A Review of Scientific Studies on Bilingual Children's Communication Skills

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 3, 793 - 813, 30.09.2025

Haşem Gülmez

https://doi.org/10.29299/kefad.1554610

Öz

This research was conducted to examine scientific studies (articles, theses) on the communication skills of bilingual children from various perspectives. As a result of the study, it is seen that the number of studies on the communication skills of bilingual children is low, and this number has increased in recent years. At the same time, it was determined that these studies were mostly conducted with students who spoke Turkish and Kurdish languages, the data were mostly obtained from teachers through interviews and observation methods, and most of the studies were conducted using quantitative research methods. In addition, according to the results of the studies, it was determined what factors affect the communication skills of bilingual children, that the negative effects of bilingualism on communication skills stem from the fact that the child does not have sufficient command of one of the two languages he/she speaks, and what are the activities that increase the communication skills of bilingual children. As a result, in order to prevent bilingualism from negatively affecting children's communication skills, it is recommended that activities that support the developmental skills of bilingual children identified in this study be carried out.

Anahtar Kelimeler

Bilingualism , communication skills , children

İki Dilli Çocukların İletişim Becerileri İle İlgili Yapılan Bilimsel Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bu araştırma iki dilli çocukların iletişim becerileri ile ilgili yapılan bilimsel çalışmaları (makale, tez) çeşitli açılardan incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada verilerin analizi için betimsel içerik analizi kullanılmış olup elde edilen veriler tablolaştırılarak gösterilmiştir. Çalışmanın sonucunda iki dilli çocukların iletişim becerileri ile ilgili yapılan araştırma sayılarının az oldukları ve son yıllarda bu sayının arttığı görülmektedir. Aynı zamanda bu araştırmaların çoğunlukla Türkçe ve Kürtçe dillerine sahip öğrencilerle yapıldığı, verilerin çoğunlukla görüşme ve gözlem yöntemiyle ve öğretmenlerden elde edildiği, çalışmaların büyük çoğunluğunun nicel araştırma yöntemiyle yapıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmaların sonuçlarına göre iki dilli çocukların iletişim becerilerini etkileyen faktörlerin neler olduğu, iki dilliliğin iletişim becerilerini olumsuz etkilemesinin çocuğun konuştuğu iki dilden bir tanesine yeterince hâkim olmamasından kaynaklandığı ve iki dilli çocukların iletişim becerilerini artıran etkinliklerin neler olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca okulun ilk günlerinde çocukların eğitim görecekleri dile az maruz kaldıkları ve ikinci dili yeterince bilmediklerinden dolayı iki dili karıştırma ve iletişim beceri sorunları yaşadıkları tespit edilmiştir. Sonuç olarak iki dilliğin, çocukların iletişim becerilerini olumsuz etkilememesi için bu araştırmada tespit edilen, iki dilli çocukların ilerişim becerilerini destekleyen etkinliklerin yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik , iletişim becerileri , çocuk

