Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitime İlişkin Tutum ve Görüşleri: Sosyal Bilgiler Dersi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 1 - 40, 30.04.2023

Nurseda Teymur Adem Beldağ

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, sosyal bilgiler dersine giren sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları ve görüşleri doğrultusunda bir değerlendirme yapmaktır. Çalışma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin beraber kullanıldığı karma yöntem yaklaşımına göre tasarlanmıştır. Çalışmada başta nicel verilerin toplanıp ardından nitel verilerle araştırma sonuçlarının desteklendiği açımlayıcı sıralı karma yöntem deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu Erzurum ilinde görev yapan sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Nicel veriler “Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitim Tutum Ölçeği” testi ile nitel verileri ise araştırmacı tarafından geliştirilen “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ile toplanmıştır. Araştırmada kullanılan nicel verilerin analizinde t-Testi, Tek Faktörlü Varyans Analizi ve Kruskal-Wallis-H Testi, nitel verilerin analizinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın nicel sonuçlarına göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin görüşlerinin daha çok olumlu olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nitel sonuçlarına göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitim ile ilgili çeşitli ön yargıları ve bilgi eksiklikleri olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlara göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik farkındalıklarını artıracak eğitim içeriklerinin hazırlanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler Öğretmeni, Sınıf Öğretmeni, Çokkültürlülük, Çokkültürlü Eğitim

Attitudes and Views of Teachers on Multicultural Education: Example of Social Studies Lesson

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, sosyal bilgiler dersine giren sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları ve görüşleri doğrultusunda bir değerlendirme yapmaktır. Çalışma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin beraber kullanıldığı karma yöntem yaklaşımına göre tasarlanmıştır. Çalışmada başta nicel verilerin toplanıp ardından nitel verilerle araştırma sonuçlarının desteklendiği açımlayıcı sıralı karma yöntem deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu Erzurum ilinde görev yapan sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Nicel veriler “Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitim Tutum Ölçeği” testi ile nitel verileri ise araştırmacı tarafından geliştirilen “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ile toplanmıştır. Araştırmada kullanılan nicel verilerin analizinde t-Testi, Tek Faktörlü Varyans Analizi ve Kruskal-Wallis-H Testi, nitel verilerin analizinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın nicel sonuçlarına göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin görüşlerinin daha çok olumlu olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nitel sonuçlarına göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitim ile ilgili çeşitli ön yargıları ve bilgi eksiklikleri olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlara göre öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik farkındalıklarını artıracak eğitim içeriklerinin hazırlanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Teacher, Classroom Teacher, Multiculturalism, Multicultural Education

