Sınıf Öğretmenlerinin Perspektifinden Türkiye’de Etkili Çocuk Hakları Eğitimi: Problemler ve Öneriler

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 5, 2221 - 2232, 15.09.2019

Ayşe Öztürk Muhammed Eren Büşra Topçu

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3415

Cited By: 5

Öz

Bu
araştırmada, sınıf öğretmenlerinin perspektifinden Türkiye’de etkili çocuk hakları
eğitimi (EÇHE) ile ilgili yaşanan problemlerin ve önerilerin incelenmesi
amaçlanmıştır. Durum araştırması olarak desenlenen çalışmada, veriler odak grup
görüşmesi ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle toplanmıştır.
Araştırmanın, çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum
çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiş 15 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma
verileri, içerik analizi yapılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, EÇHE ile
ilgili problemler; uygulama sürecinde gözlemlenen problemler, uygulama
sürecinde karşılaşılan problemler ve ülke genelinde gözlemlenen problemler
olmak üzere üç kategoride toplanmıştır. EÇHE için öneriler ise üç kategoride
toplanmıştır. Bunlar; Milli Eğitim Bakanlığı için öneriler, öğretmen ve okul
yönetimi için öneriler ve diğer önerilerdir. Araştırma, EÇHE ile ilgili
problemleri ve önerileri uygulama sürecinin içindeki öğretmenlerin
perspektifinden sunması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

çocuk hakları, çocuk hakları eğitimi, ilkokul eğitimi, sınıf öğretmenleri

Effective Children’s Rights Education in Turkey from the Perspective of Classroom Teachers: Problems and Suggestions

Öz

The objective of this study was to examine
the problems experienced and suggestions regarding effective children’s rights education
(ECRE) in Turkey from the perspective of classroom teachers. In the study that
was designed as a case study, the data were acquired by way of focus group
interview and semi-structured interview methods. The study group was comprised
of 15 classroom teachers selected via maximum variation sampling method which
is among the purposive sampling methods. The study data were analyzed via
content analysis. Problems related with ECRE were classified under three
categories at the end of the study which are problems observed during application process,
problems experienced during application process and problems observed in the
country. Whereas the suggestions for ECRE were also     classified in three different categories.
These are; suggestions for the Ministry of Education, suggestions for teachers
and school administration and other suggestions. The study is important since
it puts forth problems and suggestions related with ECRE from the perspective
of teachers who are part of the application process.

Anahtar Kelimeler

children’s rights, children’s rights education, primary school education, classroom teachers

