YİYECEK-İÇECEK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ ÇIRAK ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞÜN ATLAMA ALIŞKANLIKLARI VE SAĞLIK DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2015, Cilt: 23 Sayı: 4, 1619 - 1632, 15.12.2015

Ümit Sormaz Nevin Şanlıer

Öz

Yiyecek-İçecek Hizmetleri Bölümü’nde eğitim gören çırak öğrencilerinin öğün tüketim alışkanlıkları ve sağlık sorunlarını değerlendirmek amacıyla planlan çalışma; İstanbul’da 5 Mesleki Eğitim Merkezi’nde eğitim gören yaşları 14-24 yaş arasında değişen toplam 425 çırak öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında öğrencilerin demografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları ve sağlık durumlarını belirlemeye yönelik 3 bölümden ve 26 sorudan oluşan anket formu hazırlanmıştır. Anketler öğrencilere uygulanmadan önce Etik Kurul onayı ve öğrencilerden onamı alınmış ve 2013-2014 eğitim öğretim yılı II. döneminde uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21.0 programında değerlendirilmiştir. Çalışmada; aşçı öğrencilerin %59.1’i, pastacı öğrencilerin %63.8’i, servis elemanı öğrencilerinin %59.7’sinin ana öğünlerini atladıkları; ana öğün olarak en çok kahvaltı öğününün atlandığı (%51.3); öğrencilerin %32.9’unun kahvaltıyı ‘işe erken gittiği için’ atladıkları belirlenmiştir. Ana öğünlerini atlayan çırak öğrencilerin %42.6’sının sağlık sorunlarının çalışmalarını etkilediği belirlenmiştir. Her yaş grubunda bulunan başta öğrencilere olmak üzere tüm bireylere eğitim kurumlarında beslenme eğitiminin verilmesi bireylerin beslenme bilgilerini artırarak, yeme davranışlarını olumlu yönde değiştirilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yiyecek-içecek hizmetleri, öğrenci beslenme, öğün atlama

EVALUATION OF THE MEAL SKIPPING HABIT AND THE HEALTH CONDITION OF THE APPRENTICE STUDENTS AT THE DEPARTMENT OF FOOD AND BEVERAGE MANAGMENT

Öz

Being planned to evaluate the effect of repast consumption habits and the health issues of apprentice students being educated at The Departments of Food and Beverage services, the study has been conducted on 425 apprentice students aged between 14-24 and being educated in 5 Centres for Development of Vocational Training in İstanbul. A questionnaire form consisting of 3 sections and 26 questions aiming to identify the demographic attributes, eating habits and health conditions of the students was prepared in order to gather data. Prior consent of students and approval from Ethical Committee were received before the questionnaires were applied in the second half of the 2013-2014 Academic Year. The data gathered were assessed in a computer programme called SPSS 21.0. It has been found out that the %59.1 of the students who are cooks, %63.8 of the students who are pastry cooks, and the %59.7 of the students who work as service personnel skip the main meals, and it is the breakfast which is skipped the most (%51.3); and %32.9 of the students skip breakfasts because they go to work early. It has also been discovered that the health problems of the %42.6 of apprentice students who skip main meals affect their work lives. It has been concluded that eating habits of primarily students and all individuals from all ages can be altered positively by increasing their knowledge of nutrition by educating them about dietetics in educational institutions.

