ERGENLİKTE ÖZNEL İYİ OLUŞ VE BEŞ FAKTÖRLÜ KİŞİLİK MODELİ

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 3, 189 - 203, 01.08.2010

Ali Eryılmaz Selahiddin Öğülmüş

Öz

Mutluluğun psikolojik anlamı öznel iyi oluştur. Günümüzde öznel iyi oluşla ilgili yapılan çalışmaların sayısının arttığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, kişilik özelliklerinin ergen öznel iyi oluşu ile ilişkilerinin incelenmesidir. Çalışmaya, 14-18 yaş arasında 270 kız ve 271 erkek olmak üzere toplam 541 ergen katılmıştır. Çalışmada, Yaşam Doyumu Ölçeği, Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği ve Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi kullanılmıştır. Çalışmada, kişilik özelliklerinin ergen öznel iyi oluşunu açıklama düzeyini belirlemek amacıyla, aşamalı regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Dışa dönüklük, duygusal dengesizlik ve sorumluluk kişilik özelliklerinin ergen öznel iyi oluşunu açıklayan önemli kişilik özellikleri olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Özellikleri, Ergen Öznel İyi Oluşu, Yaşam Doyumu, Beş Faktör Modeli

Subjective Well-Being and Big Five Personality Model at Adolescence

Öz

The psychological meaning of happiness is subjective well-being. Nowadays, researches on subjective well-being are increasing. The aim of this study was to investigate the relationships between adolescents’ subjective well-being and personality traits. This study includes 541 270 females and 271 males adolescents who were between ages 14-18. Satisfaction with Life Scale, Adjective Based Personalitiy Test and Positive-Negative Affect Scale were used for gathering the data. The method of this study was hierarchal reggression analysis. According to results, Conscientiousness, Extraversion and Neoroticism are the most important traits as a predictors for adolescents’ subjective wellbeing