Kaynakça

• Akyüz, E. (2016). Çocuk hukuku: çocukların hakları ve korunması. Ankara: Pegem Akademi.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2011). Research methods, design, and analysis. Boston, MA: Allyn & Ba-con/Pearson.
• Covell, K., Howe, R. B., & Polegato, J. L. (2011). Children’s human rights education as a counter to social disadvantage: A case study from England. Educational Research, 53(2), 193-206.
• Çetinkaya, N. (1998). Öğretmenlerin ve öğrencilerin çocuk haklarına bakışının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dinç, B. (2015). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüş-leri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25.
• Doğan, Y., Torun, F., & Akgün, İ. H. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 11(2), 503-516.
• Erbay, E. (2016). Çocuk Katılımı. Ankara: Nobel Yayınevi
• Flowers, N., Brederode-Santos, M. E., Claeys, J., Fazah, R., Schneider, A., & Szelényi, Z. (2009). Compass: Manual on human rights education for children. Budapeste: Council of Europe Retrieved from http://www.eycb.coe.int/compasito/pdf/Compasito%20EN.pdf
• Genç, S. Z., & Güner, F. (2016). Çocuk hakları bağlamında medyaya ilişkin aile görüşleri (Çanakkale ili örneği). Uşak Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(26), 1-23.
• Hodgkin, R., & Newell, P. (1998). Implementation handbook for the Convention on the Rights of the Child. New York: UNICEF.
• Howe, R.B, & Cowell, K. (2007). Empowering children: children’s rights education as a pathway to citizenship. Toronto Canada: University of Toronto Press
• Howe, R.B., & Covell, K. (2010). Miseducating children about their rights. Education, Citizenship and Social Justice, 5(2), 91-102
• Jerome, L., Emerson, L., Lundy, L., & Orr, K. (2015). Teaching and learning about child rights: A study of implementation in 26 countries. Geneva: UNICEF
• Kapai, P., Bacon-Shone, J., Walsh, S., & Wong, F. (2014). Children rights education: International legal framework and state party obligation. Hong Kong Committee for UNICEF. Retrieved from http://www.law.hku.hk/ccpl/research/KapaiCREUNICEFExecutiveSummary.pdf
• Karaman-Kepenekci, Y. (2006). A study of university students’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14, 307-319.
• Karaman-Kepenekçi, Y. (2010). Children’s social rights in social studies textbooks in Turkish elementary education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 576-581.
• Karaman-Kepenekci, Y., & Aslan, C. (2011). Okul öncesi döneme seslenen kitaplarda çocuk hakları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kılıç, A., & Öztürk, A. (2018). An analysis of children’s right to participation at primary schools in Turkey: A case study. Quali-tative Research in Education, 7(3), 265-303.
• Kop,Y., & Tuncel, G. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çocuk haklarını algılamaları. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 6(1), 106-124
• Korevaar, G. A. G., & Bergen, T. C. M. (1992). Inexperienced and experienced teachers’ differences in reacting and attributing to problematic classroom situations. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
• Lansdown, G., Jimerson, S.R., & Shahroozi, R. (2014). Children's rights and school psychology: children's right to participation. Journal of School Psychology, 52(1), 3-12.
• Merey, Z. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde vatandaşlık ve insan hakları eğitimi. Ankara: Pegem Akademi
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks and London: Sage Publication
• Moallem, M. (1994). An experienced teacher’s model of thinking and teaching: An ethnographic study on teacher cognition. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Nayır, F., & Karaman Kepenekci, Y. (2011). Children’s participation rights in elementary schools’ Turkish textbooks elemen-tary. İlköğretim Online, 10(1), 160-168
• Neslitürk, S., & Ersoy, F. (2007). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarının öğretimine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 245-257.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim programında insan hakları (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Öztürk, A. (2017). Türkiye’de hayat bilgisi dersi öğretim programlarında çocukların katılım hakkı: tarihsel bir analiz. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 864-890. DOI: 10.14520/adyusbd.329894
• Öztürk A., & Doğanay, A. (2017a). Development of a scale for the attitude towards children’s rights education. Educational Process International Journal, 6(3), 26-41.
• Öztürk, A., & Doğanay, A. (2017b). Çocuk hakları temelli okul öçeğinin geliştirilmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Der-gisi, 19(1), 41-58.
• Öztürk, A., & Özdemir Doğan, G. (2017). Effective children’s rights education from the perspectives of expert teachers in child-ren’s rights education: A Turkish sample. Journal of Education and Learning, 6(4), 303-314.
• Öztürk, A., Topçu, B., & Eren, M. (2017). 4. Sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ders kitabının çocukların katılım hakkı bağlamında incelenmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress, Denizli
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Polat, B. D., Alkan Ersoy, Ö., & Toran, M. (2017). Çocuk katılımı farkındalık ölçeği (ÇKFÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 186-215
• Robson, J. (2016). Early years teachers and young children’s rights: the need for critical dialogue. Research in Teacher Educa-tion, 6(1),6-11.
• Sağlam, M., Özüdoğru, F., & Çıray, F. (2011). Avrupa Birliği eğitim politikaları ve Türk eğitim sistemine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 87-109.
• Sajan, K. S. (2010). Human rights education ways and means (pp.13). Online Submission, (ERIC Document Reproduction Service No. ED509341)
• Salman Osmanağaoğlu, Y. (2007). Uşak ili son sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basic of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. Newbury Park and London: Sage.
• Schempp, P., Tan, S., Manross, D., & Fincher, M. (1998). Differences in novice and competent teachers’ knowledge. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 4(1), 9-20.
• Shumba, A. (2003). Children’s rights in schools: what do teachers know? Child Abuse Review, 12, 251-260.
• Torun, F., & Duran, H. (2014). Çocuk hakları öğretiminde oyun yönteminin başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 419-448.
• Tozduman Yaralı, K., & Güngör Aytar, F. A. (2017). Okul öncesi sınıflarında çocuğun katılım hakkının çocukların ve öğret-menlerin görüşlerine göre incelenmesi. Bartin Universitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 29-47 Retrieved from http://dergipark.gov.tr/download/article-file/230075
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Yin, R. K. (2009). Case study research: design and methods (4th ed.). Los Angeles, Calif: Sage Publications.
• Yurtsever Kılıçgün, M., & Oktay, A. (2011). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutum ölçeği’nin geliştirilmesi ve standardizas-yonu. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 1-22
• Yurtsever Kılıçgün, M. (2015). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutumları ile ebeveynlik rolleri arasında ilişki. Hacettepe Uni-versity Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 511-522