Orta Yaş Üzeri Yetişkinlerin Gözüyle Geçmişten Günümüze Çocuk Oyunlarının Sosyal Bilgiler Bağlamında İncelenmesi: Fenomenolojik Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 863 - 904, 30.08.2024

Tuğba Selanik Ay , Gülsüm Tufan

Öz

Bu araştırma, geçmişten günümüze çocuk oyunlarındaki değişimi ve etkilerini orta yaş ve üzeri yetişkinlerin görüşlerine dayalı olarak ortaya koyarak sosyal bilgiler dersi öğretim programının temel bileşenleri bağlamında bu görüşleri analiz etmeyi amaçlayan fenomenolojik bir araştırmadır. Sosyal bilgiler dersi bireyleri toplumsallaştırmayı, kültürel aktarımı, 21. yüzyıl becerileriyle donanmış küresel vatandaşlar yetiştirmeyi amaçlayan bir ders olma özelliğine sahiptir. Çocuk oyunları da sosyal bilgiler dersinde okul içi ve okul dışında kimi zaman açık kimi zaman örtük biçimde bu amaca hizmet eden eğitsel araçlardır. Son yıllarda günümüz çocuklarının oyun anlayışında dijital oyunlara doğru bir kayma yaşanmış, şehir yaşamı, pandemi gibi faktörler de bu durumu tetiklemiştir. Geçmişteki oyun ve günümüzdeki oyun anlayışı arasında ortaya çıkan farklılıklar ve değişimin bireysel ve toplumsal etkilerini ortaya koymada orta yaş ve üzeri yetişkinlerin deneyim ve gözlemlerinden yararlanılmak istenmiştir. Orta yaş ve üzeri yetişkinler kendileri oyun oynamış, çocuklarının oyun çağını gözlemlemiş ve şu anda da birçoğu torunlarının oyun oynama durumlarını gözlemleyebilmektedir. Bu bağlamda yeterli deneyime sahip oldukları düşünülerek fenomenolojinin doğasına uygun biçimde 15 orta yaş ve üzeri yetişkin katılımcı grubu olarak belirlenmiştir. Katılımcılarla yapılan görüşmeler oyun oynamanın bireylerin, bilişsel, fiziksel, akademik ve toplumsal katkıları vurgulanmıştır. Geçmişten farklı olarak günümüzde oynanan çocuk oyunlarının daha bireysel, kapalı alanlarda oynanan, sosyalleşme üzerinde olumsuz etkileri bulunan, şiddeti özendiren; yardımlaşma, dayanışma gibi değerlere ters düşen oyunlar olduğu biçiminde görüşlerini belirtmişlerdir. Sonuçlar sosyal bilgiler öğretim programı temel bileşenleri bağlamında ele alındığında, çocuk oyunlarının beceri kazanma, sosyalleşme, kültürel aktarım ve değerler eğitimi gibi pek çok açıdan katkılar sunduğunu ortaya koymuştur. Elde edilen sonuçlar ışığında Sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimi, beceri kazandırma, kültürel aktarım gibi boyutlarda çocuk oyunlarından yararlanılabilir, uzmanlar tarafından sosyal bilgilerin temel boyutlarına da hizmet edecek, ailelerin açık havada çocuklarıyla oynayabilecekleri rehber niteliğinde kılavuzlar hazırlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Social studies, children, values education, skill acquisition, cultural transfer

AN EXAMINATION OF CHILDREN'S GAMES WITHIN THE CONTEXT OF SOCIAL STUDIES FROM THE PAST TO PRESENT BY THE PERSPECTIVES OF MIDDLE-AGED ADULTS: A PHENOMENOLOGICAL RESEARCH

Öz

This research is a phenomenological research that aims to analyze the views of middle-aged and older adults in the context of the basic components of the social studies curriculum by revealing the changes and effects in children's games from past to present. The social studies course has the feature of being a course that aims to socialize individuals, transfer culture, and raise global citizens equipped with 21st century skills. Children's games are also educational tool for sovial studies that serve this purpose, sometimes explicitly and sometimes implicitly, in and out of school. In recent years, there has been a shift towards digital games in the game understanding of today's children, and factors such as city life and pandemic have triggered this situation. It is aimed to benefit from the experiences and observations of middle-aged and older adults in revealing the individual and social effects of the change and the differences between the game in the past and the understanding of the game today. Middle-aged and older adults have played games themselves, observed the play age of their children, and many can now observe the play of their grandchildren. In this context, considering that they have sufficient experience, 15 middle-aged and over adult participants were determined in accordance with the nature of phenomenology. As a result of the interviews with the participants, the cognitive, physical, academic and social contributions of playing games were emphasized. Unlike the past, children's games played today are more individual, played indoors, have negative effects on socialization, and encourage violence; also the participants stated that there are games that contradict values such as cooperation and solidarity. When the results obtained are examined in the context of social studies education, it has been revealed that traditional children's games can clearly contribute to social education with their dimensions such as gaining knowledge, gaining skills, values education, cultural transfer, and socialization. In the light of the results obtained it may be recommended to design social studies lessons in ways that will allow traditional children's games to be played outside of school and to provide appropriate physical provisions.