Anahtar Kelimeler

Personality Traits, Adolescents’ Subjective Well-Being, Satisfaction of

Kaynakça

• Aiken, L. R. (1999). Assessment of personality. London: Allyn and Bacon.
• Andrews FM., Withey, S,B. (1976). Social indicators of well-being. New York: Plenum Press.
• Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2007). Sıfatlara dayalı kişilik testi. IX. Ulusal PDR Kongresi, 17-19 Ekim 2007 İzmir.
• Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (sdtk). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 261–279.
• Bettencourt, B.,&Sheldon, K. M. (2001). Social roles as vehicles for psychological need satisfaction within groups. Journal of Personality and Social Psychology, 81, 1131-1143.
• Brebner, J. (1998). Happiness and personality. Personality and Individual Differences. 25, 279-296.
• Cloninger, S. C. (2000). Theories of personality. New Jersey: Prentice Hall.
• Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1980). Influence of extraversion and neuroticism on subjective well-being: Happy and unhappy people. Journal of Personality and Social Psychology, 38, 668-678.
• Deiner, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.
• Deiner, E. & Fujita, F. (1995). Resources, personal strivings, and subjective well being: A nomothetic and idiographic approach. Journal Of Personality And Social Psychology, 68, 926-935.
• Emmons, R.A., & McCullough, M.E. (2003). Counting blessings versus burdens: An experimental ınvestigation of gratitude and subjective well-being ın daily life. Journal Of Personality and Social Psychology, 84, 377–389.
• Elliot, A. J., Sheldon, K. M.,& Church, M. (1997).Avoidance personals goals and subjective well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 23, 915-927.
• Eryılmaz, A. & Yorulmaz, A (2006). The Way of being happy for adolescents. Paper presented at the Xth Conference of European Association for Research on Adolescence, Antalya, Turkey, May 2–6.
• Eryılmaz, A. (2009). Başa çıkma stratejilerinin kişilik özellikleriyle ergen öznel iyi oluşu arasındaki aracı rolü. A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara: Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7 (4), 975-989.
• Eryılmaz, A. (2010). Ergenler için öznel iyi oluşu artırma stratejileri ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. IV, 33,81-88.
• Eysenck, H.J. & Eysenck, M.W. (1985). Personality and ındividual differences: A natural science approach. New York: Plenum Press.
• Fujita, F. (1991). An ınvestigation of the relation between extroversion, neuroticism, positive affect, and negative affect. Master’s thesis, University of Illinois.
• Furnham, A., & Cheng, H. (1997). Personality and happiness. Psychological Reports, 80, 761-762.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15,46, 19-26.
• Gray, J. A. (1991). Neural systems, emotion and personality. In J. Madden, IV (Ed.), Neurobiology of Learning
• Emotion, , And Affect (pp. 273-306). New York: Raven Press.
• Heady, B.,& Wearing, A. (1989). Personality, life events, and subjective well being: toward a dynamic equilibrium model. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 731-739.
• Heubner, E.S (1991). Correlates of life satisfaction ın children. School Psychology Quarterly, 6,103-111.
• Hills, P., & Argle, M.(2001). Happiness, ıntroversion-extraversion and happy ıntroverts. Personality and Individual Differences. 30, 595-608.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Lucas, R. E., Diener, E., Grob, A., Suh, E. M., & Shao, L. (1998). Cross-cultural evidence for the fundamental
• features of extroversion: the case against sociability. U.S: University of Illinois at Urbana-Champaign.
• Lykken, D., & Tellegen, A. (1996). Happiness is a stochastic phenomenon. Psychological Science, 7, 186-189.
• Lyubommirsky, S. (2001). Why are some people happier than others: the role of cognitive and motivational processes ın well-being. American Psychologist. Vol.56. No.3, 239-249.
• Magnus, K., and Diener, E. (1991). A longitudinal analysis of personality, life events, and subjective well-being.
• Paper Presented At The Sixty-Third Annual Meeting Of The Midwestern Psychological Association, Chicago (May 2-4).
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood. New York: The Guilford Press.
• McCullough, G., Huebner, S., & Laughlin, J.E. (2002). Life events, self concept, and adolescent’s positive subjective well-being. Psychology in the School, Vol. 3: 281-290.
• Mcknight C.G, Huebner E.S., & Suldo, S. (2002). Relationships among stressful life events, temperament, problem behaviour, and global life satisfaction ın adolescents. Psychology In the Schools, Vol. 39 (6), 677-687.
• Myers, D. & Deiner, E. (1995). Who is happy. American Psychological Society. 6, 1,1-19.
• Nalbant, A.(1993). 15-22 yaşları arasında bulunan ilahevindeki, gözetim altındaki ve suç işlememiş gençlerin benlik saygısı ve yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. A.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Penley,J.A., & Tomaka,J.(2002). Associations among the big-five, emotional responses, and coping with acute stress. Personality and Individual Differences. 32, 1215- 1228.
• Rusting, C. L. (1998). Personality, mood, and cognitive processing of emotional ınformation: three conceptual frameworks. Psychological Bulletin 124, 165-196.
• Rusting, C.L., & Larsen, R.J. (1997). Extraversion, neuroticism, and susceptibility to positive and negative affect: A test of two theoritical models. Personality and Individual Differences. Vol. 22, 5, 607-612.
• Sandvik, E., Diener, E., & Seidlitz, L. (1993). Subjective well-being: The convergence and stability of self report and non-self-report measures. Journal of Personality, 61, 317-342.
• Sheldon, K. M., & Elliot, A. J. (1999). Goal striving, need satisfaction, and longitudinal well-being: the self- concordance model. Journal of Personality and Social Psychology, 76, 546-557.
• Sheldon, K. M., Elliot, A. J., Ryan, R.M., Chirkov, V., Kim, Y., Wu, C., Demir, M., & Sun, Z. (1999). Self- concordance model and subjective well-being in four cultures. Journal Of Cross-Cultural Psychology, 35, 2, 209-223.
• Somer, O. (1998). Beş faktör kişilik modeli. Türk Psikoloji Yazıları, 1 (2), 35-62.
• Somer, O., Korkmaz, M. & Tatar, A. (2002). Beş faktörlü kişilik envanterinin geliştirilmesi: ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17, 49, 21-33.
• Tamir, M., Robinson, M. D., & Clore, G. L. (2002). The epistemic benefits of trait consistent mood states: An analysis of extraversion and mood. Journal os Personality Social Psychology. 83, 3, 663--667.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2007). Demographic variables, Ankara. www.tuik.gov.tr.
• Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Psychology, 54(6), 1063-1070.
• Yorulmaz, A. & Eryılmaz, A..(2006). Ergen öznel iyi oluşunun özsaygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Ulusal 14. Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 6-8 Eylül.