Kaynakça

• Abukan, M. (2021). Gürcistan’da iki dilli öğrencilerin Türkçeyi öğrenme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 968-986.
• Alan, Y. (2021). İlgili çalışmalardan hareketle suriyelilere türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 119-146.doi:10.9779/pauefd.748162.
• Altunok, E. B. (2019). Anne baba tutumları ile okul öncesi dönem çocuklarının iletişim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Atasoy, G. (2021). İki dillilere Türkçe öğretiminde 21.yüzyıl becerileri ve yenilenmiş bloom taksonomisine dayalı etkinlik tasarımı [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Ayanoğlu, M. (2015). Okul öncesi eğitimde iki dilli çocukların sosyal gelişimi [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Aydın, G., Altuntaş Gürsoy, İ., (2022). Yabancı/ikinci dil olarak türkçe öğretimi alanyazınında suriyeliler: Bir eğilim araştırması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3),1427-1447.
• Badeleh, A., Jame, Z., & Namdaripejman, M. (2020). The effect of self-directed learning and its combined composition on language teaching and communication skills of preschool bilingual students. Education Strategies in Medical Sciences, 13 (4), 409-421
• Banko Bal, Ç., Ketenci, M. ve Akman, B. (2020). Okul öncesi dönemdeki iki dilli çocukların ebeveynlerinin ve öğretmenlerinin iki dillilik ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1695-1725.
• Barron-Hauwaert, S. (2004). Language strategies for bilingual families: The one-parent-one-language approach. Multilingual Matters.
• Bialystok, E. (2001). Bilingualism in development: Language, literacy, and cognition. Cambridge University Press.
• Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel dilbilimsel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 353-366. https://doi.org/10.16916/aded.298779
• Cattani, A., Abbot‐Smith, K., Farag, R., Krott, A., Arreckx, F., Dennis, I., & Floccia, C. (2014). How much exposure to English is necessary for a bilingual toddler to perform like a monolingual peer in language tests? International journal of language & communication disorders, 49(6), 649-671.
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları: nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). EDAM Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 2002)
• Chilla, S. ve Fox-Boyer, A. (2012). İkidillilik, çokdillilik: Anne-baba el kitabı (E. Babur, Çev.). Schulz-Kirchner Verlag GmbH. (Orijinal eserin basım tarihi 2012)
• De Houwer, A. (1990). The acquisition of two languages from birth: A case study. Cambridge University Press.
• Demirdöven, G. H. (2016). Duisburg/essen üniversitesi'nde öğrenim gören türkçe öğretmeni adaylarının iki dillilik olgusuna yönelik görüşleri. [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Düzen, N. ve Memduhoğlu, H. B. (2023). İki dilli çocukların yaşadığı bölgelerde çalışan ilkokul öğretmenlerinin karşılaştıkları zorluklar ve buna dair çözüm önerileri. Yaşadıkça Eğitim, 37(1), 65-87.
• Gökdağ, H. ve Sarı, H. (2021). Dil ve İletişim Yetersizliğine Sahip Çocukların Dil Edinim Süreçleri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (2), 105-115.
• Gözüküçük, M. ve Kıran, H. (2018). İkinci Dili Türkçe Olan İlkokul Öğrencileriyle İletişim Kurmada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (32), 225-236. https://doi.org/10.30794/pausbed.424365
• Grosjean, F. (2010). Bilingual: Life and reality. Harvard University Press.
• Gülmez, H. (2023). İki dilli okul öncesi dönem çocuklarının iletişim becerilerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). International Journal of Language Academy, 8 (5), 352-365.
• İdil Ekşi, A. (2020). Özel okullardaki öğretmen görüşlerine göre çokkültürlü okul ve sınıf yönetimi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Jayarajah, K., Saat, R. M. ve Rauf, R. A. A. (2014). A review of science, technology, engineering & mathematics (STEM) education research from 1999–2013: A Malaysian perspective. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 10(3), 155-163.
• Kalı, G., Özkaya, P. G., ve Coşkun, M. (2021). Türkçe öğretmenlerinin iki dilli ortaokul öğrencilerinin Türkçe konuşma becerilerine yönelik görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 195-220.
