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-56.
• Gürses, A., Doğar, Ç. ve Yalçın, M. (2005). Bilimin doğası ve yüksek öğrenim öğrencilerinin bilimin doğasına dair düşünceleri. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 166. İnam, A. (2003).
• Teknoloji-bilim ilişkisinin insan yaşamındaki yeri
• http://www.phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/teknoloji.htm (Erişim Tarihi: 12.02. 2011).
• Kahyaoğlu, E. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim-teknoloji ve toplum hakkındaki görüşlerinin araştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kapancık, E. (2009). Kimya öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşleri ile ilgili boylamsal bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, O. N., Doğan, A. ve Öcal, E. (2008). Türk ilköğretim öğrencilerinin bilim insanı imajı. Eğitim Araştırmaları Avrasya Dergisi, 32, 83-100.
• Kıncal, R. Y. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kibar Kavak, G. (2008). Öğrencilerin bilime ve bilim insanına yönelik tutumlarını ve imajlarını etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Köseoğlu, F., Tümay, H. ve Budak E. (2008). Bilimin doğası hakkında paradigma değişimleri ve öğretimi ile ilgili yeni anlayışlar. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (2), 221-237.
• Marmda, K. (2005). Stereotypes, editorial notes. The Physics Teacher. 43, 198-199.
• Mays, A. (2001). “Student stereotypes of scientists: Can they be changed?” 22.01.2010 tarihinde alınmıştır. adresinden
• McAdam, J. E. (1990). The persistent stereotype: Children’s images of scientists. Physics Education. 25, 102-105.
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanına Yönelik Düşüncelerinin Değerlendirilmesi, 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 05 – 07 Eylül 2007, Tokat.
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 279-298.
• Ortaş, İ. (2011). Öğretim üyesi ya da bilim insanı kimdir?, http://www.anatomidernegi. org/belge/ortas_2.pdf (10.02.2011 tarihinde erişilmiştir).
• Öcal, E. (2007). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin bilim insanı hakkındaki imaj ve görüşlerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş nicel ve nitel yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Symington, D., ve Spurling, H. (1990). The Draw-A-Scientist Test: Interpreting the data. Research in Science and Technological Education, 8 (1) 75-77.
• Şen Gümüş, B. (2009). Bilimsel öykülerle fen ve teknoloji eğitiminin öğrencilerin fen tutumlarına ve bilim insanı imajlarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tan, M. ve Temiz, B.K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 89-101.
• Taşar, M. (2002). Bilim hakkında görüşler anketi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek- 5/b_kitabi/PDF/OgretmenYetistirme/Bildiri/t307d.pdf adresinden alınmıştır.
• Thebaud, S. (1978). Bilimsel ve Teknik Araştırma “Dizgeleri” (Kalkınmakta Olan Ülkelerde). (Çev. Aytaç Açıkalın), Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 243-259. DOI: 10.1501/Egifak_0000000546.
• Turgut, F., Baker, D., Cunningham, R. ve Piburn M. (1997). İlköğretim Fen Öğretimi, YÖK/ Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi, Ankara.
• Turgut, H. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 165-184.
• Turgut Ustaoğlu, M. (2010). İlköğretim ikinci kademe 7. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası ile ilgili bilgi düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Uzun, S. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel bilgiye yönelik görüşlerinin ve fen bilimine yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Ünal Çoban, G. ve Ergin, Ö. (2008). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel bilgiye yönelik görüşlerini belirleme ölçeği. İlköğretim Online Dergisi, 7 (3), 706-716.
• Ünal Çoban, G. , Ateş Ö. ve Kaya Şengören S. (2011). Fizik öğretmen adaylarının epistemolojik görüşleri. International Online Journal of Educational Sciences, 3 (3), 1224-1258.
• Ünver, A. O. (2010). Bilim insanlarını algılama: İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ile son sınıf öğretmen adaylarının karşılaştırılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4 (1), 11-28.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H.(2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• http://www.cicicee.com/cocuk-ozel-dosya.aspx?icerikId=397&sayfaId=6213: Bilim Nedir ve Bilim İnsanı Kimdir (Erişim Tarihi 26.07.2012)