ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNELERİN SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİ İLE SOSYAL DESTEK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 1, 213 - 227, 01.01.2009

Yemliha Coşkun Günbey Akkaş

Öz

Bu araştırma ile engelli çocuğa sahip olan annelerin sürekli kaygıları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2008-2009 öğretim yılında Kahramanmaraş ili Rehberlik Araştırma Merkezi?ne engelli çocuklarının eğitsel tanılama ve değerlendirmesi için başvuran 150 anne oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, „Kişisel Bilgi Formu? ile birlikte, annelerin sürekli kaygı düzeylerini belirlemek üzere “Spielberger Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri ” Spielberger ve Ark., 1970 , ve annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyini belirlemek amacıyla „Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği? Zimet, Dahlem ve ark., 1988 kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde „Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı?, Bağımsız Grup t-testi?,„Mann Whitney-U? testi , „Tek Yönlü Varyans Analizi ANOVA ? ve „Kruskal Wallis-H? tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, engelli çocuğa sahip olan annelerin sürekli kaygı düzeylerinin yüksek olduğu sosyal destek düzeyiyle sürekli kaygı düzeyleri arasında ters ilişkinin var olduğu görülmüştür. Ayrıca, annelerin eğitim düzeyleri ve aile gelir düzeylerinin yükselmesiyle, sürekli kaygı düzeylerinin düştüğü buna karşın algıladıkları sosyal destek düzeyinde artış olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürekli kaygı, algılanan sosyal destek, engelli çocuk annesi

The Relation Which between Anxiety Level Of the Mothers Who Have Disabled Children and Social Support

Öz

By this research, it is aimed to state the relation between continual anxiety level of mothers who have disabled child and social support. 150 mothers who applied to Kahramanmaras Guidance Research Center to evaluate and diagnose their disabled children in 2008-2009 education years form the sample of research. As a tool for collecting data in the research, with „Individual Info Form‟, „Spielberger Manual for State-Trait Anxiety Inventory STAI‟ Spielberger & Frends, 1970 to determine the continual anxiety level of mothers and „Multidimensional Scale of Perceived Social Support MSPSS‟ Zimet, Dahlem ve Frends, 1988 to determine social support of mothers perceived were used. In analysing the datas, “ Pearson Correlation Coefficient ” „Independent Samples T-Test‟, „Mann Whitney U-Test for Independent‟, „One-Way ANOVA for Repeated Measures‟ and „Kruskal Wallis H-Test for Independent Samples‟ technics were used. At the result of the research, it was seen that there was a reverse relation between the high continual anxiety level of mothers who have disabled child and continual anxiety level. Besides, The symptom of decreasing continual anxiety level with the increasing parents‟ education level and income, on the contrary of increasing the perceptioning of social support level has been achieved

Anahtar Kelimeler

Continual anxiety, social support perceived, disabled child and mother

Kaynakça

• Akkök, F. (2003). Farklı Özelliğe Sahip Olan Çocuk Aileleri ve Ailelerle Yapılan Çalışmalar. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık, s. 121-142.
• Ataman, A. (2003). Özel Eğitime Muhtaç Olmanın Nedenleri. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık, s. 9-50.
• Beck, A., T., ve Emery, G. (2005). Anksiyete Bozuklukları Ve Fobiler Bilişsel Bir Bakış Açısı. (Çev. Veysel Öztürk), (2006). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Burt, S. ve Perlıs, L. (1999). Rehber Anne Babalar. (Çev. Fatma Can Akbaş), (2003). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve Davranışı (7. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Çakır, Y. ve Palabıyıkoğlu, R. (1997). Gençlerde Sosyal Destek-Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Ankara Üniversitesi Kriz Dergisi, 5(1), 15-24.
• Doğru, P. ve Arslan, A. (2008). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyi İle Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543-553.
• Eker, D., Arkar, H., Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1),17-25.
• Erhan, G., G. (2005). „Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Umutsuzluk, Karamsarlık, Sosyal destek Algılarının ve Gelecek Planlarının İncelenmesi‟, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Görgü, E. (2005). „3-7 Yaş Arası Otistik Çoçuğa Sahip Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki‟, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürün O. A. (1991). Psikoloji Sözlüğü. İstanbul: İnkilap Kitapevi.
• Kaner, S. (2004). „Engelli Çocukları Olan Ana Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek Ve Yaşam Doyumları‟, Yayınlanmamış Araştırma Raporu, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Ankara.
• Kavak, S. (2007). „Algılanan Aile Yakınları Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi ve 0–8 Yaş Arası Engelli Çocuğu Olan Annelerin Yakınlarından Aldığı Desteği Algılamaları‟, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Tanıtım El Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Nar, E. (2005). Beni Anlayın (3. Baskı). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Öner, N. (1997). Türkiye'de Kullanılan Psikolojik Testler, Bir Başvuru Kaynağı (3.Baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Öner, N. ve Le Compte, A. (1985). Süreksiz Durumluk / Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özgüven, İ., E. (2000). Evlilik ve Aile Terapisi. Ankara: PDREM Yayınları.
• Özsoy, Y., Özyürek, M., Eripek S. (1998). Özel Eğitime Giriş (9. Baskı). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Pearce, j. (1996). Çocuklarda Büyüme Ve Gelişme. (Çev. Ayşegül Yeşildağlar), (1996). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Piştav, Akmeşe, P., Mutlu, A., Günel, M., K. (2007). Serebral Paralizili Çocukların Annelerinin Kaygı Düzeyinin Araştırılması, Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 50(4), 236-240
• Sencar, B. (2007). „Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin (Anne-Babaların) Algıladıkları Sosyal Destek ve Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi‟, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şendil, G. ve Balkan, K., İ. (2005). Anne Baba Olmak Dizisi, Çocuğun Eğitimi Ailede Başlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Turan, N., Kayıhan, H., Yılmaz, C., Topçu. A. (1991). Ortopedik Özürlü Çocuklar ve Eğitimleri Komisyonu Raporu. I.Özel Eğitim Konseyi. (sf. 87-119). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Whirter, Mc., J. ve Acar, V., N. (2000). Ergen ve Çocukla İletişim. Ankara: US-A Yayıncılık.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi, Güvenirliği ve Geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
• Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk Ruh Sağlığı (22. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Zimet, G., Dahlem, N., Zimet, S. ve Farley, G. (1988). The Multidimensional Scale of the Perceived Social Support. Journal of Personality Assesment. 55, 610-617.