The Relationship Between Ethical Climate and Organizational Citizenship Behaviour: The Mediating Role of Job Satisfaction

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 5, 1991 - 2000, 15.09.2019

Selçuk Demir

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3201

Cited By: 1

Öz

It was aimed to determine the relationship between
ethical climate and teachers’ job satisfaction and organizational citizenship
behaviour in this study. Survey-based correlational design was used in this
research. The sample of this study consists of 187 teachers in 19 schools that
were selected  randomly with cluster
sampling method from the middle  schools in
Kırıkhan district of Hatay during the 2017-2018 academic year. Data of this
study were collected by        “Elementary
School Ethical Climate Index”, “Job Satisfaction Scale” and “Organizational
Citizenship Behaviour Scale”. According to the results of hierarchical multiple
regression analysis, perceived ethical climate and job satisfaction level
significantly predict organizational citizenship behaviour. Job satisfaction
partially mediates the relationship between ethical climate and organizational
citizenship behaviour. Based on the research results, it is helpful for administrators
to build an ethical climate in their schools to enhance teachers’        satisfaction with job and provide the
raise of corporate performance.  

Anahtar Kelimeler

ethical climate, job satisfaction, organizational citizenship behaviour, teacher

Etik İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: İş Doyumunun Aracı Rolü

Öz

Bu çalışmada etik iklim ile öğretmenlerin iş doyumu ve
örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi
amaçlanmıştır. Araştırmada korelasyonel desen kullanılmıştır. Araştırmanın
örneklemini, Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde bulunan ortaokullarda 2017–2018
eğitim-öğretim yılında görev yapmakta olan öğretmenler arasından küme örnekleme
yöntemiyle yansız olarak seçilmiş 19 ortaokulda çalışan 187 öğretmen
oluşturmaktadır. Araştırmanın       verilerinin
toplanmasında “İlköğretim Okulları Etik İklim Ölçeği”, “İş Doyumu Ölçeği” ve
“Örgütsel Vatandaşlık  Davranışı Ölçeği”
kullanılmıştır. Hiyerarşik çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre; algılanan
etik iklim ve iş doyum düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı
şekilde yordadığı görülmüştür. İş doyumu, etik iklimle örgütsel vatandaşlık
davranışı arasındaki ilişkide kısmi aracı rol           oynamaktadır. Araştırma sonuçlarına
dayalı olarak,        öğretmenlerin
işlerinden memnuniyet duymalarını ve kurumsal performansın artışını sağlamak için
yöneticilerin okullarında etik bir iklim inşa etme çalışmaları faydalı
görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

etik iklim, iş doyumu, örgütsel vatandaşlık davranışı, öğretmen

Kaynakça

• Akbaş, T. T. (2010). Örgütsel etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Mobilya sanayi büyük ölçekli işlet-melerinde görgül bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 12(19), 121-137. Ay, Ü., Kılıç, K. C. ve Biçer, M. (2009). İlaç ve sigorta sektörlerinde çalışan satış elemanlarının iş dav-ranışlarının örgütsel etik iklim ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 57-71. Aydoğan, İ. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışı. H. B. Memduhoğlu ve K. YILMAZ (Ed.). Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (s.291-316). Ankara: Pegem akademi yayıncılık. Barnett, T., & Vaicys, C. (2000). The moderating effect of individuals’perceptions of ethical work climate on ethical judgements and behavioral intentions. Journal of Business Ethics, 27, 351-362. Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological re-search: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. Biçer, M. (2005). Satış elemanlarının iş tatmini, örgüt bağlılığı ve işten ayrılma niyetinin etik iklim ile ilişkisi: Sigorta ve ilaç sektörlerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, Türkiye. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yönt-emleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Cullen, J. B., Victor, B., & Stephans, J. (1989). An ethical weather report: An assessing the organization’s ethi-cal climate. Organizational Dynamics, 18(2), 50-62. DeConinck, J. B. (2011). The effects of ethical climate on organizational identification, supervisory trust and turnover among salespeople. Journal of Business Research, 64, 617-624. Demir, S. (2018a, baskıda). Etik iklim ve okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel bağlılığın aracılık rolü. 10.16986/HUJE.2018040551 Demir, S. (2018b). Structural capital’s contribution to teacher’s job satisfaction: The mediating role of or-ganizational commitment. International Journal of Educational Methodology, 4(4), 195-203. doi: 10.12973/ijem.4.4.195 Demir, S. ve Karakuş, M. (2015). Etik iklim ile öğretmen ve öğrencilerin güven ve motivasyon düzeyleri arasın-daki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(2), 183-212. doi: 10.14527/kuey.2015.008 Deshpande, S. P. (1996). The impact of ethical climate types on facets of job satisfaction: An empirical investigation. Journal of Business Ethics, 15(6), 655-660. Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji En-stitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, Türkiye. Dündar, T. (2010). Sağlık çalışanlarının yıldırmaya maruz kalmalarında hastane etik iklimi ile sosyodemo-grafik özelliklerin rolü: Bolu ili hastanelerinde bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Ün-iversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye. Elçi, M. (2005). Örgütlerde etik ikliminin personelin vatandaşlık davranışına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, Türkiye. Elçi, M., & Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction. Journal of Business Ethics, 84, 297-311. Eren, S. S. ve Hayatoğlu, Ö. (2011). Etik iklimin satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: İlaç sektöründe bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 109-128. Field, A. (2009). Discovering Statistics using SPSS. Dubai: Oriental Press. Frazier, P. A., Tix, A. P., & Barron, K. E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psy-chology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115-134. Goldman, A., & Tabak, N. (2010). Perception of Ethical Climate and Its Relationship to Nurses’ Demografic Characteristics and Job Satisfaction. Nursing Ethics, 17(2), 233-246. Griffin, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Tucker-Gail, K. A., & Baker, D. N. (2010). Job involvement, job stress, job satisfaction, and organizational commitment and the burnout of correctional staff. Criminal Justice and Behavior, 37, 239-255. Haynes, F. (2002). Eğitimde etik. (çev. Semra Kunt Akbaş). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Hoffman, B. J., Blair, C. A., Maeriach, J. P., & Woehr, D. J. (2007). Expanding the criterian domain: A quantative review of the OCB literature. Journal of Applied Psychology, 92(2), 555-566. Huang, C.-C., You, C.-S., & Tsai, M.-T. (2012). A multidimensional analysis of ethical climate, job satisfaction, organizational commitment and organizational citizenship behaviors. Nursing Ethics, 19(4), 513-529. Jose, P. E. (2003). MedGraph-I: A programme to graphically depict mediation among three variables: The in-ternet version version 2.0. Victoria Univesity of Wellington, Wellington, New Zealand. Retrieved [13.09.2010] from http://www.victoria.ac.nz/staff/paul-jose-files/medgraph/medgraph.php. Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel. Keiser, K. A., & Schulte, L. E. (2007). The development and validation of the elementary school ethical climate index. The School Community Journal, 2007, 73-88. Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde etik davranışlar, yönetimi ve bir uygulama çalışması. Eskişehir: Anadolu Ün-iversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları. Kocayiğit, A. (2010). İlköğretim okullarında etik iklimin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde, Türkiye. Kreitner, R., & Kinichi, A. (2009). Organizational behaviour (9th ed.). New York: Mc Graw-Hill International Edition. Leal, C., Marques, C., Marques, C., & Brago-Filho, E. (2015). Internal communication, intellectual capital and job satisfaction: A structural model applied to a credit union. ECIC, 199-207. Longo, M., & Mura, M. (2011). The effect of intellectual capital on employees’ satisfaction and retention. In-formation & Management, 48 (7), 278-287. DOI: 10.1016/j.im.2011.06.005. Martin, K. D., & Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A Meta-Analytic re-view. Journal of Business Ethics, 69, 175-194. Mulki, J. P., Jaramillo, J. F., & Locander, W. B. (2009). Critical role of leadership on ethical climate and sales-person behaviors. Journal of Business Ethics, 86, 125-141. Murray, K. (2015). Liderlik dili. (Ümit ŞENSOY, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013) Okpara, J. O., & Wynn, P. (2008). The impact of ethical climate on job satisfaction and commitment in Nigeria. Journal of Management Development, 27(9), 935-950. Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lex-ington Books. Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behavior. Research in Organizational Behavior, 12, 43–72. Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi. Özler, D. E. (2012). Örgütsel vatandaşlık davranışı. Derya Ergün ÖZLER(Ed.). Örgütsel davranışta güncel konular içinde (s.101-133). Bursa: Ekin Yayım Dağıtım. Öztürk, H. F. (2009). Okul yöneticilerinde örgütsel ahlaki iklim (örgütsel etik), örgütsel vatandaşlık ve örgütsel bağlılık ilişkisi (Şişli ilçesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul, Türkiye. Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1 (2), 107–142. Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış (Çeviri. Ed.: İ. Erdem, 14. baskı). Istanbul: Nobel yayınları. Rosenholtz, S. J. (1989). Workplace conditions that affect teacher quality and commitment: implications for teach-er induction programs. The Elementary School Journal, 89(4), 420-439. Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., Osborn, R. N., & Uhl-Bien, M. (2011). Organizational Behavior. Asia: John Wiley & Sons (Asia) Pte Ltd. Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Eki-noks Yayıncılık. Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Qua-terly, 33(1), 101-125. Victor, B., & Cullen, J. B. (1987). A theory and measure of ethical climate in organizations. Research in Corpo-rate Social Performance and Policy, 9, 51-71. Wang, Yau-De, & Hsieh, Hui-Hsien (2012). Toward a better understanding of the link between ethical climate and job satisfaction: A multilevel analysis. J Bus Ethics, 105, 535-545. Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202-209.