Anahtar Kelimeler

Food and Beverage Services, students, nutrition, skipping meals

Kaynakça

• Şanlıer, N. ve Ersoy, Y. (2004). Çocuk ve Beslenme. Morpa Kültür Yayınları, Ankara.
• Rogol, A.D., Roemmich, J.N. ve Clark P.A., (2002). Growth at puberty, Journal of Adolescent Health, 31, 192-200.
• Tarım, Ö. (2010). Adölesanlarda Beslenme. (Hasanoğlu, E., Düşünsel, R., Bideci, A. Temel Pedi- atri) Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara. Pp:1570.
• Baltacı G., Ersoy., Karaağaoğlu N., Derman O. ve Kanbur N. (2008). Ergenlerde Sağlıklı Beslen- me ve Hareketli Yaşam. T.C. Sağlık Bakanlığı. Klasmat Yayıncılık, Ankara.
• Lytle, L.A. (2002). Nutritional issues for adolescents, Journal American Dietetic Association, 102 (35); 8 12.
• Whitney, E,N. ve Rolfes, S.R. (2002). Understanding Nutrition. 9. Edition, Wadsworth & Thom- son Learning, USA.
• Rampersaud, G.C., Pereira, M.A., Girard, B.L., Adams, J. ve Metzl, J.D. (2005). Breakfast habits, nutritional status, body weight and academic performance in children and adolescents, Journal of American Diet Association; 105:743-760.
• Moore, L., Tapper, K., Dennehy, A. ve Cooper, A. (2005). Development and testing of a compu- terised 24-h recall questionnaire measuring fruit and snack consumption among 9–11 year olds, European Journal of Clinical Nutrition (2005) 59, 809–816.
• James, J., Thomas, P., Cavan, D. ve Kerr, D. (2004). Preventing childhood obesity by reducing con- sumption of carbonated drinks: cluster randomised controlled trial, British Medical Journal, 328:1-6.
• Mikkilä, V., Räsänen, L., Raitakari, O.T. ve Viikari, J. (2004). Longitudinal changes in diet from childhood into adulthood with respect to risk of cardiovascular diseases: The cardiovascular risk in young finns study, European Journal of Clinical Nutrition 58, 1038–1045.
• Stang, J. ve Bayerl, C.T. (2003). Possition of the American dietetic assocation: child and ado- lescent food and nutrition programs, Journal American Dietetic Association, 103(7); 887-893.
• ILO (2014). International Labor Organization, Çocuk İşçiliği, Erişim Tarihi: 22.02.2014, http:// www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/about/ilo_cisc.htm
• MEB (2014). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mevzuatı, Milli Eğitim Kanunu, Erişim Tarihi: 22.02.2014, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/3.html.
• Güllü, A. ve Sarıkaya, M. (2009). İş Hayatına Yeni Başlayacak Olan Gençlerin İş Sağlığı Ve Güvenliği’ne Bakışı, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 9(43); 20–23.
• MEB (2006). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı, Özel Eğitim Reh- berlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Yaman, H. (2011). Gaziantep’teki Meksa-Gesop Çıraklık Eğitim Merkezindeki Kursiyerlerin İş Sağlığı ve İş Güvenliğine Bakışının Değerlendirilmesi, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bil. Enstitüsü, Hemşirelik A.D., Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• MEB (2014). Çıraklık Eğitiminin Önemi, Erişim Tarihi: 10.09.2014, http://cygm.meb.gov.tr/CEM.htm,
• Serra-Majem, L., Ribas, L., Ngo, J., Ortega, R.M., Garcia, A., Perez-Rodrigo, C. ve Aranceta, J. (2004). Food, youth and the Mediterranean diet in Spain, Development of KIDMED, Medi- terranean Diet Quality Index in children and adolescents, Public Health Nutrition. 7, 931-935
• Hareket, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve bu alışkanlıkların oluşu- munda etkili olan faktörler (Kayseri örneği). II. Eğitim Bilimleri Öğrenci Araştırma Kongresi Bildiri Özetleri Kitapçığı, Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Pegem Akademi, Kayseri.
• Demirezen, E. ve Coşansu, G. (2005). Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. STED, 14(8); 174-178.
• Sormaz, Ü. (2006). İzmit’te Lise Öğrencilerinin Besin Tercihleri ve Beslenme Bilgi Düzeyleri Üzerinde Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi (Beslen- me Bilimleri) Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kutlu, R. ve Çivi, S. (2009). Özel bir ilkoğretim okulu öğrencilerinde beslenme alışkanlıklarının ve beden kitle indekslerinin değerlendirilmesi, Fırat Tıp dergisi,14(1):18-24.
