Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Durumları ve Öğretim Sürecinde Bu Duruma Yol Açan Nedenler: Karma Araştırma Yaklaşımı

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 6, 2091 - 2103, 15.11.2018

Aynur Yılmaz , Oğuz Kaan Esentürk , Ekrem Levent İlhan

https://doi.org/10.24106/kefdergi.2448

Cited By: 9

Öz

Bu araştırmada beden eğitimi öğretmenlerinin
mesleki tükenmişlik durumlarını karma araştırma yaklaşımı ile incelemek
amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2015-2016 Eğitim-Öğretim yılında
Trabzon ve Ankara İllerindeki farklı eğitim kademelerinde görev yapan 242 beden
eğitimi öğretmeni oluşturmuştur. Çalışmanın nicel verileri Maslach ve Jackson
(1981) tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Ergin (1992) tarafından
yapılan “Maslach Tükenmişlik Ölçeği”, nitel veriler ise araştırmacılar
tarafından hazırlanan “Açık uçlu soru formu” ile elde edilmiştir. Araştırmada beden
eğitimi öğretmenlerinin tükenmişliğinde öğrencilerin derse olan ilgisizliğinin
önemli payı olduğu, öğrencilerin derse gereken önemi vermedikleri, okulun sahip
olduğu şartların yetersizliğinin de tükenmişliğin önemli nedenleri arasında
olduğu kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi öğretmeni, karma yaklaşım, mesleki tükenmişlik, tükenmişlik nedenler

Occupational Burnout Situations of Physical Education Teachers and The Causes of This Situation in Teaching Process: A Mixed Research Approach

Öz

In this research, it was aimed to investigate the
occupational burnout situations of physical education teachers through the mixed
research approach. The study group of the research consisted of 242 physical
education teachers working in different educational stages in the provinces of
Trabzon and Ankara during 2015-2016 academic years. The quantitative data were
obtained by using the "Maslach Burnout Inventory", developed by
Maslach and Jackson (1981) and adapted into Turkish by Ergin (1992); the
qualitative data were obtained through “Open-ended question form"
developed by the researchers. The findings of the research revealed that the
levels of occupational burnout of teachers were moderate and occupational
burnout varied according to marital status and workplace institutions. In the research,
it was concluded that the lack of interest of the students has an effect on the
burnout of the physical education teachers, that the students do not give due
importance to the lesson and the inadequacy of the conditions that the school
has are among the important reasons of the burnout.

Anahtar Kelimeler

Causes of burnout, mixed method, occupational burnout, physical education teacher

Kaynakça

• Akman, Y. (2016). Yıkıcı liderlik ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişki: öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 627-653.
• Alarcon, G. M. (2011). A meta-analysis of burnout with job demands, resources, and attitudes. Journal of Vocational Behavior, 79(2), 549-562.
• Anderson L. W. (1988). Attitudes and their measurement. In J. P. Keeves (Ed.), Educational research, methodology and measurement: An international handbook (pp. 885-895). New York: Pergamon Press.
• Aslan S. H., Aslan. R. O., Alparslan. Z. N., Gürkan. S. B., & Ünal. M. (1997). Hekimlerde tükenmede cinsiyetle ilişkili etkenler. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 22(2), 132-136.
• Baltaş, A., & Baltaş, Z. (1993). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Başol, G., & Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 191-216.
• Beausaert, S., Froehlich, D. E., Devos, C., & Riley, P. (2016). Effects of support on stress and burnout in school principals. Educational Research, 58(4), 347-365.
• Brouwers, A., Tomic, W., & Boluijt, H. (2011). Job demands, job control, social support and self-efficacy beliefs as determinants of burnout among physical education teachers. Europe’s Journal of Psychology, 7(1), 17-39.
• Brouwers, A., & Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
• Brudnik, M. (2010). Macro-Paths of Burnout in Physical Education Teachers and Teachers of Other General Subjects. Studies in Physical Culture & Tourism, 17(4), 353-365.
• Budak, G., & Sürgevil, O. (2013). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
• Chang, M. L. (2009). An appraisal perspective of teacher burnout: Examining the emotional work of teachers. Educational Psychology Review, 21(3), 193-218.
• Cemaloğlu, N., & Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. (Third Edit.). California: Sage Pub. Creswell, J.W., & Plano Clark, V.L. (2011). Designing and conducting mixed methods research. Sage Pub.
• Çolakoglu, F. F., & Yılmaz, T. (2014). Burnout levels of physical education teachers according to personal factors. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 409-414.
• Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827-1847.
• Dericioğulları, A., Konak, Ş., Arslan, E., & Öztürk, B. (2007). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 13-23.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. Rüveyde Bayraktar ve İhsan Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (143-154). Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Ghanizadeh, A., & Jahedizadeh, S. (2016). EFL teachers’ teaching style, creativity, and burnout: a path analysis approach. Cogent Education, 3(1), 1-17.
• Geçit, Y. (2012). Coğrafya eğitimcilerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 88-103.
• Giannakaki, M. S. (2005). Using mixed-methods to examine teachers' attitudes to educational change: the case of the skills for life strategy for improving adult literacy and numeracy skills in england. Educational Research and Evaluation, 11(4), 323-348.
• Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 31-48.
• Greenglass E. R., Burke, R. J., & Fiksenbaum, L. (2001). Workload and burnout in nurses. Journal of Community & Applied Social Psychology, 11(3), 211-215.
• Farber, A. B. (1984). Stress and burnout in suburban teachers. Journal of Educational Research, 77(6), 325-331.
• Fejgin, N., Ephraty, N., & Ben-Sira, D. (1995). Work Environment and burnout of physical education teachers. Journal of Teaching in Physical Education, 15(1), 64-78.
• Fernet, C., Guay, F., Senécal, C.,& Austin, S. (2012). Predicting ıntraindividual changes in teacher burnout: the role of perceived school environment and motivational factors. Teaching and Teacher Education, 28(4), 514-525.
• Kan, Ü. D. (2008). Bir grup okulöncesi öğretmeninde tükenmişlik durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 431-438.
• Kline, R. B. (1994). [Review of Handbook of psychological assessment, Goldstein and Herson (Eds., 1990).] Journal of Psychoeducational Assessment, 12, 180-185.
• Maslach, C., & Zimbardo, P.G. (1982). Burnout-the cost of caring. Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Mérida-López, S., & Extremera, N. (2017). Emotional intelligence and teacher burnout: A systematic review. International Journal of Educational Research, 85, 121-130.
• Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis (Second Edition). United Kingdom: Sage Publication.
• Montgomery, C., & Rupp, A. A. (2005). A meta-analysis for exploring the diverse causes and effects of stress in teachers. Canadian Journal of Education, 28(3), 458-486.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• Özdemir, M., & Büyükgöze, H. (2016). Gerçeklik şoku beklentisi ölçeğinin uyarlaması ve aday öğretmenler üzerine bir uygulama. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 17(2), 243-257.
• Öztürk, .A., Tolga, Y., Şenol, V., & Günay, O. (2008). Kayseri ilinde görev yapan sağlık idarecilerinin tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi, 30(1), 92‐99.
• Peker, R. (2002). Anaokulu, ilköğretim ve lise öğretmenlerinde mesleki tükenmişliğin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 319-331.
• Peers, I. (1996). Statistical analysis for education and psychology researchers: Tools for researchers in education and psychology. London: Falmer Press.
• Rakovac, M., & Heimer, S. (2008). Work conditions: A health risk factor in physical education teachers? 5th International Scientific Conference on Kinesiology. Zagreb: Croatia. University of Zagreb.
• Schaufeli, W., & Enzmann, D. (1998). The burnout companion to study and practice: a critical analysis. USA: CRC press.
• Seferoğlu, S. S., Yıldız, H., & Avcı-Yücel, Ü. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 13-26.
• Sezgin, F., & Kılınç, A.Ç. ( 2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3),103-127.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: a study of relations. Teaching and Tacher Education, 26(4), 1059-1069.
• Smith, D., & Leng, G.W. (2003). Prevalence and sources of burnout in singapore secondary school physical education teachers. Journal of Teaching Physical Education, 22(2), 203-218.
• Spooner-Lane, R., & Patton, W. (2007). Determinants of burnout among public hospital nurses. Australian Journal of Advanced Nursing, 25(1), 8-16.
• Timms, C., Brough, P., & Graham. D. (2012). Burnt‐out but engaged: the co‐existence of psychological burnout and engagement. Journal of Educational Administration, 50(3), 327-345.
• Tomic, W., & Tomic, E. (2008). Existential fulfillment and burnout among principals and teachers. Journal of Beliefs & Values, 29(1), 11-27.
• Trinküniene, L., & Kardeliene, L. (2013). Occupational difficulties at work of physical education teachers. Ugymas; Küno Kultüra, Sportas, 1(88), 88-96.
• Tuna, M., & Çimen, Z. (2013). Ankara'da görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 60-78.
• Türkçapar, Ü. (2011). Beden eğitimi öğretmenlerinin farklı değişkenlere göre tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 135-146.
• Żołnierczyk-Zreda, D. (2005). An ıntervention to reduce work-related burnout in teachers. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 11(4), 423-430.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A., & Namlı, S. (2017). Öğretmenlik uygulaması dersine katılan uygulama öğretmeni ve öğretmen adaylarının mesleki yeterliklerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 14(3), 3061-3077.