Sınıf Öğretmenlerinin Harita Okuryazarlık Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 2044 - 2071, 21.12.2023

Betül Akyürek Tay

Öz

Haritalar, insanların ülke ve dünya üzerindeki birçok özelliği somut olarak algılamalarını sağlayan araçlardır. Bu aracın kullanılmasında ortaya çıkan beceriye harita okuryazarlığı denilmektedir. Harita okuryazarlığı öğretim programlarında öğrencilere kazandırılması gereken bir beceridir. Sosyal bilgiler dersi becerilerinden biri olan harita okuryazarlığı, ilkokul 4. sınıfta yer alan “İnsanlar Yerler ve Çevreler” öğrenme alanı içinde yer almaktadır. Bu becerinin öğrencilere kazandırılmasında sorumluluk sınıf öğretmenlerine düşmektedir. Harita okuryazarlığı becerisinin öğrencilere kazandırılması için sınıf öğretmenlerinin bu beceriye ne kadar sahip olduğunun belirlenmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Bunun için hem betimsel hem de nedensel tarama modeli benimsenen bu araştırmada, Türkiye genelinde görev yapan sınıf öğretmenleri evreninden tesadüfi ve gönüllülük esasına göre belirlenen 567 sınıf öğretmeni çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Ölçek yardımıyla toplanan verilerin analizinde parametrik ve nonparametrik testler işe koşulmuştur. Araştırma sonucuna göre; sınıf öğretmenlerinin harita okuryazarlık düzeyleri yüksektir. Sınıf öğretmenlerinin harita okuryazarlık düzeylerinin cinsiyete ve öğrenim sorumluluğunun üstlenildiği sınıf düzeyine göre değişmediği, kıdemlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. 1-5 yıl kıdeme sahip olan yeni mezun sınıf öğretmenlerinde harita okuryazarlık düzeylerinin anlamlı düzeyde daha yüksek olduğunu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Harita okuryazarlığı, sınıf öğretmeni, sosyal bilgiler

Examining the Map Literacy Levels of Classroom Teachers in Terms of Different Variables

Öz

Maps are tools that enable people to concretely perceive many features of the country and the world. The skill that emerges in the use of this tool is called map literacy. Map literacy is a skill that should be taught to students in curriculum. Map literacy, one of the social studies course skills, is included in the "People, Places and Environments" learning area in the 4th grade of primary school. The responsibility for teaching this skill to students falls on classroom teachers. It is thought that it is important to determine how much classroom teachers have this skill in order to provide students with map literacy skills. In this research, in which both descriptive and causal scanning models were adopted, 567 classroom teachers selected randomly and on a voluntary basis from the universe of classroom teachers working throughout Turkey constituted the sample of the study. Parametric and nonparametric tests were used in the analysis of the data collected with the help of the scale. According to the research results; Map literacy levels of classroom teachers are high. It was determined that the map literacy levels of classroom teachers did not vary according to gender and the grade level in which the responsibility for education was undertaken, but showed significant differences according to their seniority. It is understood that the map literacy levels of newly graduated classroom teachers with 1-5 years of experience are significantly higher.

Anahtar Kelimeler

education, jdddkd, kdddd

Kaynakça

• Akengin, H., Tuncel, G., & Cendek, M. E. (2016). Öğrencilerde harita okuryazarlığının geliştirilmesine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri, Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 61-69.
• Aksoy, B., & Ablak, S. (2019). An evaluation of map literacy of social studies preservice teachers. Participatory Educational Research (PER), 6(2), 158-168. https://dx.doi.org/10.17275/per.19.19.6.2
• Aladağ, E., Arıkan, A., & Özenoğlu, H. (2021). Nature education: Outdoor learning of map literacy skills and reflective thinking skill towards problem-solving. Thinking Skills and Creativity, 40, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100815
• Altun, A. (2005). Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. Anı Yayıncılık
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgül, E. Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, B. (2021). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik harita okuryazarlık becerisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Doğan, G. N. (2022). Hayat bilgisi dersinde sınıf öğretmenlerinin gezi düzenleyebilme öz yeterlik inançları ve okul dışı öğrenme ile ilgili değerlendirmeleri. Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Dönmez, L. (2021). Map literacy skill in social sciences curriculum of turkey: The gap between theory and practice. Review of International Geographical Education, 11(2), 449-460.
• Duman, B., & Girgin, M. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin harita okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 185-202.
• Erol, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlık becerilerine ilişkin bir değerlendirme. Anadolu Journal of Educational Sciences International (AJESI), 7(3), 425-457. https://hdl.handle.net/11421/24250
• Görmez, E. (2021). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlık becerisi yeterlilikleri üzerine bir çalışma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 712-733. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1029178
• Karakuş, U., & Oğuz, S. (2013). Sosyal bilgiler dersi coğrafya konularinda google earth kullanımı ve öğretmen görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 110-125.
• Kartal, F., & Koç, H. (2017). Ortaöğretim (9. sınıf) öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 179-198. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281739
• Koç H., & Demir S. B. (2014). Developing valid and reliable map literacy scale. Review of International Geographical Education, 4(2), 120-136.
• Koç, H., & Çifçi, T. (2016). Sınıf öğretmen adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 9-20.
• Koç, H., Aksoy, B., & Çiftçi, T. (2017). Farklı lisans programlardaki öğrencilerin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 301-321.
• Koç, H., & Karatekin, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (USBES Özel Sayı II), 1522-1542.
• Lim, K. Y. L., Wong, S. S. H., & Lim, S. W. H. (2021). The “Silent Teacher”: Learning by teaching via writing a verbatim teaching script. Cognitive Psychology, 35(6), 1492-1501. https://doi.org/10.1002/acp.3881
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2023a). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Meb Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2023b). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Meb Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı
• Newcombe, N. S., & Frick, A. (2010). Early education for spatial intelligence: Why, what, and how. Mind, Brain and Education, 4(3), 102-111.
• Selanik Ay, T., & Yavuz, Ü. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerini kazandırmaya yönelik gerçekleştirdikleri uygulamalar. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(2), 31-63. https://doi.org/10.18039/ajesi.17370
• Taşdemir, M. (2000). Eğitimde Planlama ve Değerlendirme. Ocak Yayınları.
• Türksever, Ö. (2021). Examining the map literacy levels of students in the faculty of education. Review of International Geographical Education, 11(1), 262-276.
• Weeden, P. (1997). Learning through maps. Tilbury & Williams (Ed.), Teaching and Learning Geography. Routledge.
• Wellington, J. (2006). Educational research: contemporary issues and praticall approaches. Continuum.