• Deshmukh-Taskar, P.R., Nicklas, T.A., O’Neil, C.E. ve ark. (2010). The relationship of breakfast skipping and type of breakfast consumption with nutrient intake and weight status in children and adolescents: the National Health and Nutrition Examination Survey 1999–2006, Journal American Diet Association, 110: 869–78.
• Sun, J., Yi, H., Liu, Z., Wu, Y., Bian, J., Wu, Y. ve ark. (2013). Factors associated with skipping breakfast among Inner Mongolia Medical students in China, BioMed Center Public Health, 13(42); 1-8.
• Dalan, H. (2010). Liselerde Obezite ve Sağlıklı Beslenme Konularında Öğrencilerin Bilgi Dü- zeylerinin Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları, Biyoloji Eğitimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• MEB (2014). Okul ve Diğer Kurumlar, Erişim Tarihi; 15.02.2014, http://www.meb.gov.tr/bag- lantilar/okullar/index.asp?ILKODU=34&ILCEKODU=19
• Faydaoğlu, E., Energin, E. ve Sürücüoğlu, M.S. (2013). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde Okuyan Öğrencilerin Kahvaltı Yapma Alışkanlıklarının Saptanması, Gümüşhane Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3); 299-311.
• Astarlı, Ö. (2008). Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. ve 5. Sınıf Öğrencilerinde Beslenme Bilgi Düzeylerinin ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bekar, A. (2011). Mesleki Eğitim Merkezinde Kalfalık Ustalık Eğitimine Devam Eden İşçilerin Bes- lenme Durumları Ve Çalışma Koşullarının Performanslarına İlişkin Görüşleri, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Pegem Yayıncılık, 195 s., Ankara.
• Eymen, U.E. (2007). SPSS 15.0 veri analiz yöntemleri, Erişim Tarihi: 01.12.2012, www.istatis- tikmerkezi.com.
• Demir, H.P. (2011). Farklı Sosyoekonomik İlköğretim Çocuklarında Beslenme, Fiziksel Aktivi- telerin Değerlendirilmesi ve Obezite Prevelansının Belirlenmesi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Beslenme Programı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Daşbaşı, M. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları, Beslenme Eğitimine İhtiyaç Duyma Durumları ve Beslenme Eğitiminden Beklentileri, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kikafunda, J.K., ve Tumwine, J.K. (2006). Diet and socio-economic factors and their associati- on with the nutritional status of pre-school children in a low income suburb of Kampala City, Uganda, East African Medical Journal, 83(10); 565-574.
• Moestue, H. ve Huttly, S. (2008). Adult education and child nutrition: the role of family and community, Journal of Epidemiology and Community Health, 62; 153-159.
• Tada, Y., Keiwkarnka, B., Pancharuniti, N. ve Chamroonsawasdi, K. (2002). Nutritional status of preschool children of the Klong Toey Slum, Bangkok, Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 33(3); 628-637.
• Suliga, E. (2010). Parental education and living environmental influence on physical develop- ment, nutritional habits as well as level of physical activity in Polish children and adolescents, Anthropol Anz., 68(1):53-66.
• Kaşıkçı, S. (2010). Edirne İli Merkez İlköğretim Okullarında Okuyan 6., 7. ve 8. Sınıf Öğrencile- rinin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği ABD, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• Er, B. (2012). İstanbul İli Pendik İlçesi Ertuğrulgazi İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Besin Tüketim Durumları, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomi ve Beslenme Eğitimi ABD, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Vançelik, S., Önal, S.G., Güraksın, A. ve Beyhun, E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (4), 242-248.
• Mendeş, E. (2011). Puberte (adölesan) Dönemi Çocuklarda Beslenme Alışkanlıkları İle Fiziksel Aktivite İlişkisinin İncelenmesi, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eği- timi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Karasu, Ö. (2006). Yatılı Olan ve Yatılı Olmayan Lise Öğrencilerinin Beslenme Bilgisi ve Du- rumlarının Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi B.D., Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dereköy, S. (2006). Ankara İli Polatlı İlçesinde İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Fiziki Büyü- me Durumları ve Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi (Beslenme Bilimleri) Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Laza, V., Lotrean, L.M. ve Tuhasu, O. (2003). Nutritional customs of children in grade schools. Romania, IV. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi Bildiriler Kitabı, 253 s., Antalya.
• Aktaş, E. (2011). Ahi Evran Üniversitesindeki Öğrencilerin Beslenme Durumlarının Arizona Besin Tüketim Sıklığı Formu İle Saptanması, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik A.D., Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Arınlı, Y. (2013). Adölesan Dönemindeki Bale Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlıklarının Bü- yüme Hormonu Üzerine Etkisi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor ABD, Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Önay, D. (2010). Selçuk Üniversitesi Akşehir Sağlık Yüksek Okulu hemşirelik öğrencilerinin bes- lenme alışkanlıkları ve besin tüketim sıklıkları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5 (14): 128-146.
• Çetin, G. (2013). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci ve Son Sınıfa De- vam Eden Öğrencilerin Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniver- sitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Budak, N. ve ark. (2005). Kahvaltının Öğrencilerin Beslenmesine Katkısı ve Akademik Başarıya Etkisi, Beslenme ve Diyet Dergisi, 32(1); 47-54.
• American Academy of Pediatrics. (2009). Pediatric Nutrition Handbook. 6th edition, United Sta- tes of America.
• Niemeier HM, Raynor HA, Lloyd-Richardson EE, Rogers ML, Wing RR. (2006). Fast-food consumption and breakfast skipping: Predictors of weight gain from adolescence to adulthood in a nationally represantive sample. Journal of Adolescent Health, 39: 842–849.
• Deheeger, M. (2002). The French Longitudinal Study Of Growth And Nutrition: Data In Adoles- cent Males And Females, Journal of Human Nutrition Dietetics, 15: 429–438.
• Tokgoz, P. ve ark. (2001). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının saptanmasına iliş- kin bir araştırma, Beslenme ve Diyet Dergisi, 24(2); 229– 238.
• Tuncay, P. (2008). Başkent Üniversitesi Öğrencilerinin Sabah Kahvaltı Yapma ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Besin Ana- lizleri ve Beslenme Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yılmaz, B. (2007). Ankara Üniversitesindeki Öğrencilerin Beslenme Durumları Fiziksel Ak- tiviteleri, Beden Kütle İndeksleri ve Kan Lipitleri Arasındaki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dölekoğlu, C.Ö. ve Yurdakul, O. (2004). Adana İlinde hane halkının beslenme düzeyleri ve etkili faktörlerin logit analizi ile belirlenmesi, Akdeniz Üni. İ.İ.B.F.Dergisi, 8, 62-86.
• Hosseinpoor, A.R., Van Doorslaer, E., Speybroeck, N., Naghavi, M., Mohamma, K., Majdzadeh, R. ve ark. (2006). Decomposing socioeconomic inequality in infant mortality in Iran, Internati- onal Journal of Epidemiology, 35(5);1211-1219.
• WHO (2013). World Health Organization, Health Topics, Nutrition, Erişim Tarihi:15.06.2013, http://www.who.int/topics/nutrition/en/
• Benton D, Sargent J. Breakfast, Blood Glucose and Memory. Biological Psychology 1992; 33: 207-210.
• Jacoby E, Cueto S, Poitt E. “When Science and Politics Listen to Each Other: Goo Prospects from a Ew School Breakfast Program İn Peru”, The American Journal of Clinical Nutrition 1998; 67 Suppl:795-797.
• Erözkan, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin sınav kaygısı ve başa çıkma davranışları, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 12:112-115.
• SGK (2013). Erişim Tarihi: Aralık 12, 2013.http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/ istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari.
• Yağmur, C. (1995). Çukurova Üniversitesi öğrencilerinin beslenme durumu üzerine bir araştır- ma, Beslenme ve Diyet Dergisi, 24 (2), 239-251.