BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUAR KULLANIMI ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 3, 25 - 35, 01.08.2009

Gülay Ekici

Öz

Bu araştırmanın iki temel amacı vardır. Birincisi biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar kullanımı öz-yeterlik algılarını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı hazırlamak, ikincisi ise; biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar kullanımı öz-yeterlik algılarını öğretmenlerin kişisel özellikleri açısından incelemektir. Araştırma betimsel nitelikte hazırlanmış bir alan araştırmasıdır. Araştırmanın çalışma grubunu 126 biyoloji öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verilerini toplamak amacıyla araştırmacı tarafından "Laboratuvar Kullanımı Öz-Yeterlik Algı Ölçeği" geliştirilmiştir. Araştırma sonunda geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan Laboratuvar Kullanımı Öz-Yeterlik Algı Ölçeğinin hazırlanmasının yanında, biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar kullanımı öz-yeterlik algı düzeylerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar kullanımı öz-yeterlik algı düzeyleri ile cinsiyetleri ve kıdemleri arasında anlamlı bir fark bulunurken, bu farkın bayan öğretmenler ve 10 yılın altında kıdeme sahip öğretmenler lehine olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji öğretimi, öz-yeterlik, laboratuvar öz-yeterliği

An Examination of the Biology Teachers’ Laboratory Self-Efficacy Perceptions

Öz

This study is prepared for two basic aims: first one is to prepare a valid and reliable scale which determines laboratory selfefficacy perceptions of biology teachers and the second is to examine biology teachers’ laboratory self-efficacy perceptions from the personal characteristics points of view. The participants of this study are 126 biology teachers. In this study, to collect the data the Laboratory Self-Efficacy Scale was developed by the researcher. Frequency, arithmetic mean, t-test, factor analysis is used in evaluation of the data. At the end of the study, it was found out that laboratory self-efficacy perceptions of biology teachers are on intermediate level. In addition to this, two statically significant differences were determined between professional experience levels and laboratory self-efficacy perceptions of teachers, and between professional experience levels and laboratory self-efficacy perceptions of teachers. These differences were in favor of female teachers and teachers with less than 10 years experience

