OKUL YÖNETİCİLERİNDE DUYGUSAL ZEKÂ

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 1, 119 - 136, 01.01.2010

Emine Babaoğlan

Öz

İş yaşamında başarıyı etkileyen değişkenlerden biri çalışanların duygusal zekasıdır. Bu araştırmanın amacı, kendi algılarına göre, okul yöneticilerinin duygusal zeka puanlarının yöneticinin cinsiyetine, medeni durumuna, branşına, müdür ya da müdür yardımcısı olmasına, ilköğretim ya da ortaöğretim yöneticisi olmasına, yöneticilik eğitimi alıp almamasına, eğitim durumuna, mesleki kıdemine, yaşına, yöneticilik kıdemine ve çocuk sayısına göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırmanın verileri Düzce’de ilköğretim ve ortaöğretim okullarında 2005 yılında müdür ve müdür yardımcısı olarak çalışan 180 okul yöneticisinden elde edilmiştir. Okul yöneticilerinin duygusal zeka ölçeğinden aldıkları puanların gruplara göre anlamlı fark gösterip göstermediği Mann- Whitney U-testi, Kruskal Wallis testi ve ANOVA ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda, değişkenlerden sadece yöneticinin branşının sınıf öğretmenliği ya da diğer branşlardan olup olmamasına ve çalıştığı kurumunun ilköğretim ya da ortaöğretim olmasına göre duygusal zeka puanlarının farklılaştığı, diğer değişkenlere göre farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticisi, duygusal zeka

Emotional Intelligence in School Administrators

Öz

One of the variables that affects success in business life is emotional intelligence of working people. The purpose of this research is to identify whether the school administrators’ emotional intelligence scores differ meaningfully according to their gender, marital status, branch, being a principal or assistant principal, being elementary school administrator or high school administrator, having manegerial education course or not, educational background, period of occupational service, age, length of administration service, number of children. 180 administrators working as a principals and vise principals who worked in 2005 in Düzce elementary schools and high schools were surveyed in line with this aim. Mann-Whitney U-test, Kruskal Wallis test and ANOVA were used in order to find out groups that differ from others. It has been found that school administrators’ emotional intelligence scores differ meaningfully in terms of administrators’ branch and being elementary school administrator or high school