Anahtar Kelimeler

Social studies, children, values education, skill acquisition, cultural transfer

Kaynakça

• Adalar, H., & Yüksel, İ. (2017). Sosyal bilgiler, fen bilimleri ve diğer branş öğretmenlerinin görüşleri açısından zekâ oyunları öğretim programı. Electronic Turkish Studies, 12(28).
• Arslan, A. & Dilci, T. (2018). Çocuk oyunlarının çocukların gelişim alanlarına yönelik etkilerinin geçmiş ve günümüz bağlamında incelenmesi (Sivas ili örneklemi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28 (1), 47-59.
• Akın, E., Kıztanrı, S. & Edip, D. (2021). Çocuk oyunları ve oyunların bireylerin gelişimine katkısı (Mardin Çocuk Oyunları Örneği). Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 785-798.
• Akkuş, Z., & Aslan, H. (2013). Sosyal bilgiler dersinde oyunlarla kavram öğretimi, International Journal of Social Science Research, 2(2), 61-77.
• Aksoy, A. B., & Dereçiftçi, H. (2020). Erken çocukluk döneminde oyun. Pegem Akademi: Ankara.
• Anılan, H., Girmen, P., Öztürk A. & Koçkar M. T. (2003). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri. OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı, Aydın.
• Artar, M., Onur, B., & Çelen, N. (2002). Çocuk oyunlarında üç kuşakta görülen değişimler. Çocuk Forumu, 5(1), 35- 39.
• Artar, M., Demir, T. Ş., & Çok, F. (1998). Ankara'da açık alanlarda çocuk oyunları. Eğitim ve Bilim, 22(107), 23-27.
• Bakar, A., Tüzün, H., & Çağıltay, K. (2008). Öğrencilerin eğitsel bilgisayar oyunu kullanımına ilişkin görüşleri: sosyal bilgiler dersi örneği, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 27-37.
• Biter, M., & Çalışkan, H. (2019). Values education with educational in social studies courses: an action research. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 1(1), 1-28.
• Carnagey, N. L., & Anderson, C. A. (2005). The effects of reward and punishment in violent video games on aggressive affect, cognition, and behaviour, in Psychological Science, American Psychological Society, 16(11), 882-889.
• Checa-Romero, M., & Pascual Gómez, I. (2018). Minecraft and machinima in action: Development of creativity in the classroom. Technology, Pedagogy and Education, 27(5), 625–637.
• Cleland, V., Crawford, D., Baur, L. A., Hume, C., Timperio, A., & Salmon, J. (2008). A prospective examination of children's time spent outdoors, objectively measured physical activity and overweight. International journal of obesity, 32(11), 1685-1693.
• Clements, R. (2004). An investigation of the status of outdoor play. Contemporary issues in early childhood, 5(1), 68-80.
• Çelik, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan becerilerin öğretiminde kullanılabilecek geleneksel çocuk oyunlarının incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 413-424.
• Cirhinlioğlu, F.G. (2001). Çocuk Ruh Sağlığı ve Gelişimi, Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches (4. Edition). London: Sage Publications.
• Doğan, E., & Koç, H. (2017). Sosyal bilgiler dersinde deprem konusunun dijital oyunla öğretiminin akademik başarıya etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 90-100.
• Esen, M., A. (2008). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri ve unutulmaya yüz tutmuş ahıska oyunları. Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (2), 357-367.
• Giorgi, A. (2009). The descriptive phenomenological method in psychology. Pittsburgh, PA: Duquesne University Press.
• Gökşen, C. (2014). Oyunların çocukların gelişimine katkıları ve Gaziantep çocuk oyunları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,52.
• Gürcan A, Özhan S., & Uslu R. (2008). Dijital oyunlar ve çocuklar üzerindeki etkileri. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 1-50.
• Hazar, Z., Tekkurşun, D. G. & Dalkıran, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin geleneksel oyun ve dijital oyun algılarının incelenmesi: Karşılaştırmalı Metafor Çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15 (4), 179-190.
• Horzum, M. B., Ayas, T. & Çakır Balta, Ö. (2008). Çocuklar için bilgisayar oyun bağımlılığı ölçeği. Türk PDR (Psikolojik Danışma ve Rehberlik) Dergisi, 3(30), 76-88.
• İşçi, T., & Yeşiltaş, E. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde dijital oyun geliştirme yazılımı kullanımı ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının buna ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 260-284.
• Johnson, R. B., & Christensen, L. (2014). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Fifth edition. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data: United States of America.
• Kabapınar, Y., & İncegül, S. (2016). Değişim ve süreklilik bağlamında oyun ve oyuncağa bakmak: bir sözlü tarih çalışması. Turkish History Education Journal, 5(1), 74-96.
• Karslı, E. (2016). Çocuk, oyun ve eğitim. M. Ören (Ed.). Çocuk ve oyun içinde (ss. 2-22). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Koyuncu, F & Bulut. (2022). Geleneksel çocuk oyunlarının kültürlerarası etkileşimi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 499-519.
• Küçükali A. (2015). Çocukların oyun oynama hakkı ve değişen oyun kültürü. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 1-14.
• Langridge, M. E., & Ahern, K. (2003). A case report on using mixed methods in qualitative research. Collegian, 10(4), 32-36.
• Lindberg, E. N. (2012). Çocuk oyunlarında iki kuşakta görülen değişim. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 395-410.
• Merriam, S.B. (2013) Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation. John Wiley & Sons Inc., New York.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Erişim Adresi:http://mufredat.meb.gov.tr
• Moffat, D. C., Crombie, W., & Shabalina, O. (2017). Some video games can increase the player’s creativity. International Journal of Game-Based Learning (IJGBL), 7(2), 35–46.
• Özdemir, A. Sosyal bilgiler öğretiminde oyun. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara (2006).
• Özyürek, A., Şahin, F. T., & Gündüz, Z. B. (2018). Nesilden nesile kültürel aktarımda oyun ve oyuncakların rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 1-12.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage publications.
• Pehlivan, H., & Demirel, Ö. (2022). Örnek olay ve oyun yoluyla öğretimin sosyal bilgiler dersinde öğrenme düzeyine etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1923-1932.
• Sălceanu, C. (2014). The ınfluence of computer games on children's development. Exploratory Study on the Attitudes of Parents,Procedia, Social and Behavioural Sciences,149, 837-841.
• Savaş, E., & Gülüm, K. (2014). Geleneksel oyunlarla öğretim yöntemi uygulamasının başarı ve kalıcılık üzerine etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 183-202.
• Sümbüllü, Y. Z. & Altınışık, M. E. (2016). Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimi Açısından Önemi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2), 73-85.
• Tuğrul, B., Ertürk, H. G., Özen Altınkaynak, Ş., & Güneş, G. (2014). Oyunun üç kuşaktaki değişimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27(1), 1-16.
• Torun, F., & Duran, H. (2014). Çocuk hakları öğretiminde oyun yönteminin başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 418-448.
• Tören, A. (2011). Erzincan’dan derlenen çocuk oyunlarının çocuk eğitimindeki yeri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Erzincan.
• Turan, B. N., Gözler, A., Turan, M., İncetürkmen, M. & Meydani, A. (2020). Geleneksel çocuk oyunlarına yönelik öğretmen görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5 (3), 231-241.
• Ulutaş, A. (2011). Okul öncesi dönemde drama ve oyunun önemi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(6), 233-242.
• Uygun, K. (2023). Social Studies Teacher Candidates’ Perceptions on Local Children’s Games, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 13(1), 59-81.
• Watson, W. R. (2010). Games for social studies education. Playing games in school: Video games and simulations for primary and secondary education, 173-202.
• Wen, L. M., Kite, J., Merom, D., & Rissel, C. (2009). Time spent playing outdoors after school and its relationship with independent mobility: a cross-sectional survey of children aged 10–12 years in Sydney, Australia. International Journal of Behavioural Nutrition and Physical Activity, 6(1), 1-8.