Kaynakça

• Akçaoğlu, M.Ö., (2017). Çokkültürlü Eğitim Uygulamasının Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Eğitim İle Sınıf Yönetimi Tutum Ve Yeterliklerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Akın, E. (2016). Turkish teacher candidates ' intercultural susceptibility analysis from various (Siirt University example). Turkish Studies, 11(3), 29-42.
• Alanay, H. (2015). Eğitim fakültesi lisans öğrencilerinin çokkültürlülüğe ve çokkültürlü eğitime dair görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Anık, M. (2012). Çokkültürcülük ve Osmanlı Devleti. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27,117-130
• APA, (2003). Guidelines on multiculturaleducation, training, research, practice, andorganizationalchangeforpsychologists. AmericanPsychologist, 58(5), 377-402.
• Aslan, M. ve Kozikoğlu, İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Van ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Fakültesi Dergisi. 31, 729-737
• Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye’de çokkültürlü eğitim tartışmaları ve uygulamaları. Ankara: Nobel Yayınları
• Bahadır, Ö. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çokkültürlülük ve çokkültürlü eğitim algılarının değerlendirilmesi: kocaeli örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Banks, J. A. (2013). Çokkültürlü eğitime giriş. (çev. H. Aydın). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Başarır, F., Sarı, M. ve Çetin, A. (2014). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim algılarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 91-110.
• Başbay, A. ve Kağnıcı. D.Y.; Sarsar. F. (2013). Eğitim Fakültelerinde Görev Yapmakta Olan Öğretim Elemanlarının Çokkültürlü Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Turkish Studies 8(3) 47-60
• Beldağ, A. ve Teymur, N. (2018). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programında çokkültürlü eğitimin yeri. Tay Journal, 2.(2).117-129
• Bohn,A.P.,&Sleeter, C.E. (2000). Multicultural education and the standards movement: A report from the field. Phi Delta Kappan, 82(2), 156–161
• Bryan, A. (2009). Theintersectionality of nationalism and multiculturalism in the Irish curriculum: teaching against racism? Race Ethnicity and Education, 12(3), 297-317
• Bulut, C. ve Başbay, A. (2014). Öğretmenlerin çokkültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (3)
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., E. Karadeniz, G. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 27-40.
• Cole, D. And Zhou, J. (2014). Dodiversity experiences help college students become more civically minded? Applying Banks’ multicultural education frame work. Innovative Higher Education, 39(2), 109 121.
• Creswell, J. W. (2013). Researchdesign: Qualitative, quantitative, andmixedmethodsapproaches (2th ed.). ThousandOaks, CA: Sage.
• Çalışkan H. ve Gençer R. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime ilişkin tutum düzeyleri. V. Sakarya’da Eğitim Araştırmaları Kongresi. Ss:52-63.
• Çınar, Z. (2010). Çokkültürlülük ve Kültürlerarasıcılığın Tarih Eğitimine Yansımaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çoban, A. E., Karaman, N. G. ve Doğan T. (2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
• Demirsoy, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe ilişkin görüşleri ve çokkültürlü eğitime yaklaşımları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dyno, N. (2010). The relationship of teacher attitudes toward multicultural education to student achievement. Unpublished doctoral dissertation, Dowling College, Oakdale, New York.
• Ergün, Ö. R. (2017). Sınıf öğretmenlerinin anadili farklı öğrencilerle yaşadığı sorunlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Erlandson, D.A., Harris, E. L., Skipper, B. L., Allen, S. D. (1993)Doing Naturalistic Inouıry A Guide To Methods Newbury Park, CA: Sage.
• Eröz, M. (1992). Türk kültürünün alt kültür unsurlarından Kürtler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları: 26.
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729, 50-57
• Johnson, R.,& Onwuegbuzie, A. (2004). Mixed methods research: A research paradigmw hose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26
• Kabapınar, Y. (2009). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (2. Baskı). Ankara: Maya Akademi.
• Karaca, F. (2018). Türkiye’de ve dünyada çokkültürlülük ve eğitim. TheJournal of Academic Social Science Studies,72: 25-40.
• Karakaş, H. ve Erbaş, Y.H. (2018). Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Deneyimleri ve Türkiye’deki Kültürel ve Sosyal Gruplara Yönelik Düşünceleri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi. 5 (9), 59-81.
• Kaya, Y. (2013). Öğretmenlerin Çokkültürlülük Ve Çokkültürlü Eğitim Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi (Diyarbakır İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır
• Kaya, Y. (2014). Öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitim hakkındaki bilgi, farkındalık ve yeterliliklerinin belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 2 (1), 102- 115.
• Kervan, S. (2017), Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik inançları ve öğretim yaklaşımları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir
• Marangoz, G. (2014). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitime Karşı Algısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Marangoz, G., Aydın, H., & Adıgüzel, T. (2015). Perception of teachersagainstmulticulturaleducation. TurkishStudies, 10(7), 709-720.
• Miles, M. B. &Huberman, A. M. (1994).Qualitativedataanalysis (2th ed.).ThousandOaks: Sage Publications.
• Ndemanu, M. T. (2012). Exploring preservice teachers' perspectives about human diversity: Experiences in multiculturaleducationcourses. Unpublished Doctoral dissertation, Indiana University, Indiana
• Olson, B. (2003). Attitudes toward multiculturalism and cultural diversity: The effects of multicultural training. Unpublished Doctoral dissertation, University of Wisconsin, Wisconsin
• Özan , M. B. ve Şengür, D. ( 2017). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim ve anadilde eğitim hakkında görüşlerinin incelenmesi.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 27(2), 113-121.
• Özdemir, S. (1998). Medya Emperyalizmi ve Küreselleşme. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özdemir, M. ve Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(2), 215-232. Parekh, B. 2000. Rethinking multiculturalism: cultural diversity and political theory. Basingstoke: Palgrave
• Parker, C. W. (2002). Teaching for diversity and unitity in a democratic multicultural society. Education for democracy içinde, (Ed. W. C. Parker), Connecticut: Information Age Publishing
• Parker, C. W. (2002). Teaching for diversity and unitity in a democratic multicultural society. Education for democracy (Ed. W. C. Parker). Connecticut: Information Age Publishing. Polat, İ. ve Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürl ü eğitimde öğretmen yeterlilikleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1),352-372
• Portera, A. (2008). Intercultural education in Europe: Epistemological and semanticaspects. Intercultural Education, 19(6), 481-491.
• Ramsey, O.G. (2018). Çeşitliliklerin olduğu bir dünyada öğrenme ve öğretim: çocuklar için çokkültürlü eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Santrock, J. W. (2001). Educational Psychology. New York: McGrawHill.
• Toprak, G. (2008). Öğretmenlerin çok kültürlü tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat
• Yazıcı, S., Başol, G. ve Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (38), 318-334.
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S. (2016). Kosova'daki öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik bilgi, inanç, tutum ve özyeterliklerinin sınıf içi uygulamalarıyla ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir