SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİ TARAFINDAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERE SAYGI DEĞERİNİ KAZANDIRMAYA YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 3, 1271 - 1288, 15.07.2016

Salih Akyıldız

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin, hak ve özgürlüklere saygı değerini kazandırmaya yönelik düzenledikleri öğretim etkinliklerini öğretmenlerin görüşlerine göre belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı ve tercih edilmiştir. Araştırma verileri, mülakat yoluyla, Trabzon il merkezindeki görev yapan 17 sosyal bilgiler öğretmeninden elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler öğretmenlerinin, hak ve özgürlüklere saygı değerinin öğretim programında yer almasını oldukça olumlu buldukları; hak ve özgürlüklere saygı değerinin kazandırılmasına yönelik daha çok geleneksel yöntemleri tercih ettikleri; ölçme yöntemleri olarak, gözlem tekniği ve akran değerlendirmenin yanında, geleneksel ölçme yöntemlerine daha çok yer verdikleri; hak ve özgürlüklere saygı değerinin kazandırılmasında okul, aile, medya ve çevreden kaynaklanan bir takım sorunlar yaşadıkları anlaşılmıştır. Araştırma bulgularından hareketle çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, hak ve özgürlüklere saygı, değer öğretimi, etkinlik, öğretmen

ACTIVITIES CARRIED OUT BY SOCIAL SCIENCE TEACHERS IN ORDER TO HELP STUDENTS TO GAIN VALUE OF RESPECT TO RIGHTS AND FREEDOM

Öz

In this study, it is aimed to identify social science teachers’ activities about helping students to gain respect to rights and freedom through the views of teachers. In the study qualitative research approach was preferred. Data were collected from 17 social science teachers who work in Trabzon city through interviews. Descriptive analysis method was employed for data analysis. Results of the study show that social science teachers approve the inclusion of the value of respect for the rights and freedoms in the curriculum; they mostly use traditional teaching methods in helping students to gain value of respecting to rights and freedom; again mostly they employ traditional assessment methods besides observation and peer-evaluation. It is understood that teachers face some problems those derive from school, parents, media and environment when they teach rights and freedom. At the end, some recommendations were made on the basis of findings of the research

Anahtar Kelimeler

Social sciences, respect to rights and freedoms, teaching values, activity, teacher.

Kaynakça

• Adanalı, K., ve Doğanay, A. (2010). Beşinci sınıf sosyal bilgiler öğretiminin alternatif ölçme de- ğerlendirme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1). ss. 271-292
• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki ger- çekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akdemir, S. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler programındaki değerlerle ilgili görüşleri ve bunların kazandırılmasına ilişkin uygulamaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nec- mettin Erbakan Üniversitesi, Konya
• Akgül, N. İ. (2006). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde kullandıkları yöntemler ve karşı- laşılan sorunlar (Niğde il örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde
• Aytekin, H. (2000). Sınıf Yönetimi ve Disiplinle İlgili Kurallar Geliştirme ve Uygulama. (Edit: Küçükahmet, Leyla) Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 71-80
• Balcı, N. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin etkililiği. Yayımlanma- mış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin ka- zanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan soruların değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bayram, H. (2012). Sosyal bilgiler dersinde alternatif ölçme değerlendirme yöntemi olarak portfol- yo (öğrenci ürün) dosyası, performans ve proje görevi uygulamasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis
• Çarıkçı, S. ve Er, K. O. (2010). Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi’nde Öğrenim Gö- ren Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 24 Aralık 2010 ss.54-69
• Çelikkaya, T., ve Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-756.
• Demirbolat, A. (2000). Sınıf Ortamı ve Grup Etkileşimi. (Edit: Küçükahmet, Leyla). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 27-48.
• Demirbolat, A. (2009). Türk ve ingiliz öğretmen adaylarının statükocu ve değişimci öğretmen rolle- rine yönelik eğilimleri ile ilgili bir karşılaştırma. 1. Uluslararası Avrupa Birliği Demokrasi, Va- tandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. Uşak Üniversitesi, Uşak
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ermiş, H. ve Ermiş N. (2009). Demokrasi eğitiminde drama yönteminin önemi. 1. Uluslararası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. 28-30 Mayıs. Uşak Üniversitesi, Uşak
• Fidan, N. K. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi: Nitel Bir Çalışma. International Journal of Social Science, Volume 6 Issue 3, p. 361-388, March 2013
• İbrahimoğlu, Z. (2010). 6.sosyal bilgiler dersinde örnek olay kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Kan, Ç. (2006). Etkili Sosyal Bilgiler Öğretimi Arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt: 14. No:2. ss 537-544
• Karatekin, K., Merey, Z., Sönmez, Ö. F. ve Kuş, Z. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları. Electronic Turkish Studies, 7(4). Ss 2193-2207
• Kartal, T. (2009). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi ilk çağ tarihi konularının öğretiminde drama yön- teminin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya
• Kaymakçı, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde çalışma yaprakları kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara
• Kepenekçi-Karaman, Y. (1999a) Türkiye’de genel ortaöğretim kurumlarında insan hakları eğitimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Kepenekçi-Karaman, Y. (1999) Eğitimcilerin İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1–2): 213–227.
• Koç, İ.(2013). Öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinde drama yöntemini uygulama ve drama tekniklerine iliş- kin yeterliliklerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir
• Mazman, F. (2007). Sosyal bilgiler eğitiminde gezi-gözlem metodunun uygulanmasına ilişkin bir araş- tırma (Tokat örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Devlet Ki- tapları Müdürlüğü Basımevi.
• Öcal, A. (2011). İlköğretim Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Vatandaşlık Hakları Konusundaki Görüş- leri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 35(134-149).
• Özdemir, E. H. (2012). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersindeki öğrenme-öğretme süreçlerinin değerlendirilmesi: yer- yüzünde yaşam ünitesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun
• Öztürk, C. ve Baysal N. (1999). İlköğretim 4-5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumu, IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu 15-16 Ekim 1998, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 13-21, Denizli
• Sakallı, M., Hürsen, Ç. ve Özçınar, Z. (2006) Öğretmen adaylarının gözlemlerine göre öğretmenle- rin öğretim yöntemlerini kullanma sıklıkları. 6th International Educational Technology Confe- rence. Doğu Akdeniz Üniversitesi, KKTC
• Tokdemir, M. A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri. Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• UNESCO (2000). Tüm insanlar.. İnsan Hakları Eğitimi İçin Elkitabı, (Çeviri: Prof. Dr. Mesut Gül- mez). Ankara: TİHAK Yayınları.
• Yıldırım, G. (2010). 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ölçme ve değerlendirme boyutunun etkililiği üzerine bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.