Anahtar Kelimeler

Biology instruction, self-efficacy and laboratory self-efficacy

Kaynakça

• Akar, E. Ö. (2006). Farklı türde okullarda çalışan biyoloji öğretmenlerinin mesleki gelişim deneyim ve ihtiyaçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30,174–183.
• Akaydın, G. Güler, M. H. ve Mülayim, H. (2000). Liselerimizin biyoloji laboratuvar araç ve gereçleri bakımından durumu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 1–4.
• Akgül, Ş. (1985). Fen bilgisi öğretimi. Giresun: Akgül Yayınları.
• Alpaut, O. (1993). Fen öğretiminin verimli ve işlevsel hale getirilmesi. Ortaöğretim kurumlarında fen öğretimi ve sorunları sempozyumu. Ankara: TED 12–13 Haziran.
• Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğretmen adaylarının bilgisayarla ilgili öz-yeterlik inancı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1–8.
• Ayas, A., Çepni, S. ve Akdeniz, A.R. (1994). Fen bilimleri eğitiminde laboratuvarın yeri ve önemi (I):Tarihsel bir bakış. Çağdaş Eğitim. 204, 21–25.
• Azizoğlu, N. ve Uzuntiryaki, E (2006).Kimya laboratuvar endişe ölçeği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, 55–63.
• Atav, E. ve F. İ. Morgil (1999).1974–1997 yıllarında ÖSYM sınavlarında sorulan biyoloji sorularının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:15, 24–29.
• Bahar,M., Johnstone, A. H. and Hansell,M. H. (1999). Revisiting learning difficulties in biology. Journal of Biological Education, 33 (2), 84–86.
• Balcı, A. (1995).Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: TDFO, Bilgisayar Yayıncılık San. Tic. Ltd. Şti.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. A social cognitive theory. Englewood Cliffs. NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. Self-efficacy in changing societies. Albert Bandura, Cambridge University Press.
• Blosser, P. (1983). The role of the laboratory in science teaching. School Science and Mathematics, 83, 165–169.
• Bowen, C.W. (1999). Development and score validation of a chemistry laboratory anxiety instrument (CLAI) for college chemistry students. Education and Psychological Measurement, 59 (1), 171–187.
• Dalgety, J., Cool, R. K. and Jones, A. (2003). Development of chemistry attitudes and experiences questionnaire (CAEQ). Journal of Research in Science Teaching, 40 (7), 649–668.
• Deutch, C. E. (1994).Restructuring a general microbiology laboratory into an investigative experience. The American Biology Teacher, 56, 294–296.
• Ekici, G. (1996). Biyoloji öğretmenlerinin öğretimde kullandıkları yöntemler ve karşılaştıkları sorunlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erten, S. (1991). Biyoloji laboratuvarının önemi ve laboratuvarda karşılaşılan güçlükler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Finley, F, N., Stewart, J. and Yarroch,W. L. (1982). Teachers’ perceptions of important and difficult science content. Science Education, 66 (4), 531-538.
• Gawith, G. (1995). A serious look at self-efficacy: Or waking beeping slooty. Web: (10 November 2004).
• Gürdal, A. (1991). Fen Öğretiminde Laboratuvar Etkinliğinin Başarıya Etkisi. İstanbul: Özel Kültür Okulları Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi. Eğitimde Yeni Arayışlar I. Sempozyumu, Eğitimde Nitelik Geliştirme. 13–14 Nisan 1991.
• Hofstein, A. and Lunette,V. N. (1982). The role of the laboratory in science teaching: Neglected aspects of research. Review of Educational Research, 52 (2), 201–217.
• Işıksay, M. ve Aşkar, P. (2003). İlköğretim öğrencileri için matematik ve bilgisayar öz-yeterlik algısı ölçekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 109–118.
• Jovanic, J. and King, S.S. (1998). Boys and girls in the performance-based science classroom: who’s doing the performing? American Educational Research Journal, 35 (3), 477–496.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd. Şti.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
• Köseoğlu, P. ve Soran,H. (2005). Biyoloji dersinde araç-gereç kullanımı açısından öğretmen yeterlikleri. Hacettepe Ünversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,28, 150-158.
• Lawson, A. E.(1992). Using reasoning ability as the basis for assigning laboratory partners in nonmajors biology. Journal of Research in Science Teaching, 29, 729–741.
• Lazorowitz, R. and Penso, S. (1992).High school students’ difficulties in learning biology concepts. Journal of Biological Education, 26 (3), 215–223.
• Lazarowitz, R. and Tamir, P.(1994). Research on using laboratory instruction in science. In D. Gable (Ed). Handbook of research on science teaching. New York: Macmillan Publishing.
• Lunetta, V. and Hofstein, A. (1991). Simulation and laboratory practical activity. In B. E. Woolnough (Ed.), Practical science: the role and reality of practical work in school science. (pp.125–137). Buckingham England: Open University Press.
• Nakipoğlu, M.(1994). 2000’li yıllara yaklaşırken üniversitelerimizdeki biyoloji eğitimine bir bakış. 1. Ulusal Fen Bilimleri Sempozyumu, 15–17 Eylül, İzmir.
• Ocak, İ., Kıvrak, E. ve Özay, E. (2005). Biyoloji laboratuvarının önemi ve laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan problemlerin öğretmen görüşüne göre tespiti (Erzurum il örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2): 65–75.
• Öncü, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Master Basım.
• Seago, J. L. (1992). The role of research in undergraduate instruction. The American Biology Teacher, 54, 401–405.
• UYTES (1995). SPSS bilgisayar paket kullanma kursu ders notları, Nisan 1995, Uluslar Arası İleri Teknoloji Sistemleri Ders Notu). Elazığ.
• Tekkaya, C., Özkan, Ö., Sungur, S. ve Uzuntiryaki, E. (2000). Öğrencilerin biyoloji konularındaki anlama zorlukları. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Tezbaşaran, A. A. (1996).Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tezcan, H. ve Günay, S. (2003). Lise kimya öğretiminde laboratuvar kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, Sayı:159, Yaz 2003.
• Turgut, F. ve Baykul, Y. (1992). Ölçekleme teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Weinburgh, M.H. and Englehard, G. (1994). Gender, prior academic performance and beliefs as predictors of attitudes toward biology laboratory experiences. School Science Mathematics, 94 (3).
• Wilson, J. T. and Stensvold, M. S. (1991). Improving instruction: An interpretation of research. Journal of College Science Teaching, 20, 350–353.
• Wood, R. E. and Bandura, A. (1989). Effect of perceived controllability and performance standards on self-regulation of complex decision-making. Journal of Personality and Social Psychology, 56 (5), 805–814.
• Yiğit N., Devecioğlu, Y., ve Ayvacı, H. Ş. (2002). İlköğretim fen bilgisi öğrencilerinin fen kavramlarını günlük yaşamdaki olgu ve olaylarla ilişkilendirme düzeyleri, V.Ulusal Fen Bilimler ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara, s.94.
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. Self-efficacy in changing societies. (Edit A. Bandura). New York: Cambridge University Press, 202–231.