• Kara, F. ve Ağırman, F. (2015). İki dillik üzerine sosyolojik bir değerlendirme [Bildiri sunumu]. V. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu, Nevşehir, Türkiye.
• Kardaş, M.N. ve Görmez, E. (2017). Akvaryum yönteminin iki dilli çocukların Türkçe konuşma kaygılarına etkisi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,12, 1-30
• Kaya, M., Palas, R. ve Can, F. (2022). İki dillilik ve çok dillilik üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 605-634. https://doi.org/10.29000/rumelide.1222073
• Kereša, M., Živić, T., & Kolar, E. B. (2021). Bılıngual chıldren’s communıcatıon skılls: an ınnovatıve approach. Language, 13, 14.
• Kesmez, A. (2015). İki dillilik, zazaca-türkçe iki dilli akademisyenlerde dil kullanımı ve tercihle, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 157-165
• Kırımlı, B. ve Kayhan, S. (2022). İki dillilik ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2001-2021). International Journal of Language Academy, 10 (2), 10-30.
• Koşan, Y. (2015). Okul öncesi eğitimin iki dilli çocukların okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Lambeck, K. (1984). Kritische Anmerkungen zur Bilingualismusforschung. Narr.
• Lin, T. C., Lin, T. J. & Tsai, C. C. (2014). Research trends in science education from 2008 to 2012: A systematic content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 36(8), 1346-1372.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. SAGE Publications.
• Oller, D. K., Pearson, B. Z., & Cobo-Lewis, A. B. (2007). Profile effects in early bilingual language and literacy. Applied psycholinguistics, 28(2), 191-230.
• Pearson, B. Z., Fernández, S. C., & Oller, D. K. (1993). Lexical development in bilingual infants and toddlers: Comparison to monolingual norms. Language learning, 43(1), 93-120.
• Pekgenç, Y., & Yılmaz, F. (2021). Sınıf öğretmenlerinin iki dilli sınıflarda yaşadığı eğitsel ve iletişimsel problemlere ilişkin görüşleri. Journal Of Computer And Education Research, 9 (17), 380-404.
• Sever, S. (1998). Dil ve iletişim (Etkili yazılı ve sözlü anlatım). Ankara University Journal of Faculty Of Educational Sciences (JFES), 31(1).
• Sönmez, H. ve Akıncı, M. A. (2022). Fransa’daki İki Dilli Türk Çocuklarının Türkçe Dil Becerilerinin Gözlemlenmesi (Paris ve Normandiya Örnekleri). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(4), 718-737. https://doi.org/10.16916/aded.1111145
• Şengül, K., & Yokuş, Y. (2021). İsveç’te yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme ve kullanma durumlarına ilişkin veli görüşleri. Asya Studies, 5(17), 15-32
• Temiz, G. ve Karagöz, Y. (2023). Ebeveyn gözünden iki dilli olmanın çocuğun iletişim becerisine etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1-13.
• Turan, F. ve Islam, M. (2021). Günümüz toplumlarında ikdillilik. İ. Güleç, B. İnce ve H. N. Demiriz (Eds.), İkidillilik ve ikidilli çocukların eğitimi içinde. Kesit Yayınları.
• Ünyılmaz, B. (2022). Türkiyede okul öncesi dönemde iki dillilik üzerine yapılan lisansüstü tezlerin ve makalelerin incelenmesi (2007-2021). Çocuk ve Gelişim Dergisi, 5 (10), 37-52.
• Wermelinger, S., Gampe, A., & Daum, M. M. (2017). Bilingual toddlers have advanced abilities to repair communication failure. Journal of experimental child psychology, 155, 84-94.
• Yalçın Su, F. (2020). Okul öncesi eğitime iki dilliliğin yansımaları: Etnografik bir durum çalışması [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yazıcı, Z. ve İlter, B.G. (2008). Okul öncesi dönemdeki iki dilli / çok dilli çocukların dil kazanım süreci. Dil Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 47-61.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Turkish Studies, 9 (3), 1641-1651. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6216
• Yılmaz, F. ve Şekerci, H. (2016). Ana dil sorunsalı: Sınıf öğretmenlerinin deneyimlerine göre ilkokul öğrencilerinin yaşadıkları sorunlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 4 (1), 47-63.
• Yow, W. Q. (2015). Monolingual and bilingual preschoolers’ use of gestures to interpret ambiguous pronouns. Journal of Child Language, 42(6), 1394-1407.
• Yunusova, A. (2023). About linguistic units in bilingual speech. American Journal of Language, Literacy and Learning in STEM Education (2993-2769), 2 (4) ,462-470.