Özel Eğitim Gereksinimli Bireye Sahip Anne Babaların Bazı Demografik Özelliklerine Göre Sosyal Destek Algısı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 1562 - 1603, 31.12.2021

Erkan Efıltı , Erkan Karaman

Öz

Araştırma özel eğitim gereksinimli bireye sahip anne babaların bazı demografik özelliklere göre sosyal destek algısı düzeyini incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada bağımsız değişken olarak incelenmiş olan demografik değişkenler; özel eğitim gereksinimli bireyin yaşı, özel eğitim gereksinimli bireyin cinsiyeti ve özel eğitim gereksinimli bireyin bulunduğu ailedeki çocuk sayısıdır. Araştırma Osmaniye İlinde 2018 Yılında özel eğitim gereksinimli bireye sahip toplam 215 anne baba ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Yenilenmiş Anne Baba Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre özel eğitim gereksinimli bireye sahip anne babaların sosyal destek algısı alt boyutlarında özel eğitim gereksinimli bireye sahip anne babaların demografik özelliklerine göre anlamlı değişikliklerin olduğu ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Destek,, Özel Eğitim, İlişkisel Tarama Modeli

Investigation of Social Support Perception Levels According to Some Demographic Features of Parents with Individuals with Special Education Needs

Öz

This study has been done to examine the social support percevied of parents who have individual with special education needs according to some demographic characteristics of parents who have individual with special education needs. Demographic features the age of individuals with special education need, the gender of individuals with special education need and the number of children in families who have individuals with special education need. The study was conducted with 215 parents who have individual with special education needs in the province of Osmaniye in 2018. In the study were used Person Information Form and Revised Parental Social Support Scale as data collection means. According to results of the study, it was revealed that there is significant change in the social support percevied sense-sub-dimensions of parents who have individual with special education need according to the demographic characteristics of parents who have individual with special education need.

Anahtar Kelimeler

Social Support, Special Education, Correlational Survey Model

Kaynakça

• Akçamete, G. & Kargın, T. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 7-24. DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000031
• Armstrong, MI., Birnie-Lefcovitch, S. & Ungar, MT. (2005). “Pathways Between Social Support, Family Well Being, Quality of Parenting, and Child Resilience: What We Know” Journal of Child and Family Studies, 14 (2): 269-281. https://doi.org/10.1007/s10826-005-5054-4
• Arslan, Ç. Ç. (2010) Zihinsel engelli çocuğu olan anne ve babaların psikolojik belirtileri, sosyal destek algıları ve stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Aydemir, S.E. (2015). Otizmli Çocukların Ebeveynlerinin Evlilik Uyumlarının, Başa Çıkma Stratejilerinin ve Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi. Yüksek Lisana Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aytaç, M. (2011) Zihin engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin sosyal destek algılarının iş tatmin düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Başer, Z. (2006). Aileden Algılanan Sosyal Destek ile Kendini Kabul Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Bilgin, Ş. (2012). Ağır ve Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Anne - Babalarının Algıladıkları Sosyal Destek Kaygı ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Cantwell, J., Muldoon, O. T., & Gallagher, S. (2014). Social support and mastery influence the association between stress and poor physical health in parents caring for children with developmental disabilities. Research in developmental disabilities, 35(9), 2215- 2223.DOI: 10.1016/j.ridd.2014.05.012
• Cobb, S. (1976). “Social Support as a Moderator of Life Stres” Psychosomatic Medicine, 38 (5): 300-314. https://doi.org/10.1097/00006842-197609000-00003
• Cohen, S., & Wills, T. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310. https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
• Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist, 59(8), 676- 684. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.8.676
• Çürük, N. (2008) Ankara İl merkezindeki iş okullarında 1. ve 4. sınıfa devam eden zihinsel engelli çocukların annelerinin kaygı ve sosyal destek düzeylerinin karşılaştıkları problemlere göre incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Demir, Y.(2008) Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrencilerin Sosyal Destek Düzeyleri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara
• Dülger Ö (2009). “Ergenlerde Algılanan Sosyal Destek ile Karar Verme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gottlieb, B. H. (1983). Social support strategies. Beverly Hills: Sage Publications.
• Gölalmış-Erhan, G. (2005). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Umutsuzluk, Karamsarlık, Sosyal Destek Algılarının ve Gelecek Planlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Görgü, E. (2005). 3-7 Yaş Arası Otistik Çocuğa Sahip Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaner, S.(2004). Engelli Çocuğu olan Ana babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Nobel Yayınları 26. Baskı.
• Kazak, A.E., Marvin, R.S. (1984), Differences, Difficulties and Adaptation: Stres and Social Networks in Families with a Handicapped Child. Family Relations. 33 (1): 67-77. https://doi.org/10.2307/584591
• Kumbasar, A. (2016). İşitme Engelli ve Engelli Olmayan Çocuklara Sahip Ailelerde Sosyal Destek Algısı, Yılmazlık ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurtbeyoğlu, Z. (2018) Özel öğrenme güçlüğü tanılı çocuğu olan anne-babaların algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, İzmir. Lepora, S.J., Evans, G.W. & Schneider, M.L. (1991). Dynamic role of social suppor in the link between chronic stres and psychological distress. Journal of Personality and Social Psychohgy, (6), ss. 899-909.
• Özdemir, N. (2018) Epilepsili çocuğu olan ebeveynlerin ruhsal durumları ile sosyal desteklerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Şahin, D. (1999). Sosyal destek ve sağlık. Okyanuz. Ü. H. (Editör). Sağlık psikolojisi (ss.25-26). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Sencar, B. (2007). Otistik çocuğa sahip ailelerin algıladıkları sosyal destek ve stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Siklos, S., Kerrns, K. (2006). Assessing Need for Social Support in Parents of Children with Autism and Down Syndrome. Journal of Autism Development Disorders, 36:921–933. DOI: 10.1007/s10803-006-0129-7
• Sivrikaya, T. ve Arslan, İ.Ç. (2013) Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerde Stres, Sosyal Destek ve Aile Yükü, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2) 17-29. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000182
• Somoğlu, M. B. (2016) İşitme engelli öğrencilerin sporculuk durumuna göre algıladıkları sosyal destek düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Toprak, F.(2018) Zihin engelli ve üstün yetenekli çocuğa sahip ailelerin yaşam doyumları, yaşam kaliteleri ve sosyal destek algılarının karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Töret, G, Özdemir, S, Gürel Selimoğlu, Ö. , Özkubat, U. (2014). Otizmli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuklarının Günlük Yaşam Özellikleri, Günlük Oyun Etkileşimleri, Problem Davranışlar ve İletişim Stillerine İlişkin Görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 15 (1), 1-44. DOI: 10.12984/eed.12243
• Traş, Z.ve Güngör, H. C. (2011). Avrupa ülkelerinden gelen Türk asıllı üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve sosyal bağlılıkları üzerine nitel bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 263-271.
• Vural-Yüzbaşı, D. (2018) Zihin engelli çocuğa sahip annelerin psikolojik iyi oluşlarının başa çıkma tarzları, aile gereksinimleri ve sosyal destek değişkenleriyle modellenmesi, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Weıss J.M. (2002). Hardiness and Social Support as Predictors of Stress in Mothers of Typical Children, Children with Autism, andChildren with Mental Retardation. SAGE Publications and The National Autistic Society . 6(1) 115–130.