Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne Babaların Yaşam Doyumlarının Öz-anlayış ve Merhamet Düzeyleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 1, 365 - 376, 15.01.2019

Selahattin Avşaroğlu Esen Güleş

https://doi.org/10.24106/kefdergi.2960

Cited By: 9

Öz

Bu araştırmada, özel
gereksinimli çocuğa sahip anne babaların, yaşam doyumları-nın öz-anlayış ve
merhamet düzeyleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın ana
değişkenleri olan öz-anlayış, merhamet ve yaşam doyumları tek tek ele
alınmıştır. Verilerin anali-zinde aritmetik ortalama, ağırlıklı ortalama, t
testi, F testi, Pearson korelasyon katsayısı ve Stepwise Regresyon analizi
teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın grubunu, 2016 yılında Konya’da bulunan
kaynaştırma, alt sınıf, eğitim uygulama okulu ve rehabilitasyon merkezine devam
eden özel gereksinimli çocuğa sahip 188 anne ve 113 baba olmak üzere toplam 301
ebeveyn oluşturmuştur.

Araştırma bulgularına göre,
özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların öz anlayışları, merhamet
düzeyleri ve yaşam doyumları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur.
Anne-babaların merhamet düzeyi alt boyutlarında sevecenlik, umursamazlık,
paylaşımların bilincinde olma, bağlantısızlık, ilişki kesme puanları, yaşam doyumuyla
anlamlı düzeyde ilişkilidir. Merhamet ölçeğinin olumsuz boyutları olan
umursamazlık, bağlantısızlık ve ilişki kesme boyutları yaşam doyumuyla ters
yönlü bir ilişki göstermişken olumlu boyutları olan sevecenlik, paylaşımların
bilincinde olmada fazla puanlar alan anne babaların ise yaşam doyumlarının daha
yüksek olduğu bulunmuştur. Öz-anlayış ve merhamet düzeylerinin yaşam doyumu
anlamlı düzeyde yordadığı saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre özel
gereksinimli çocuğa sahip anne babaların yaşam doyumlarını artırıcı öz-anlayış
ve merhametli tutumlarını artırıcı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri
verilebilir.

Anahtar Kelimeler

Merhamet, öz-anlayış, özel eğitim, özel gereksinimli çocuk, yaşam doyumu

Investigation of Life Satisfaction of The Parents Who Have Children With Special Needs in Terms of Their Compassion and Self-Understanding Levels

Öz

In this research it is aimed to examine the life satisfaction of self-understanding and compassion levels of parents who have children with special needs. The main variables of the study were self-understanding, compassion and life satisfaction. Arithmetic mean, weighted mean, t test, F test, Pearson correlation coefficient and Stepwise regression analysis techniques were used in the analysis of the data. The group of the study comprised of 301 parents, including 188 mothers and 113 fathers, who have children with special needs attending the rehabilitation center, mainstream school, lower class and an educational practice school in Konya in 2016.

According to research findings, significant relationships were found between these parents’ self-understanding, compassion levels and life satisfaction. Parental compassion level sub-dimensions are significantly associated with compassion, indifference, consciousness of sharing, disconnection, severity of relationship and life satisfaction. Negligence, disconnection and severance, which are the negative dimensions of compassion scale, have negative relationship with life satisfaction, while humaneness and parents with higher scores of sharing, which are the positive dimension of compassion scale, have higher life satisfaction levels. Another important finding is that levels of self-understanding and compassion predict life satisfaction at a meaningful level. According to research findings, psychological counseling and guidance services can be given to increase the self-understanding, compassionate attitudes and life satisfaction of parents who have children with special needs.

Anahtar Kelimeler

Children with special need, compassion, life satisfaction, self-understanding, special education

Kaynakça

• Akandere, M., ve Acar, M. (2009) Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (22), 17-32.
• Akdeniz, S., & Deniz, M. E. (2016). The turkish adaptation of compassion scale: The validity and reliability study. The Journal of Happiness Well-Being, 4 (1), 50-61.
• Avşaroğlu, S. (2012). Zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 533-549.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişliğin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Avşaroğlu, S., ve Gilik, A. (2017). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların kaygı durumlarına göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1022-1035.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Baykoç, D. N., Bayhan, P., ve Artan, İ. (2000). Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi. Sosyal Hizmetler Dergis, 1 (11), 16-23.
• Beckman, P. J. (1983). Influence of selected child characteristic on stress in families of handicapped infants. American Journal of Men-tal Deficiency, 88 (2), 150-156.
• Braun, J. M. (1992). Compassion and the psycho therapist. (Unpublished Phd Thesis). California, CA: California Institute Of Integral Studies.
• Brettle, A., & Grant, M. J. (2004). Finding the evidence for practice: A Work Book For Health Professionals. London: Churchill Li-vingstone.
• Cassell, E. J. (2002). Compassion.in C. R. snyder and shane J. Lopez (Ed.), Handbook of Positive Psychology, New York: Oxford University, 434 – 445.
• Cavkaytar, A. (2010). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. H. Diken (Ed.), Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim. Ankara: Pegem.
• Deniz, M. E. Sahin, K. & Sümer, S. A. (2008). The validity and reliability of the turkish version of the self-compassion scale. Socıal Behavıor and Personalıty, 36 (9), 1151–1160.
• Deniz, M. E., ve Yılmaz, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve stresle başaçıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (25), 17-26.
• Dereli, F., ve Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
• Diener, E., Emmons, R., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal Of Personality Assessment, 49, 71–75.
• Diener, E., & Diener, C. (1996). Most people are happy. Psychological Science, 7, 181-185.
• Eripek, S. (2009) Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar, Ankara: Maya Akademi.
• Ersanlı, K., ve Kutlu, M. (1998). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin umutsuzluk düzeyleri. 7. Konya: Eğitim Bilimleri Kongresi.
• Gilbert, P. (2005). Compassion and cruelty: A biopsychosocial approach. I. P., Gilbert (Ed.), Compassion: Conceptualisations, Research and Use In Psychotherapy, London: Routledge, 9-74.
• Gilbert, P. (2009). The compassionate mind: A New Approach To Life’s Challenges. New Harbinger
• Gowen, J. W., Martın, J. N., Goldman, B. D., & Appelbaum, M. (1989). Feelings of depression and parenting competence of mothers of handicapped and non handicapped infants: A longitudinal study. American Journal on Mental Retardation. 94 (3), 259-271.
• Güleş, E., ve Avşaroğlu, S. (2017). Özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların merhamet düzeyleri. Alanya: II. Ines uluslararası akademik araştırmalar kongresi. 18-21 Ekim.
• Heller, T., Hsieh, K., & Rowitz, L. (1997). Maternal and paternal caregiving of persons with mental retardation across the lifespan. Family Relations, 46 (4), 407-415.
• Hergül, B. (2010). Dünya Tek Kişilik Değil. acikarsiv.atilim.edu.tr.
• Hökekli, H. (2007). Bir değer “merhamet”. Dem Dergisi, 1 (4), 78-82.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacettepe Taş Kitapçılık.
• Karatekin, H. (2013). Benlik yapılarına göre başa çıkma stratejileri ve yaşam doyumunun incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kazak, A. E., & R. Marvin. (1984). Differences, difficulties and adaptation: stress and social networks in families with handicapped child. Family Relations, 33, 67-77.
• Knafl, K., & Zoeller, L. (2000). Childhood chronic illness: A comparison of mothers’ and fathers’ experiences. Journal of Family Nur-sing, 6(3), 287-302.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Krauss, M. W. (1993). Child-related and parenting stres: similarities and differences between mothers and fathers of children with disa-bilities. American Journal on Mental Retardation, 97(4), 393-404.
• Marcenko, M. O., & Meyers, J. C. (1991). Mothers of children with developmental disabilities: who Shares the burden? Family Relati-ons, (40), 186-190.
• Mutluer, S. Y. (1997). Tekerlekli sandalye kullanan bedensel özürlüler için uygun konut tasarımı ve çevre düzenlemesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Neff, K. D. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a health attitude to ward. Self and Identity, 2(2), 85-101.
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223-250.
• Neff, K. D., & McGhee, P. (2010). Self-compassion and psychologycal resilience among adolescents and young adults. Self and Iden-tity, 9, 225-240.
• Neff, K. D., Hsieh, Y., & Dejitterat, K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4 (3), 263 – 287.
• Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H. İ., Akın, R., ve Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), 156-164.
• Pommier, E. A. (2011). The compassion scale dissertation abstracts international section. Humanities and Social Sciences, 72, 1167-1174.
• Raes, F. (2010). Rumination and worry as mediators of there lation ship between self-compassion and depression and anxiety. Personality and Individual Differences, 48, 757-761.
• Sarıcaoğlu, H. (2015) Bilinçli öz-anlayış programının üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: N.E.Ü Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sayar, K. (2011). Merhamet: kalbe dönüş için son çağrı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Scharer, K. (2009). A comparison of two types of social support form theirs of mentally children. JCAPN, 22, 86-98.
• Schopenhauer, A. (2007). Merhamet, (çev. Zekai Kocatürk). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Selçukoğlu, Z. (2001). Araştırma görevlilerinde tükenmişlik düzeyi ile yalnızlık düzeyi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seligman, M., Steen, T., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: Empirical validation of ınterventions. American Psychologist, 60 (5), 410-421.
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinin sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tuzgöl, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (22),132-143.
• Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M., ve Aybek, B. (2008). Duygusal zekâ mizah tarzı ve yaşam doyumu: Üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30), 1-18.
• Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, B. Y., ve Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyonlarının belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7, 42-47.
• Underwood, L. G. (2002). The human experience of Compassionate Love. In Stephen.
• Vara, S. (1999). Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.