TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE ANKARA ŞEHRİ YERLEŞMELERİ

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 1, 249 - 262, 01.01.2005

Emine Erdoğan

Öz

Bu makalede Ankara tahrir defterlerine göre XVI. yüzyılda Ankara sehrinin yerlesmeleri incelenmistir. 1523/30 ve 1571 tarihli tahrir defterlerine göre Ankara sehri yerlesmeleri, kale içi yerlesmeleri ve kale çevresi yerlesmeleri olmak üzere iki kısımdan olusmaktaydı. Klâsik bir Osmanlı sehir yapısına sahip olan Ankara sehri, tahrir defterlerine göre kale içinde 7, kale çevresinde ise 81 yerlesim yerine mahallelere sahip idi. Bu mahalleler genellikle bir dinî ve sosyal yapının etrafında olustugu gibi ticaret ve sanayi açısından önemli meslek gruplarına ait mekânların çevresinde de sekillenmisti.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Osmanlı Dönemi Ankara, Ankara Tahrir Defteri

ANKARA CITY SETTLINGS ACCORDING TO ANKARA TAHRIR REGISTERS

Öz

In this article, the settlings of Ankara city in XVI. century in respect of Ankara tahrir registers had been studied. In accordance with the 1523/30 and 1571 Ankara Tahrir Registers, Ankara city settlings consisted of two parts: the settlings inside the Castle Kale and the settlings outside the Castle. According to tahrir registers, the city of Ankara had a classical Ottoman city structure with 7 settlings quarter/mahalle inside the Castle and 81 settlings quarter/mahalle around the Castle. Generally these settlings quarter/mahalle were situated around the religious and a social structures as well as around the commercial and industrial quarters and important crafts

Anahtar Kelimeler

Ankara, Ankara in Period of The Ottoman Empire, Ankara Tahrir Registers.

Kaynakça

• TD 117 (İstanbul, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi)
• TD 74 (Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, Kuyûd-ı Kadîme Arşivi)
• 438 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri, 937/1530, I, Kütahya, Karahisâr-ı Sâhib, Sultan-önü, Hamid ve nkara Livâları, -Dizin ve Tıpkıbasım-, Ankara 1993.
• Alemdar, K., (1984), “Seyahatnamelerde Ankara”, Tarih İçinde Ankara, (ODTÜ Eylül 1981 Seminer Bildirileri), Ankara.
• Andreasyan, H. D., (1964), Polonyalı Simeon’un Seyahatnâmesi (1608- 1619), İstanbul.
• Baykara, T., (1988), Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdarî Taksimatı, Ankara.
• Busbecq, O.G., (1939), Türkiye Mektupları, (Çev. Hüseyin Cahit Yalçın), İstanbul.
• Darkot, B., “Ankara”, İA, Cilt I. Demir, Ö. – Acar, M., (2002), Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ankara.
• Dernschwam, H., (1992) İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (Çev.Yaşar Önen), Mersin.
• Ergenç, Ö., (1980), “XVII. Yüzyılın Başlarında Ankara’nın Yerleşim Durumu Üzerine Bazı Bilgiler”, OA, Cilt I.
• Ergenç, Ö., (1981), “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerinde Bazı Düşünceler”, VIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Cilt II, Ankara
• Ergenç, Ö., (1984), “16.yüzyıl Ankara’sı: Ekonomik, Sosyal Yapısı ve Kentsel Özellikleri”, Tarih İçinde Ankara, (ODTÜ Eylül 1981 Seminer Bildirileri), Ankara.
• Ergenç, Ö., (1995), Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı yay., Ankara.
• Evliya Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî, (1995), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu-Dizini, 2.Kitap, (Haz.Zekeriya Kurşun-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı), Yapı Kredi yay., İstanbul.
• Eyice, S., (1970), “Ankara’nın Eski Bir Resmi”, Atatürk Konferansları, IV. Faroqhi, S., (1994), Osmanlıda Kentler ve Kentliler, (Çev:Neyyir Kalaycıoğlu), İstanbul.
• Göyünç, N., (1967), “Onaltıncı Yüzyılda Ankara”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, I/1 (Ekim).
• Gülekli, N.C., (1948), Ankara, TarihArkeoloji, Ankara.
• Gülekli, N. C., (1949), Ankara Rehberi, İstanbul.
• Hacıgökmen, M. A., “Ankara’da Ahi Hakimiyeti (1330?-1361)”, Türkler, VI, s.830-836.
• İdil, V., (1993), Ankara, Tarihi Yerler ve Müzeler, (Yayın yeri verilmemiş).
• İnalcık, H., (1993), “Giriş”, 438 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri, 937/1530, I, Kütahya, Kara-hisâr-ı Sâhib, Sultan-önü, Hamid ve Ankara Livâları, -Dizin ve Tıpkıbasım-, Ankara.
• Keleş, R., (1972), Şehirciliğin Kuramsal Temelleri, Ankara.
• Kramers, J.H., “Mahalle”, İA, VII.
• Kuban, D., (1968), “Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, VII.
• Kurt, Y., (1990), “1572 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defterine Göre Adana’nın Sosyo-Ekonomik Tarihi Üzerine Bir Araştırma”, Belleten, LIV.
• Öney, G., (1971), Ankara’da Türk Devri Dinî ve Sosyal Yapıları, Ankara.
• Özdemir, R., (1998), XIX.Yüzyılın İlk Yarısında Ankara, Ankara.
• Özkaya, Y., (1984),“XVIII. Yüzyılda Orta Anadolu’daki Bazı Kaza ve Mahalle Adlarındaki Değişiklikler”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri (11-13 Eylül 1984), Ankara.
• Pakalın, M.Z., (1983), Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt III, İstanbul.
• Schiltberger, J., (1995), Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427), (Çev. Turgut Akpınar), İletişim yay., İstanbul.
• Sevgen, N., (1959), Anadolu Kaleleri, Cilt I, Ankara.
• Weber, M., (2003), Şehir: Modern Kentin Oluşumu, (Çev.Musa Ceylan), İstanbul.
• Wittek, P., (1936), “Orta Zamanlarda Ankara”, (Çev.Nurettin Ardıç), Çığır, 43-44.