Anahtar Kelimeler

School administrator, emotional intelligence

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal zeka ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12, 53-68.
• Acar, F. T. (2001). Duygusal zeka yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Atabek, E. (2000). Bizim duygusal zekamız (2. Basım). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Atay, K. (2002). Okul müdürlerinin duygusal zeka düzeyleri ile çatışmaları çözümleme stratejileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 8(31), 344- 355.
• Aysel, L. (2006). Liderlik ve duygusal zeka. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi.
• Baltaş, A. (2000). Ekip çalışması ve liderlik. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bardach, R. H. (2008). Leading schools with emotıonal intelligence: A study of the degree of association between middle school princıpal emotional intellıgence and school success. Unpublished doctora dissertation, Capella University.
• Brockert, S. and Braun, G. (2000). Duygusal zeka test kitabı. (Çev: Nurettin Süleymangil). İstanbul: MNS Yayıncılık.
• Cakan, M. and Akbaba-Altun, S. (2005). Adaptation of an emotional scale for Turkish educators. International Education Journal. 6(3,) 367-372.
• Canbulat, S. (2007). Duygusal zekanın çalışanların iş doyumları üzerindeki etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi.
• Charbonneau, D. and Nicol, A. A. M. (2002). Emotional intelligence and leadership in adolescents. Personality and Individual Differences. 33, 1101-1113.
• Cherniss, C. (1998). Social and emotional learning for leaders. Educational Leadership. 55(7), 26-30.
• Clark, L. (2000). Duygulara yardım. (Çev: Gültekin Yazgan). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Cooper, R. K. and Sawaf, A. (2000) Liderlikte duygusal zeka. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Donaldson-Feilder, E. J. and Bond, F. W. (2004). The relative importance of psychological acceptance and emotional intelligence to workplace well-being. British Journal of Guidance & Counselling. 32(2), 187-203.
• Duncan, D. (2002). Emotionally intelligent female primary headteachers: The new wopen of power. Education 3-13. 30(3), 48-54.
• Epstein, J. H. (1998). Computers with emotions. The Futurist. 32(3), 4-5.
• Ergin, D. (2008). Okul yönetiminde duygusal zeka ve dönüşümsel liderliğe ilişkin öğretmen algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi.
• Frijda, N. H. (1988). The laws of emotion. American Psychological Association. 43(5), 349-358.
• Goleman, D. (2001). Duygusal zeka (Onsekizinci Baskı). (Çev. Banu Seçkin Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (2000). İşbaşında duygusal zeka. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (1999). Working with emotional intelligence. London: Bloomsbury Publishing.
• Goleman, D., Boyatzis, R. and McKee, A. (2002). Yeni liderler. (Çev. Filiz Nayır-Osman Deniztekin). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gökçe, B. (2006). İş hayatında duygusal zeka ve Sivas ili bankacılık sektöründe bir alan araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi.
• Güllüce, A. Ç. (2006). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zeka arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi.
• Johnson, P. R. and Indvik, J. (1999). Organizational benefits of having emotionally intelligent managers and emloyees. Journal of Workplace Learning. 11(3), 84- 88.
• Kapıkıran, N. A. (2004). Okul öncesi öğretmenlerde tükenmişliğin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim Araştırmaları. 4(13), 73-78.
• Karakuş, M. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin duygusal zekâ yeterliklerinin, öğretmenlerin duygusal adanmışlık, örgütsel vatandaşlık ve iş doyumu düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi.
• Kobe, L. M., Reiter-Palmon, R. and Rickers, J. D. (2001). Self-reported leadership experiences in relation to inventoried social and emotional intelligence. Current Psychology. 20(2), 154-163.
• Mayer, J. D. and Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Intelligence. 17(4), 433-442.
• Öztekin, A. (2006). Ortaöğretim Kurumlarında görev yapan yöneticilerin duygusal zeka becerilerini okul yönetiminde kullanma düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• Pamukoğlu, E. (2004). Duygusal zekanın yönetici etkinliğindeki rolünün kadın yöneticiler bağlamında incelenmesi ve bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi.
• Petrides, K. V. and Furnham, A. (2000). Gender differences in measured and self- estimated trait emotional intelligence. Sex Roles, 42(5/6), 449-461.
• Salovey, P. and Mayer, J. D. (1989-1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality. 9(3), 185-211.
• Sartorius, M. (1999). Kadınlarda duygusal zeka. (Çev. Şebnem Can Erendor). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Bobik, C., Coston, T. D., Greeson, C., Jedlicka, C., Rhodes, E. and Wendorf, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. The Journal of Social Psychology. 141(4), 523-536.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C.J. and Dornheim, L. (1998). Development and validity of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences. 25, 167-177.
• Sosik, J. J. and Megerian, L. E. (1999). Understanding leader emotional intelligence and performance. Group & Organization Management. 24(3), 367-390.
• Şahin, F. (2006). Duygusal zekânın etkili liderlik davranışları ile ilişkisi: Kayseri Askerlik Dairesi Başkanlığı’nda çalışan subay ve astsubaylar üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• Tıkır, N. (2005). İlköğretim Okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarıyla duygusal zekaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi.
• Trucker, M. L., Sojka, J. Z., Barone, F. J. and Mccarthy, A. M. (2000). Training tomorrow’s leaders: Enhancing the emotional intelligence of business graduates. Journal of Education for Business. 75(6), 331-7.
• Tuna, Y. (2008). Örgütsel iletişim sürecinde yöneticilerin duygusal zekâ yeterlikleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Turanlı, A. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin duygusal zeka ve öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yüksel, M. (2006). Duygusal zeka ve performans ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi