İlkokul Öğrencilerinin Kültürel Mirasa Duyarlılıklarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 451 - 510, 30.04.2023

Sevda Yılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı ilkokul öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılığının incelenmesidir. Çalışma, eş zamanlı karma desen olarak tasarlanmış ve ilkokul 4. sınıf öğrencileri ile yürütülmüştür. Araştırmanın nicel boyutunda veri toplama aracı olarak Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeği kullanılmıştır. Nitel verilerin toplanmasında ise yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutuna 592 ilkokul öğrencisi dahil edilmiştir. Çalışmanın nitel boyutunda ise 19 ilkokul öğrencisi ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda ilkokul öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılık düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin kültürel mirasa duyarlılıklarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu ve ailedeki çocuk sayısının, yaşanılan yerin ve sosyal etkinliklere katılma durumunun öğrencilerin kültürel mirasa duyarlılıklarını etkileyen değişkenler olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca düzenli olarak kitap, gazete ve dergi okuyan öğrencilerin kültürel mirasa duyarlıklarının daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. İlkokul öğrencilerinin daha çok yaşadıkları şehirde bulunan tarihi eserleri tanıdıkları; kültürel miras ögelerinin tanınması ve öğrenilmesine önem verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin ayrıca kültürel miras öğelerini korumak için sorumluluk alma boyutunda duyarlılık gösterdikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Kültürel Mirasa Duyarlılık, İlkokul Öğrencileri

An Investigation of Primary School Students’ Sensitivity to Cultural Heritage

Öz

The aim of this study is to examine primary school students' sensitivity to cultural heritage. The study was designed as a simultaneous mixed design and conducted with 4th grade primary school students. In the quantitative dimension of the research, the Cultural Heritage Sensitivity Scale was used as a data collection tool. Using a semi-structured interview form, qualitative data were collected. It was determined through research that primary school students have a high level of cultural heritage sensitivity. It has been determined that the sensitivity of female students to cultural heritage is greater than that of male students, and that the number of children in the family, place of residence, and participation in social activities do not affect students' sensitivity to cultural heritage. Additionally, it was determined that students who regularly read books, newspapers, and magazines have a greater appreciation for cultural heritage. It has been determined that the majority of primary school students are familiar with the historical items in their community and that they place a high value on recognizing and learning about cultural heritage elements. In addition, it was noted that the students exhibited sensitivity towards the need to protect cultural heritage objects.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Primary School Students, Sensitivity to Cultural Heritage

Kaynakça

• Açık, İ. (2020). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kültürel mirasa duyarlılık ve vatanseverlik değerlerinin biyografilerle öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Akyürek, T. (2011). İlköğretim 1. kademe görsel sanatlar dersinde müze eğitiminin tarih ve kültür bilinci oluşturmasındaki önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akto, A., & Akto, S. (2020). Erken çocukluk ve değerler eğitimi. Journal of International Social Research, 13(74), 326-339.
• Alkış, S. & Oğuzoğlu, Y. (2005). Ülkemiz koşullarında tarihi çevre eğitiminin önemini ve gerekliliğini artıran nedenler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 347-361.
• Altunay, E. & Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 5-28.
• Apostolopoulou, A. P., Carvoeiras, L. M., & Klonari, A. (2014). Cultural heritage and education. Integrating tour maps in a bilateral project. European Journal of Geography, 5(4), 67-77.
• Arıkan, İ. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin kültürel miras ile ilgili başarı düzeyleri ve tutumlarının bazı değişkenlerle incelenmesi (Adıyaman örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Adıyaman.
• Avcı, M. (2014). Sosyal bilgiler dersinde kültürel miras eğitimine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Avcı, M., & Memişoğlu, H. (2016). Kültürel miras eğitimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerin görüşleri. İlköğretim Online, 15(1), 104-124. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.42123
• Azrak, S., & Yalçınkaya, E. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği). Kastamonu Education Journal, 28(3), 1307-1320. doi: 10.24106/kefdergi.3866
• Barghi, R., Zakaria, Z., Hamzah, A., & Hashim, N. H. (2017). Heritage education in the primary school standard curriculum of Malaysia. Teaching and Teacher education, 61, 124-131.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan sorunların değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Cevherli, K. (2014). Okul öncesinde değerler eğitimi: boğaziçi eğitim modeli. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Corbishley, M. (2000). Living heritage. History Today, 50(8), 36-37.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. Edt. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir), Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W. & Plano Clarck, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Çev.,Y. Dede ve S. B. Demir), (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Curtis, R. & Seymour, C. (2004). Louisiana heritage education program and heritage in the classroom: children's attitudes toward cultural heritage. Journal of Social Studies Research, 28(2), 20-24.
• Çüçen, A. K. (2005). Kültür, uygarlık, evrensellik ve çokkültürlülük. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 4, 111-115.
• Demirezen, S., & Aktaş, G. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 413-434.
• Dere, İ. (2021). Learning the cultural heritage by documenting: Field experiences of teacher candidates of social studies. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 43, 108-121.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 1-19.
• Doğan, Y. & Temple, S. (2011, 18-20 July). From a city on the Western Border of the Roman Empire to a city on the Eastern Border: children’s attitudes to their culturel heritage. Heirnet 8th International Conference, Braga, Portugal.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 13(2),425-442.
• Frankel, J. R., N. E. Wallen, and H. H. Hyun. (2015). How to design and evaluate research in education. 9th ed. New York: McGraw Hill.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step. A simple study guide and reference (10. Baskı). GEN, Boston, MA: Pearson Education, Inc.
• Gross, Z. & Rutland, S.D. (2017). Experiential learning and values education at a school youth camp: Maintaining Jewish culture and heritage. International Review of Education, 63, 29-49.
• Gümüş, N. & Adanalı, R. (2011). Buca’da (İzmir) tarihi ve kültürel mirasa yönelik ortaöğretim öğrencilerinin tutum ve davranışları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 87-102.
• Güneş, E., & Alagöz, G. (2018). Turizm eğitimi alan öğrencilerin kültürel miras tutumları üzerine bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 753-777.
• Gürdoğan Bayır, Ö. & Çengelci Köse, T. (2019). Kültürel miras ve korunmasına ilişkin ortaokul öğrencilerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 27(4), 1827-1840.
• Gürel, D., & Çetin, T. (2017). An ınvestigation of secondary school 7th grade students' awareness for ıntangible cultural heritage. Online Submission, 8(27), 75-84.
• Gürel, D. & Çetin, T. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının somut olmayan kültürel mirasa yönelik tutum ve farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2190-2205.
• Güvenç, B. (1974). İnsan ve kültür. Remzi Yayınevi.
• Halaç, H. H., & Demir, İ. (2017). Toplumsal hafızamız kültürel mirasımız. Journal of International Social Research, 10(52), 1141-1145. https//doi.org/10.17719/jisr.2017.1993
• Halaç, H. H., Gürdoğan Bayır, Ö. & Çengelci Köse, T. (2021). İlkokul öğrencilerine yönelik kültürel mirasa duyarlılık ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 197-218. https://doi.org/10.35675/befdergi.810944
• Hunter, K. (1988). Heritage education in the social studies. Eric Document Reproduction Service No. ED 300306 (https://eric.ed.gov/?id=ED300336 adresinden 22.09.2022 tarihinde alınmıştır).
• Ivon, H. & Kuscevic, D. (2013). School and the cultural heritage environment: pedagogical, creative and artistic aspects. CEPS Journal. 3(2), 29-50 https://doi.org/10.25656/01:7985
• Kafadar, T. (2021). Cultural heritage in social studies curriculum and cultural heritage awareness of middle school students. International Journal of Progressive Education, 17(2), 260-274 DOI: 10.29329/ijpe.2020.332.16
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Yayın.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programında değerler eğitimi: tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, Y., Öksüz, Y., Gelen, İ., & Yılmaz, H. B. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bazı evrensel değerleri kazanım düzeylerinin karşılaştırılması (Samsun ili örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 351-374.
• Khan, I., Melro, A., Amaro, A. C., & Oliveira, L. (2020). Systematic review on gamification and cultural heritage dissemination. Journal of Digital Media & Interaction, 3(8), 19-41.
• Kılcan, B. & Akbaba, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Journal of World of Turks. 5(3), 113-137.
• Koç, N. (2013). Annelerin kişisel değerleri ile beş-altı yaş çocuklarının değer kazanımları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kokko, S., & Dillon, P. (2011). Crafts and craft education as expressions of cultural heritage: individual experiences and collective values among an international group of women university students. International Journal of Technology and Design Education, 21(4), 487-503.
• Köroğlu, Ö., Yıldırım, H. U., & Avcıkurt, C. (2018). Kültürel miras kavramına ilişkin algıların metafor analizi yoluyla incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 98-113.
• Mancı, A. R. (2019). Üniversite öğrencilerinin kültürel miras farkındalığı ve deneyimleri: Harran Üniversitesi örneği Şanlıurfa, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1164-1177.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018a). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mortara, M., Catalano, C. E., Bellotti, F., Fiucci, G., Houry-Panchetti, M., & Petridis, P. (2014). Learning cultural heritage by serious games. Journal of Cultural Heritage, 15(3), 318-325. http://dx.doi.org/10.1016/j.culher.2013.04.004
• Nuzzaci, A. (2020). The right of children to use cultural heritage as a cultural right. Open Journal of Social Sciences, 8, 574-599.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum bilimlerinde kültür kavramı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 123-139.
• Öztürk, H. M., Güngör, H., & Ogelman, H. G. (2021). Okul öncesi dönemde kültürel miras eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: Denizli ili örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 175-203.
• Petrucco, C., & Agostini, D. (2016). Teaching cultural heritage using mobile augmented reality. Journal of e-Learning and Knowledge Society, 12(3), 115-128.
• Sağ, Ç., & Ünal, F. (2019). İlkokul sosyal bilgiler dersinde somut olmayan kültürel miras eğitimine yönelik etkinlik temelli bir eylem araştırması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 425-468.
• Selanik Ay, T., & Kurtdede Fidan, N. (2013). Öğretmen adaylarının kültürel miras kavramına ilişkin metaforları. Electronic Turkish Studies, 8(12), 1135-1152.
• Sidekli, S., & Karaca, L. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel, kültürel miras öğelerinin kullanımına ilişkin öğretmen adayı görüşleri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, (5), 20-38.
• Simandiraki, A. (2006). International education and cultural heritage: Alliance or antagonism?. Journal of Research In International Education, 5(1), 35-56.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon. Taşkın Külcü, Ö. (2015). Kültürel miras kavramının eğitim açısından önemi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 27-32.
• Tuncel, G., & Altuntaş, B. (2020). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin kültürel miras algısı: göstergebilimsel bir analiz. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6(1), 123-140.
• Türk, N. & Nalçacı, A. (2011). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri (Erzincan örneği). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 39-56.
• Ulusoy, K. (2009). Sosyal Bilgiler dersi kültür ve miras öğrenme alanının işlenişinin 4. ve 5. sınıf öğrencileri tarafından değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler e-Dergisi, 18, 1-26.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (1972). Dünya kültürel ve doğal mirasının korunmasına dair sözleşme. https://www.unesco.org.tr/Home/Page/161 adresinden 05.10.2022 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (1972). UNESCO dünya mirası listesi. https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/ adresinden 05.10.2022 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. https://www.unesco.org.tr/Home/Page/181 adresinden 05.10.2022 tarihinde alınmıştır.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 77-92.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. & Şeker, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin müze gezilerine ve müzelerin sosyal bilgiler öğretiminde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 21-39.